به گزارش ایرنا، تعطیلات پایان هفته خسته از کار، ازدحام و ترافیک سنگین خیابان‌های تهران و آلودگی هوا، قصد سفر کردم. این بار دوست داشتم مقصدم مکانی امن و آرام به دور از هیاهوی روزانه باشد. جایی که فاصله زیادی نداشته باشد و در عین حال، سکوتش بتواند اندکی از خستگی ناشی از آلودگی‌های صوتی پیچیده در گوش‌هایم را التیام باشد.
کویر گرمسار با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی، بناهای تاریخی، پوشش‌های گیاهی منحصر به فرد و وجود گونه‌های جانوری نادر و در حال انقراض، یک جاذبه تماشایی و بکر برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود. گستره‌ای در نزدیکی شرق تهران و با کمترین فاصله از پایتخت که می‌تواند پاسخ هر کنجکاو میراث تاریخی و طبیعی را در مشت داشته باشد و سکوتش خلوتی به یادماندنی در خاطر به یادگار بگذارد.
راهی که دور نیست
کویر گرمسار را در غرب استان سمنان به عنوان مقصد برگزیدم. تعریف آن را مدت ها پیش از اطرافیان شنیده بودم. کویرگردی بهترین انتخاب برای دوری از آلودگی هوا، آلودگی صوتی و هر دغدغه فکری است؛ چرا که سکوت کویر و آرامش شب‌های آن مانند خوابی عمیق و طولانی و فارغ از صدا و نور و فناوری‌های به ظاهر کارراه‌انداز و در واقع اسیرکننده است.
از تهران حرکت کردم و حدود ۲ ساعت بعد به مقصد رسیدم. خوشبختانه راه تا گرمسار آنقدرها هم طولانی نبود.
«غارهای نمکی گرمسار» تونل‌هایی در دل طبیعت
اولین انتخابم غارهای نمکی گرمسار بود که در پیشانی این شهر قرار داشت. توقف کردم دقایقی از حضور در داخل این تونل بزرگ طبیعی زیبا از نمک استفاده کردم.
محدوده معدنی غارهای نمکی گرمسار بزرگترین معدن در خاورمیانه است که ۴۰ تونل مختلف را در خود جای داده است و سهم عمده‌ای در استخراج نمک کشور دارد. تونل‌های نمکی در گرمسار یکی از شگفت انگیزترین جاذبه‌های گردشگری برای طبیعت دوستان است و سالانه مسافران زیادی برای بازدید از این منطقه به استان سمنان سفر می‌کنند.
معدن نمک کوهدشت کهن، یکی از زیباترین و معروف‌ترین تونل‌های نمکی است. این معدن گنبدی شکل و پوشیده از نمک و گچ است. معدنی کوه‌مانند که به علت استخراج نمک در سال‌های اخیر، به شکل یک غار دست‌کند درآمده و جلوه زیبایی به خود گرفته است.
پس از استراحتی کوتاه و تصویربرداری از تونل‌های نمکی به سمت کویر گرمسار راه را ادامه دادم. دقایقی بعد به ابتدای پارک ملی کویر گرمسار رسیدم. از همان ابتدا از دیدن جاذبه‌های متعدد کویر شگفت زده شدم.
سکوت کویر زمان را بی‌معنا می‌کند
سکوتی که از گوش عبور می‌کرد و بر جان می‌نشست. تاکنون تا این حد در معرض چنین چیزی نبودم. یک خالیِ بزرگ که سراسر وجودت را احاطه می‌کند. گویی تو را با خود می‌برد. می‌برد اما نه بُردنی برای دورشدن از خود. تو را به درون خودت می‌برد. سکوتی لایتناهی که انگار از دل زمین خاکی آغاز می‌شود و تا انتهای کهکشان ادامه دارد.
