به گزارش ایرنا، ۱۶ اکتبر مصادف با ۲۵ مهرماه، روز جهانی غذا است که به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای جهانی، فرصت ارزشمندی برای پرداختن به موضوع امنیت غذایی و چالش‌های مرتبط با آن است و از همین رو در تمام دنیا این روز با اشکال مختلف گرامی داشته شده و به راهکارهای لازم برای رسیدن به این هدف پرداخته می‌شود.
براساس تعریف نشست جهانی غذا در سال ۱۹۹۶، «امنیت غذایی» زمانی تحقق می‌یابد که تمام مردم، در هر زمان، به غذای کافی، سالم و مغذی دسترسی داشته باشند تا بتوانند سلامت خود را حفظ کنند؛ و در مقوله «ایمنی غذایی» به سلامت و بهداشت مادۀ غذایی پرداخته می‌شود و درصدد فراهم‌سازی شرایط و روش‌هایی است که از طریق آن کیفیت ماده غذایی حفظ شود تا بتوان از بیماری‌های منتقل‌شده توسط مواد غذایی پیشگیری کرد.
به زبان دیگر، ایمنی غذایی به سالم بودن و مصرف‌پذیر بودن غذا پرداخته است به گونه‌ای که مصرف‌کننده را بیمار نکند، اما امنیت غذایی به موضوع همه‌جا حاضر بودن و قابل‌دسترس بودن غذا برای تمامی افراد اشاره دارد به گونه‌ای که غذا به اندازه کافی وجود داشته باشد و نیازهای تغذیه‌ای مصرف‌کننده را به طور کامل برآورده کند.
سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) در گزارشی اعلام کرده است که برای تامین غذای جمعیت ۹ میلیارد نفری جهان در سال ۲۰۵۰، باید ۲ برابر میزان کنونی تولید کرد و برای رسیدن به این هدف باید موانعی مانند محدودیت زمین‌های کشاورزی، کمبود آب، قیمت بالای انرژی، افت سرمایه‌گذاری در زمینه تحقیقات کشاورزی و افزایش ضایعات غذایی را در نظر داشت.
فائو با توجه به چشم‌انداز امنیت غذایی قرن ۲۱ جهان مربوط به کمبود مواد غذایی، تولید مواد غذایی را در قرن حاضر با مشکلاتی پیش‌بینی نموده است. از این رو رقابت بر سر زمین‌های کشاورزی و منابع آب، قیمت بالای انرژی و تغییرات آب و هوایی همگی نشان می‌دهد که باید با منابع کمتر، غذای بیشتری در جهان تولید شود و بدین ترتیب رشد پایدار در بخش کشاورزی، عاملی حیاتی برای تغذیه جهان در دهه‌های آتی است.
بخش کشاورزی به عنوان تامین‌کننده امنیت غذایی جایگاه مهمی دارد و بنا به تاکید صاحبنظران و کارشناسان اقتصادی، این بخش در حرکت چرخ‌های اقتصادی کشور نقش اساسی ایفا می‌کند.
علاوه بر آن بخش کشاورزی به عنوان برقرارکننده تعادل اقتصادی و اجتماعی دارای حساسیت و نقش‌آفرینی بسیاری است چنانکه حفظ و توسعه کشاورزی می‌تواند در ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت، نقشی بی‌بدیل ایفا کند.
اکنون ایران از نظر اقتصاد کشاورزی کشوری مهم در منطقه است و با توجه به این اصل مهم که کشورهایی در آینده میتوانند رشد و توسعه داشته و در رقابت با دیگران به موفقیت دست یابند که سه ویژگی دسترسی به انرژی، توجه به نیروی انسانی و تامین مواد غذایی (امنیت غذایی) را دارا باشند و می‌توان گفت ایران کشوری دارای ظرفیت فراوان برای توسعه است.
۲۷ درصد جمعیت ایران در روستاها زندگی می‌کنند لذا حدود یک سوم جمعیت کشور در بخش کشاورزی فعالیت دارند، پس باید توجه خاص و ویژه‌ای به ساختار بخش کشاورزی بشود که خوشبختانه در پی وقوع انقلاب اسلامی به مراتب بیش از گذشته به این بخش توجه شده است.
