به گزارش ایرنا، موزه عبرت، از جاذبه‌های تاریخی سیاه و اماکن مخوف شهر تهران است که خاطرات تلخ و وحشتناکی از آن روایت شده و این مکان وحشتناک رمز و رازهایی را در خود محبوس نگه داشته است.
این مکان که در گذشته شکنجه‌گاه و زندانی برای نگهداری زندانیان سیاسی بوده است، داستان‌های دهشتناک و زننده‌ای از تاریخ تلخ کشورمان را با بازآفرینی صحنه‌های آزاردهنده شکنجه و با بهره‌گیری از هنر چیدمان برای شما روایت می‌کند.
تاریخچه موزه عبرت
این مکان در سال ۱۳۱۶ به عنوان توقیفگاه شروع به کار کرده و بعدها با نام زندان موقت شهربانی و زندان زنان به کار خود ادامه می دهد. با گسترش مبارزات مردمی علیه رژیم پهلوی، محمدرضاشاه برای سرکوب هر چه بیشتر این مبارزات، در اوایل بهمن ۱۳۵۰ با الگوبرداری از دستگاه امنیتی انگلیس، تشکیلات جدیدی با نام کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک-شهربانی راه اندازی کرده و با به کار گرفتن خشن ترین و بی رحم ترین بازجوها و شکنجه گران در آن به سرکوب مخالفان و مبارزان می پردازد. در سال ۱۳۵۲ اداره کل سوم ساواک به عنوان مسئول پیگیری و کنترل فعالیت‌های انقلابی با هدف برقراری امنیت داخلی به مبارزه با منتقدین رژیم پرداخت و سرکوب، دستگیری و شکنجه زندانیان و فعالان سیاسی در این زندان انجام می گرفت.
این زندان مخوف واقع در منطقه تاریخی باغ ملی یا میدان مشق سابق تهران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ بازداشتگاه توحید نام گرفته و در سال ۱۳۸۱ به موزه عبرت تبدیل می شود تا شاید گوشه ای از آنچه بر زندانیان دوره پهلوی گذشته را به تصویر بکشد. معماری مدور، راهروهای پیچ در پیچ و اتاق های متعدد، دالان‌های تنگ و باریک، دیوارهای بتنی و بلند، و نرده‌های بلند آهنی توانسته یک بنای خوف انگیز و غیرقابل نفوذ را فراهم کند تا تمام آنچه رژیم پهلوی و ایادی آن برای شکنجه زندانیان می خواسته اند در دسترسشان باشد.
اداره کل اطلاعات استان مرکزی به مناسبت چهلمین سال تأسیس وزارت اطلاعات روایتی از ۶ دهه تاریخ معاصر ایران اسلامی و تبیین نقش ۴۰ ساله وزارت اطلاعات در تأمین امنیت و آرامش، بخش‌هایی از موزه عبرت تهران را در مصلی بیت المقدس اراک دایر کرده است.
اتفاقات و رخدادهای تلخ گذشته مبارزان انقلابی در این مکان به شکلی واقعی در موزه صحنه آرایی شد که بازدیدکنندگان را به سفری در دل تاریخ معاصر کشور می‌برد. این موزه که در گذشته به عنوان زندانی برای زندانیان سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفت، اکنون به محلی برای یادآوری و بازنمایی تاریخ تلخ و دردناک آن دوران تبدیل شده است.
بازدیدکنندگان موزه عبرت در مصلی اراک می‌توانند با مشاهده بخش‌های مختلف آن درک بهتری از شرایط سخت و طاقت‌فرسای زندانیان در دوران گذشته پیدا کنند این تجربه تلخ و آموزنده به آنان کمک می‌کند تا با بخش تاریکی از تاریخ ایران آشنا شوند و از آن درس بگیرند.
ضرورت تبیین جنایت‌های ساواک برای نسل جوان
نماینده ولی‌فقیه در استان مرکزی گفت: جنایت‌های سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) باید در جامعه به خصوص بین نسل جوان به خوبی تشریح و تبیین شود.
آیت‌الله «قربانعلی دری نجف‌آبادی» افزود: امام راحل با پیروزی انقلاب اسلامی به ملت ایران عزت، فضیلت و اقتدار دادند که عموم جامعه باید قدر این نعمت بزرگ الهی باشند.
