به گزارش روز دوشنبه گروه علمی ایرنا از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، علی نایبی گفت: «نظام ایده‌ها و نیازها»، به‌عنوان حلقه واسط بین محققان و نیازهای جامعه، در راستای تقاضامحور کردن پژوهش‌ها و توسعه فناوری‌های دانش‌بنیان کشور راه‌اندازی شده است و اهمیت این نظام در تسهیل دسترسی به اطلاعات و به‌کارگیری ایده‌ها در حل مسائل ملی است.
وی ادامه داد: نظام ایده‌ها و نیازها در راستای تکمیل زنجیره علم، فناوری و نوآوری و به منظور تسهیل مشارکت متخصصان درحل مسائل کشور ایجاد شده است. این نظام به‌عنوان یک سکوی فناورانه و شبکه‌ای برخط، ارتباط مستقیم بین نیازپردازان و ایده‌پردازان را برقرار می‌کند و از توان فکری متخصصان به‌عنوان نیروی محرکه توسعه استفاده می‌کند و هدف اصلی آن ایجاد حس مشارکت و بهره‌برداری از خرد ملی در تصمیم‌گیری‌هاست.
نایبی گفت: ایجاد نظام ایده‌ها و نیازها در راستای اجرای مصوبه «سیاست‌های ایجاد و ارتقای سکوهای ملی تربیتی، آموزشی، پژوهشی، فناوری و نوآوری» شورای عالی انقلاب فرهنگی است. همچنین شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در بیست و نهمین جلسه، این نظام را به‌عنوان پنجره واحد نظام ملی علوم، تحقیقات و فناوری معرفی کرده است و موسسه ISC به عنوان مسئول اجرای این مصوبه تعیین شده است.
وی افزود: طبق اساس‌نامه صندوق شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، یکی از وظایف و ماموریت‌های صندوق، حمایت از انجام پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی و دوره پسادکتری مؤسسات و اشخاص حقیقی در راستای رفع نیازهای جامعه و صنعت با اولویت نیازهای ثبت شده در سامانه «نان» معرفی شده است.
معاون مؤسسه ISC خاطرنشان کرد: نظام ایده‌ها و نیازها در برنامه هفتم پیشرفت کشور (۱۴۰۷-۱۴۰۳) نیز نقشی اساسی ایفا خواهد کرد. ماده ۹۳ تاکید دارد که به منظور ارتقای نظام علمی، فناوری و پژوهشی، سهم پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تقاضامحور و نیازمحور براساس سامانه نظام ایده‌ها و نیازها، از کل پایان‌نامه‌ها و رساله‌های انجام شده در گروه‌های علمی غیر علوم انسانی ۲۰ درصد و در گروه علوم انسانی ۱۰ درصد هدفگذاری شده است. همچنین در ماده ۹۴ به منظور جهت‌دهی فعالیت‌های پژوهشی و فناورانه به سمت نیازهای واقعی کشور و ارتقای بهره‌وری و افزایش اثربخشی تحقیقات و پژوهش با تاکید بر تحقیقات میان‌رشته‌ای با اولویت حوزه علوم انسانی تاکید شده است که نظام تامین مالی تحقیقات دولتی به نحوی اصلاح شود تا پایان برنامه حداقل پنجاه درصد منابع بودجه عمومی مربوط به اولویت‌های نظام ایده‌ها و نیازها هزینه شود.
وی ادامه داد: علاوه بر این، در ماده ۹۷ برنامه هفتم، مؤسسات و مراکز پژوهشی وابسته به دستگاه‌های اجرایی مکلف شده‌اند تا پایان برنامه حداقل بیست درصد ظرفیت اولویت‌های پژوهشی سالانه خود و موضوعات جهاد تبیین را با ثبت در سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان) از طریق پایان‌نامه و رساله‌های دانشجویی دانشجویان آن دستگاه یا دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی وابسته به وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان بسیج اساتید، به انجام برسانند. این رویکرد به‌طور مستقیم به بهبود کیفیت و کارایی پژوهش‌ها کمک خواهد کرد و امکان پاسخگویی به نیازهای جامعه را افزایش می‌دهد.
همچنین نظام ایده‌ها و نیازها در آیین‌نامه اجرایی قانون جهش تولید دانش‌بنیان، رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور و آیین‌نامه پژوهانه و پایه‌های تشویقی اعضای هیات علمی آورده شده است و فعالیت‌های اعضای هیات علمی بر مبنای این سامانه مشمول امتیازهای ویژه است.