فقط کویر می‌تواند انسان را صاحب چنین لحظه‌ای کند. لحظه‌ای که فقط با خودت تک و تنها هستی و در عین حال، به سکوت دورترین کهکشان احاطه داری و انگار می‌توانی به آن دسترسی داشته باشی. کویر با قلب بزرگش تو را از خودت می‌گیرد و آنگونه که رسم کویر است، به خودت بازمی‌گرداند تا بتوانی با سراسر هستی یکی شوی. تویی با توست که فقط برای خودت نیست؛ تویی که متعلق به همه هستی و بخشی از یکپارچگی ذات آفرینش است.
طاقت نیاوردم که داخل خودرو بمانم. نمی‌توانستم خودم را از این محیط جدا بدانم. پیاده شدم و قسمتی از مسیر را پیاده‌روی کردم. متوجه دورشدن از خودرو و همراهانم نبودم. این سکوت گویا زمان را بی‌معنا کرده بود. زمان را از زمان خالی کرده بود. زمان را حتی می‌شد ببینی که او هم غرق در سفر خود است، در حالیکه تو در کشف خودت غوطه‌وری.
بعد از پیاده‌روی، ساعت‌ها به تماشای تاغزارهای زیبا نشستم. آنطرف‌تر حرکت چند چهارپا نگاهم را جلب کرد. محو تماشای گورخرهای آسیایی پارک ملی کویر گرمسار شده بودم که صدای راهنمای تور گردشگری توجهم را جلب کرد.
تماشای گورخرهای زیبای پارک ملی در گرمسار
این موجود زیبا و آرام بخشی از این طبیعت ناب بود. همرنگ خاک کویر. شنیده بودم که برای بقای این موجود زیبا تلاش‌هایی شده است که جواب داده و تعدادشان رو به افزایش است. چند دقیقه مات‌ومبهوت نگاهشان می‌کردم. گویا حضور من هم برای آنها جلب توجه کرده بود و از همان دور ایستاده بودند و خیره خیره نگاهم می‌کردند. برایشان دست تکان دادم و سعی کردم چندان مزاحم زیستگاه‌شان نشوم.
گرمسار غربی‌ترین شهرستان استان سمنان محسوب می‌شود که از غرب به ورامین، از شمال به دماوند، از شرق به آرادان و از جنوب به کویر مرکزی راه دارد و به دلیل جذابیت‌های تاریخی و طبیعی که دارد می‌تواند مقصد گردشگری و مسافرت باشد.
کویر ریگ جن، کوه اژدها، قصر بهرام گور، خانه تاریخی باقری‌ها، آب انبار تاریخی، کاروانسرای مربوط به دوره صفویه و غارهای نمکی با شهرت جهانی، تنها بخشی از دیدنی‌های شهرستان گرمسار است که در ادامه برخی از این ظرفیت‌ها معرفی می‌شود.
جایی دنج برای فراغت از دغدغه‌های روزمره
پارک ملی کویر گرمسار شبه جزیره‌ای محصور بین دریاچه نمک، کویر ریگ جن، کویر مرکزی و کویر گرمسار و نمایشگاهی طبیعی از گونه‌های کمیاب بیابانی و کویری حیات وحش مانند کل و بز، قوچ و میش وحشی، گربه شنی، جبیر و گورخر و گونه‌های گیاهی متنوع است که فقط دیدن آن می‌تواند چنین رویای تماشایی را در ذهن به باور تبدیل کند.
پارک ملی کویر گرمسار واقع در جنوب غربی استان سمنان با دارا بودن ۳۴ گونه پستاندار، ۱۵۵ گونه پرنده، ۳۴ گونه خزنده و ۳۵۵ گونه گیاهی، یکی از غنی‌ترین مناطق دارای گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری در کشور محسوب می‌شود که در حد فاصل کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک واقع است.
«وزغ کویری» گونه منحصر به فرد پارک ملی کویر گرمسار
از جاذبه‌های منحصر به فرد پارک ملی گرمسار برای دوست‌داران محیط زیست وجود زیستگاه تنها دوزیست منطقه «وزغ کویری» است که در اطراف چشمه سفید آب زیست می‌کند و این گونه منحصر به همین نقطه از پارک ملی منحصر است و در هیچ جای دنیا یافت نمی‌شود.