وی ادامه داد: انقلاب اسلامی مردم را از قید و بند اسارت طاغوت، استکبار، استعمار و شکنجه‌های ساواک که توسط عوامل خودفروخته و جنایتکار مدیریت می‌شد، آزاد کرد و این انقلاب شکوهمند امروز به الگویی برای به مستضعفان عالم شده تا در مقابل کفر و استکبار مقاومت کند.
نماینده ولی‌فقیه در استان مرکزی بیان کرد: ساواک در سال ۱۳۳۵ راه‌اندازی شد و از سال ۱۳۵۰ به صورت گسترده مخالفان شاه را دستگیر می‌کرد تا به اطلاعاتی دست یابد و از این طریق سایر مبارزان را شناسایی کند.
آیت‌الله دری نجف‌آبادی بیان کرد: تمامی مسئولان و شکنجه‌گران ساواک آموزش دیده اسرائیل و آمریکا بودند و به هیچ یک از اصول اخلاقی و انسانی پایبند نبودند و بسیاری از شهدای انقلاب اسلامی زیر شکنجه این سنگ‌دلان به شهادت رسیدند.
وی اظهار کرد: جوانان و نوجوانانی که در برخی موارد فریب رسانه‌های غربی را می‌خورند باید کارنامه ننگین ساواک را مطالعه کنند تا بدانند که ملت ایران از کجا به اینجا رسیده است.
موزه عبرت در اراک بازشناسی بخشی از تاریخ معاصر ایران است
استاندار مرکزی گفت: موزه عبرت در مصلی بیت‌المقدس اراک، بازشناسی بخشی از تاریخ معاصر ایران برای معرفی به نسل جوان است.
«فرزاد مخلص‌الائمه» افزود: بازسازی موزه عبرت در اراک، کار ویژه‌ای است که این فرصت فراهم شده تا به جای سفر به پایتخت، از نزدیک با جنایت ساواک در برخورد با انقلابیون و شکنجه و مقاومت مبارزان ابتدای انقلاب آشنا شد.
وی در ادامه به روند تاریخ ایران از زمان پهلوی تا انقلاب اسلامی پرداخت و ادامه داد: اختناق شاخصه مهم دوران پهلوی بود که در فضای موزه عبرت، این خصیصه قابل مشاهده است.
استاندار مرکزی اضافه کرد: لازم است نسل جوان از نزدیک با اقدامات نیروهای امنیتی دوران پهلوی آشنا شوند که این فرصت فراهم شده تا تمام مدارس استان و شهرستان‌های نزدیک به اراک برای بازدید از موزه دیدن کنند.
«حمید حاجی‌عبدالوهاب» از زندانیان سیاسی ساواک، اهل اراک هم گفت: نظام ستمشاهی برای غلبه بر مردم با ایجاد ترس و وحشت و راه‌اندازی شبکه مخوف ساواک تلاش کرد مردم را از مبازره با این رژیم منصرف کند.
وی افزود: همیشه تاریخ نیاز به پیش‌قراولانی دارد و مبارزان انقلابی در دوره پهلوی با لبیک به دستورات امام پیشقراول این مبارزه تا پیروزی انقلاب اسلامی مقاومت کردند.
این زندانی سیاسی ساواک ادامه داد: نبرد تاریخی از ابتدای خلقت بشر تا ظهور و حتی بعد از قیامت ادامه دارد اما مهم این است که در دسته شاکران قرار بگیریم و در دسته کافران نباشیم.
«مریم مهاجرانی» مادر شهیدی که به همراه خانواده از موزه بازدید داشت به خبرنگار ایرنا گفت: بارها از شکنجگاه ساواک شنیده و یا در قاب تلویزیون صحنه‌هایی را دیده بودم اما "شنیدن کی بود مانند دیدن" و اکنون از نزدیک با لوازم و مکانی که فرزندان و مبارزان انقلابی در آن شکیبایی را تمرین کردند را از نزدیک می‌بینم.
وی افزود: در دوران ستمشاهی نام ساواک تن هر کسی را می‌لرزاند چه برسد زندانی آنان باشی و زیر تیغ شکنجه قرار بگیری اما نسل کنونی کمتر تصوری از نام ساواک و جنایت آنان را به خاطر دارد که این موزه فرصتی را برای آنان فراهم کرده تا ببیند این انقلاب با خون جوانانی به دست ما رسیده و باید نگهبان خوبی از این میراث باشیم.