زیرسامانه‌ها و همکاری‌های بین‌دستگاهی
نایبی افزود: در راستای تحقق اهداف نظام ایده‌ها و نیازها، چندین زیرسامانه تخصصی طراحی و راه‌اندازی شده است. از جمله این زیرسامانه‌ها، سامانه استادمحوری به منظور جذب دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری به صورت تقاضامحور، سامانه عرضه و تقاضای وزارت نفت و سامانه دانش‌بنیانی شرکت ایران خودرو است. این زیرسامانه‌ها با هدف اطلاع‌رسانی اولویت‌های تحقیقاتی کشور و تقاضامحور کردن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و ایجاد ارتباط علمی میان نهادهای دولتی و خصوصی طراحی شده‌اند.
آمار و دستاوردها
معاون موسسه ISC گفت: تاکنون، تعداد ۱۷ هزار و ۸۲۱ نیاز و سه هزار و ۱۸۷ ایده (مجموع: ۲۱۰۰۸) در این سامانه ثبت شده است. نیازها و ایده‌های ثبت شده در حوزه‌های موضوعی مختلف بوده به تفکیک در تصویر ذیل قابل مشاهده است که بیشترین تعداد نیازها به ترتیب در حوزه‌های موضوعی فنی مهندسی (۸۲۳۰)، علوم پایه (۵۵۳۷)، علوم انسانی (۳۳۲۲)، کشاورزی و منابع طبیعی (۱۲۱۸)، علوم بهداشت (۷۸۹)، هنر (۲۰۴)، تعلیم و تربیت (۱۴۰) و دامپزشکی (۷۲) ثبت شده است.
بیشترین ایده-ها نیز به ترتیب در حوزه‌های موضوعی فنی مهندسی (۱۳۶۰)، علوم انسانی (۴۷۸)، کشاورزی و منابع طبیعی (۴۲۷)، علوم پایه (۴۰۲)، هنر (۱۱۹)، علوم بهداشت (۱۱۱)، تعلیم و تربیت (۵۲) و دامپزشکی (۳۰) ثبت شده است.
به منظور تقاضامحور کردن پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری، در طرح استادمحوری ذیل نظام ایده‌ها و نیازها، تاکنون ۵۳۵۵ پارسای تقاضامحور شامل ۳۱۶۳ درخواست رساله دکتری و ۲۱۹۲ پیشنهاد پایان‌نامه کارشناسی ارشد در این سامانه ثبت شده است. پارساهای تعریف شده در حوزه‌های موضوعی مختلف هستند.
در طرح استادمحوری که با مشارکت دانشگاه‌ها صورت گرفته است، دانشگاه شیراز با بیشترین میزان مشارکت در جایگاه اول با تعداد ۲۸۸ پارسا و دانشگاه سمنان و ارومیه به ترتیب ۲۰۳ و ۱۷۳ در جایگاه دوم و سوم قرار گرفته‌اند.
دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی از استان‌ها و شهرهای مختلف در طرح استادمحوری مشارکت کرده‌اند. تعداد رساله‌های دکتری و پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد به تفکیک استان و با آزمون و بدون آزمون در تصویر ذیل قابل مشاهده است. بیشترین پارسا تقاضامحور در طرح استادمحوری مربوط به دانشگاه‌های تهران، خوزستان، خراسان شمالی، اصفهان و البرز بوده است.
برگزاری کارگاه‌های آموزشی و مشارکت دانشگاه‌ها
نایبی با اشاره به امکان برگزاری کارگاه‌های آموزشی توسط دبیرخانه نظام ایده‌ها و نیازها برای دانشگاهیان اظهار داشت: تمامی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی می‌توانند در این طرح مشارکت کنند و برای برگزاری کارگاه‌ها درخواست‌های خود را به نشانی رایانامه info@nan.ac ارسال کنند.
در پایان، معاون فناوری و نوآوری مؤسسه ISC با اشاره به آینده‌نگری و اهمیت این نظام در تسهیل ارتباطات علمی، به ایجاد ظرفیت‌های جدید در عرصه علم و فناوری تأکید کرد: نظام ایده‌ها و نیازها می‌تواند به‌عنوان یک الگوی موفق در دیگر کشورها نیز مورد بهره‌برداری قرار گیرد و در این مورد مؤسسه ISC در حال برگزاری نشست‌های بین‌المللی مختلف است.