در اراضی مسطح و دشتیِ پارک ملی کویر با پوشش گیاهی بیابانی و نیمه بیابانی، پستاندارانی از جمله آهو، جبیر، یوزپلنگ و گربه‌شنی دیده می‌شود و در بخش کوهستانی آن نیز که دارای جوامع گیاهی با سیمای استپی است، تعداد قابل توجهی از گونه‌های حیات وحش نظیر کل و بز، قوچ و میش و پلنگ زیست می‌کنند.
از دیگر پستانداران مهم این منطقه می‌توان به گربه کاراکال، روباه شنی، روباه معمولی، کفتار، گرگ، شغال، خرگوش، تَشی(گربه تیغی) و انواع جوندگان دیگر نیز اشاره کرد.
پرندگانی نظیر سارگپه، عقاب طلایی، کرکس، دلیجه و انواع پرندگان شکاری مثل کبک، تیهو،شاه بوف، انواع چکاوک‌ها، دم جنبانک ابلق، زاغی، غراب و انواع گنجشک‌سانان دیگر، از مهمترین گونه‌های منطقه به حساب می‌آیند. از جمله خزندگان منطقه پارک ملی کویر گرمسار می‌توان به افعی شاخدار، مار جعفری، تیرمار، بزمجه بیابانی اشاره کرد.
در کنار تنوع گیاهی و جانوری پارک ملی گرمسار، وجود دریاچه نمک مثلثی در حاشیه و مرز جنوب غربی و به عبارتی در قلب کویر است که هر اهل ذوقی را به وجد می‌آورد.
تماشاییِ دیگر پارک ملی کویر گرمسار وجود یک جزیره کوچک به نام «جزیره سرگردان» در جنوب دریاچه نمک است که یکی از بزرگترین شورزارهای ایران محسوب می‌شود.این پدیده طبیعی سفیدی محض زمین اما از جنس شوری و نه از جنس برف، خود جاذبه‌ای است که کلمات یارای توصیف این زیبایی را ندارد و فقط تماشای آن می‌تواند این زیبایی‌ها را برای ذهن وصف کند.
کاروانسرای قصر بهرام، نگین درخشان کویر گرمسار
قصر شاه عباسی یا قصر بهرام یکی از مهمترین کاروانسراهای کویر مرکزی ایران و شاهکار معماری ایرانی است که دیدن آن وجود آدمی را به وجد می‌آورد.
این کاروانسرا در سر راه قدیمی و تاریخی کاروانسروی کویری اصفهان، کاشان، خوار( گرمسار)، و خراسان واقع شده است که نمای بیرونی این بنا چهارگوش با ۲ دروازه شمالی و جنوبی، زیبایی های معماری این آثار تاریخی را دو چندان کرده است.
کارشناسان می‌گویند نمای این بنای تاریخی از سنگ‌های بزرگ آهنی صیقل شده و سفید رنگ است که از کوه‌های همجوار آورده شده.
یادگاری از بهرام گور ساسانی
کاروانسرای «قصر بهرام» در پارک ملی کویر گرمسار استان سمنان، مربوط به دوره ساسانی و به روایتی توسط بهرام گور ساسانی در زیستگاه گورخر ایرانی ساخته شد. این کاروانسرا در دوره شاه عباس صفوی بازسازی و به عنوان کاروانسرا استفاده می‌شد.
کاروانسرای قصر بهرام که با نام‌های کاروانسرای شاه عباسی و رباط سیاه‌کوه نیز شناخته شده است، از جاهای دیدنی گرمسار به شمار می‌رود و در استان سمنان، جنوب شهر گرمسار و در محدوده پارک ملی کویر قرار دارد.
قصر بهرام از مرکز شهر گرمسار ۶۵ کیلومتر فاصله دارد و راه دسترسی به این کاروانسرا ۵۵ کیلومتر شوسه است.