وی بیان کرد: طراحی دقیق و واقع‌گرایانه فضاها و استفاده از مجسمه‌ها و وسایل بازسازی شده، به گونه‌ای است که احساس حضور در آن دوران را به خوبی منتقل می‌کند.
دانش‌آموزی گفت: وقتی ما را برای دیدن موزه آوردند همکلاسی‌ها با شوخی، خنده و هیاهو حیاط مصلی را پرکرده بودند تا اینکه وارد موزه شدیم با دیدن جو موزه دیگر خبری از شوخی و خنده نبود و بچه‌ها با دقت به تصاویر و ماکت و ابزار شکنجه نگاه می‌کردند و علاوه بر کنجکاوی از شیوه‌های اعتراف گرفتن انقلابیون ترس در چشمانشان موج می‌زد.
«میثم ملااسماعیلی» افزود: طراحی مناسب و استفاده از نور، و نصب دیوار نمایی از زندان، ما را به دوران گذشته برده بود، عجب جایی بود هم کمی ترسیدم و هم به این فکر کردم چه اعتقاد راسخی برای هدف خود و مبارزه انقلابی داشتند که در زیر شکنجه مقاومت و صبر کردند اما حاضر به همکاری نشدند و در نهایت به شهادت رسیدند.
وی بیان کرد: آنچه برایم در این موزه جالب بود، این است که در تصاویر زندانیانی که شکنجه شدند، نوجوانان هم سن و سال من هم دیده می‌شد، نمی‌دانم اگر من هم جای آنان بودم می‌توانستم همانند آنان ایمان بالایی برای مبارزه و لبیک به فرمان امام داشته باشم؟ نمی دانم !
کارگر واحد صنعتی هم به خبرنگار ایرنا گفت: موزه به نوعی تاریخ و واقعیت‌های تلخ گذشته را به نمایش می‌گذارد و بازدید از آن تجربه‌ای تلخ و آموزنده است که به ما بازدیدکنندگان کمک می‌کند تا با تاریخ معاصر ایران و شرایط زندانیان سیاسی در دوران پهلوی آشنا شویم.
«مرتضی جمال‌آبادی» افزود: این موزه با حفظ جزئیات تاریخی و ارائه اطلاعات دقیق، به یک منبع ارزشمند برای آشنایی نسل جوان و یادآوری باری نسل کنونی است که امنیت امروز نتیجه خون همین افرادی است که در زندان ساواک متحمل شکنجه شدند اما با رژیم همراه نشدند.
وی بیان کرد: بازدید از موزه عبرت تجربه‌ای است که بسیاری از بازدیدکنندگان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و این موزه با بازآفرینی صحنه‌های شکنجه و بازجویی، تلاش می‌کند تا بازدیدکنندگان را با واقعیت‌های تلخ گذشته آشنا کند.
نمایشگاه بزرگ موزه عبرت 22 مهرماه جاری به مناسبت چهلمین سال تأسیس وزارت اطلاعات در سه هزار مترمربع وسعت در مصلی بیت‌المقدس اراک گشایش یافت و تا هفتم آبان‌ماه از ساعت ۱۶ تا ۲۰ برای بازدید علاقمندان دایر است.
کلام آخر
موزه عبرت با ارایه تصویری واقعی و دردناک از تاریخ معاصر ایران، یکی از مستندات مبارزان دوران انقلاب است که بازدید از آن فرصتی برای آشنایی با گذشته و درس گرفتن از آن با عکس، آدمک است و روایتی نه تنها به عنوان مکانی برای یادآوری تاریخ، بلکه به عنوان نمادی از مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم و بی‌عدالتی است و می‌تواند تجربه‌ای آموزنده و تأثیرگذار برای نسل جوان باشد.
موزه عبرت نخستین زندان مدرن ایران است که در دوران رضا شاه و در سال ۱۳۱۱ توسط مهندسان آلمانی تکمیل شده و آغاز به کار کرد. آویزان کردن از سقف، دستبند قپانی، آویزان کردن صلیبی، اتاق فوتبال، کشیدن ناخن، ضرب و شتم، شکنجه های روحی-روانی، سوزاندن لب با میله آهنی داغ، شوک الکتریکی، آپولو، سوزاندن نقاط حساس بدن با فندک و شعله شمع، قفس و صندلی هیتر دار، باتوم برقی، شلاق با کابل برقی از شکنجه‌های معمول مأموران شکنجه کمیته مشترک بوده است.