در این میان، دانش و علم در حوزه ایمنی و سلامت غذایی نیز با توجه به ورود فناوری های نوین و وجود محققان، پژوهشگران و متخصصان در حوزه دانش بنیان می تواند به مراتب بهتر از گذشته سلامت انسان ها را تامین و از تهدیدات غذایی برای سلامت جامعه و نسل آینده پیشگیری کند.
به‌کارگیری دانش نوین و راهبردهای موثر از طریق شرکت‌های دانش بنیان در هر ۲ مقوله امنیت و ایمنی غذایی می‌تواند ما را از چالش بزرگ بحران غذا خارج و آینده‌ای بهتر برای کشور متصور سازد. این حرکت راهبردی علاوه بر تحقق امنیت غذایی و ایمنی در این حوزه، نقش ویژه‌ای در خلق ثروت، اشتغال‌زایی، افزایش بهره‌وری، ارتقای درآمد و رشد اقتصادی مناطق مختلف کشور خواهد داشت.
امنیت غذایی در توفان بحران‌ها، نیازمند مدیریت
رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی گفت: اگر بخواهیم ارکان مختلف رسیدن به امنیت غذایی را بررسی کنیم شاید یکی از مهم‌ترین ارکان آن تامین غذای سالم بر اساس تلاش و همت ایرانی باشد و قطعا نقش تحقیقات در تولید غذا مهم‌ترین بخش از تامین غذای جامعه است.
مسعود نجفی گفت: در زمینه نقش تحقیقات در تامین غذا همین بس که اکنون کشور در تامین بذر تا ۹۵ درصد به خودکفایی رسیده است و دستیابی به این مهم با تلاش دانشمندان ایرانی و همکاران ما در سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی فراهم آمده است.
وی از ویژگی های جامعه ایرانی در چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ را برخورداری از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت های برابر، توزیع مناسب درآمد و نهاد مستحکم خانواده به دور از فقر، فساد و تبعیض و بهره مند از محیط زیست مطلوب دانست.
وی ادامه داد: از طرف دیگر امنیت غذایی و سلامت تغذیه ای جامعه از مهم ترین اهداف سند ملی توسعه فرابخشی در برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است و بنابر این طبق فرمایش مقام معظم رهبری، مهم ترین وظیفه وزارت جهاد کشاورزی تامین غذا و امنیت غذایی پایدار است.
وی با اشاره به شعار روز جهانی غذا در سال ۲۰۲۴ که “حق برخورداری از غذا برای یک زندگی بهتر و آینده‌ای روشن‌تر” است، اظهار کرد: با توجه به بحران‌های جهانی همچون تغییرات اقلیمی، کمبود منابع طبیعی و افزایش تقاضا برای غذا، این روز به مردم، دولت‌ها و سازمان‌ها یادآوری می‌کند که تامین غذای کافی و سالم برای همه مردم جهان یک مسوولیت مشترک است. از طریق افزایش آگاهی عمومی، ترویج کشاورزی پایدار و تقویت همکاری‌های بین‌المللی، می‌توان به بهبود وضعیت غذایی جهان و کاهش گرسنگی و فقر جهانی کمک کرد.
رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: نظام غذا و تغذیه در جهان از سه تا چهار زیربخش مهم، تولید غذا (کشاورزی و صنعت)، فرآوری و عرضه غذا و مصرف غذا تشکیل شده است که نتیجه عملکرد آنها در وضعیت تغذیه مردم بازتاب دارد.
وی بیان کرد: ضرورت دارد هریک از این زیربخش ها با توجه به اولویت های رشد، تغذیه و پایداری مورد بازنگری و تحول قرار گیرند.
وی افزود: این به معنی تصحیح الگوهای کشت در راستای تنوع زیستی و با در نظر گرفتن اقلیم، تغییر فرمولاسیون و اولویت های تولید در صنعت غذا براساس توصیه های تغذیه ای و ارتقای شیوه های انتخاب و مصرف غذا در مسیر تامین نیازهای تغذیه ای به شکل پایدار است؛ در عین حال، تامین امنیت غذایی و دسترسی آحاد جامعه به غذای کافی، با اعمال سیاست های مناسب قیمت گذاری و عرضه مواد غذایی در کنار تامین معیشت جامعه، لازمه دستیابی به عدالت اجتماعی خواهد بود.