سالانه تعداد زیادی گردشگر ایرانی و توریست‌های خارجی به این مکان سفر می‌کنند تا شب هنگام از قلب تپنده کویر گرمسار به تماشای ستارگان بنشینند.
حوض قیلوقه کجاست؟
آب انبار قیلوقه در کویر گرمسار در کیلومتری قصر بهرام واقع شده و این بنا به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی استان سمنان در آذر ۱۳۹۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
استان سمنان به دلیل دارا بودن اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی، شرایط مطلوبی از حیث میزان بارندگی ندارد. به همین دلیل از گذشته دور مردمان این منطقه سعی در ذخیره‌سازی آب داشتند و ساخت آب انبارها نیز یکی از همین روش‌های حفظ و نگهداری آب به شمار می رود.
آب انبارها سازه‌هایی وابسته به قنات هستند که با هدف ذخیره سازی آب در فصل‌های خشکسالی و همچنین سرد نگه داشتن آب از هزاران سال پیش مورد استفاده قرار می‌گرفت و می‌توان ایرانیان را مبتکران ساخت این نوع سازه دانست.
شکل آب انبارها به صورت سرپوشیده و پایین‌تر از سطح زمین است و برای حفظ خنکی آب و تهویه هوا، بادگیرهایی ساخته و دیواره‌های آب انبارها به صورت عایق ساخته می‌شد و آب انبارها از طریق آب باران و جویبارهای جاری روی زمین پر می‌شوند.
با گذر از دریاچه نمک به آب انبار حوض قیلوقه در گرمسار می‌رسید. حوضچه قیلوقه دارای آبی سرد و نه چندان گوارا یعنی تا حدودی شور مزه است.
قدمت این آب انبار زیبا به دوره قاجاریه می‌رسد. گنبد زیبای این بنای تاریخی در دل کویر گرمسار از دور خودنمایی می‌کند.
توصیه می‌شود در فصل تابستان وارد این آب انبار نشوید. چرا که مارهای سمی از جمله افعی در این فصل برای استراحت در محیط آب‌انبار و نوشیدن آب وارد آن می شوند.
ظرفیت گردشگری روستا و ایستگاه قطار «بنه کوه»
منطقه نمونه گردشگری بنه کوه به دلیل قرارگیری در مسیر باستانی گرمسار (خوار) به مازندران، از نظر تاریخی و نظامی دارای اهمیت ویژه‌ای بوده است. قلعه باستانی استوناوند، ریگ تپه و قلعه گبری از جاذبه های گردشگری گرمسار در این منطقه محسوب می‌شوند. همچنین با توجه به موقعیت ناحیه در بخش انتهایی رودخانه حبله‌رود، گونه‌های متنوعی از پرندگان و ماهی‌ها در این محدوده وجود دارند.
ایستگاه قطار متروکه بنه کوه در پنج کیلومتری شمال گرمسار قرار گرفته است. این ایستگاه از نمونه ایستگاه‌های تدارکاتی سال‌های اولیه راه آهن در ایران است که اکنون متروکه شده. این ایستگاه مکانی فوق العاده مناسب برای عکاسی و فیلمبرداری فیلم و سریال های تاریخی است و بعضی از سکانس های سریال «خاتون» نیز در این مکان ضبط شده است.
این ایستگاه و ریل قطار به موازات رودخانه حلبه رود کشیده شده و ۲ دودکش دیگ بخار و پایه‌های آبگیری لوکوموتیو قدیمی در آن وجود دارد که از نیروی بخار برای حرکت استفاده می‌کردند. از ایستگاه بنکوه می‌شود به عنوان موزه صنعت حمل و نقل ریلی هم نام برد. چرا که یکی از قدیمی‌ترین ایستگاه‌های خط ریلی ایران است و در زمان پهلوی این ایستگاه بعد از ایستگاه تهران یکی از مهمترین و پر رفت و آمدترین ایستگاه‌های راه آهن سراسری در آن زمان بود.