نجفی ادامه داد: تصویب و ابلاغ سند الگوی کشت ملی، کار بزرگی بود که بعد از چندین سال تحقیق و پژوهش به نتیجه رسید و اکنون با اجرای دقیق این سند می توان به هدف بزرگ امنیت غذایی در کشور دست یافت.
او با اشاره به خودکفایی کشور در تولید گندم، گفت: یکی از ثمرات الگوی کشت در نخستین سال اجرای آن همین افزایش در تولید گندم و دستیابی به خودکفایی در گندم است.
وی سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی (تات) را پیشران امنیت غذایی دانست و گفت: قرار گرفتن دانش فنی در کنار کشاورز و بهره بردار و افزایش بهره وری از مهم ترین برنامه های سازمان تات است که می تواند کشور را در مسیر درست امنیت غذایی پایدار قرار دهد.
سند ملی دانش بنیان امنیت غذایی ، راه حل اصولی
رییس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی گفت: تدوین سند ملی دانش‌بنیان امنیت غذایی از سال ۱۳۹۹ و با مشارکت نمایندگان ۲۶ دستگاه و ۱۵۰ متخصص در کشور انجام شده است.
سیدمحمدعلی رضوی افزود: ابلاغ این سند در سال گذشته نخستین گام در اجرای آن است که با ایجاد همگرایی و تحقق امنیت غذایی برای اجرای ۱۰ ساله در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به جایگاه موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی اظهار کرد: روز جهانی غذا در تمام دنیا مهم و مورد توجه است به دلیل اینکه "غذا" چالش و نیاز تمامی انسان های دنیاست و این موسسه به دلیل جایگاهی که در حوزه امنیت ملی دارد به عنوان نماینده وزارت علوم در شورای عالی امنیت غذایی و تغذیه کشور معرفی و در تدوین سند امنیت غذایی نقش آفرین بوده است.
وی تاکید کرد: حوزه امنیت غذایی، حوزه بسیار مهمی است طبیعتاً هر گونه اختلال در این زمینه موجب ایجاد ناامنی در جامعه و اختلال در نظم خواهد شد.
رییس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی اظهار کرد: پیگیری میزان تحقق اهداف سند امنیت غذایی از ضروریاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد و راهکارهای لازم برای تداوم هر چه بهتر آن اجرا اعلام شود.
غذا، راهی برای پررنگی سلامت در مقایسه با درمان
رضوی با بیان اینکه در سند امنیت غذایی به شدت به دنبال ترویج سلامت در بین مردم هستیم، اظهار کرد: به جد اعتقاد داریم بعد سلامت مردم باید نسبت به حوزه درمان پررنگ تر شود.
وی تاکید کرد: مهم است که کشور ما به این رویکرد برسد که باید به مسایل سلامت، بیش از موضوعات درمان اهمیت دهد.
رییس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی گفت: متاسفانه هم اکنون دغدغه کشور، تولید غذای سالم نیست بلکه وجود پزشک ماهر و توانمند است که مهم جلوه یافته است در حالی که اصولا باید انسان مریض در کشور نداشته باشیم و این سلامت، در غذا و نحوه تغذیه افراد نهفته است.
وی با بیان اینکه انسان سالم است که کشور را به سمت توسعه و پیشرفت می برد، بیان کرد: نگاه اصلی در حوزه تولید غذا باید از مرحله تولید تا سلول انسان مورد توجه قرار گیرد و به تعبیری سیری سلولی، جای سیری شکمی را بگیرد.
۱۰ درصد جمعیت دنیا گرسنه، ۳۰ درصد درگیر معضل چاقی
رییس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی گفت: حدود ۱۰ درصد جمعیت دنیا از گرسنگی رنج می‌برند و ۳۰ درصد مردم نیز درگیر معضل چاقی هستند.
رضوی بیان کرد: همچنین حدود ۲۰ درصد از جمعیت دنیا دچار معضل سوء‌تغذیه و پیامدهای ناشی از آن هستند.
وی تاکید کرد: بر اساس اطلاعات موجود، میزان دورریز غذا در کشور ما بسیار بالاست و باید این چالش، مدیریت و ساماندهی شود و علم و دانش نیز به کمک این حوزه بیاید.
وی با بیان اینکه سالانه ۱۲۵ تا ۱۳۰ تن از تولیدات محصولات کشاورزی و غذایی در کشور دور ریخته می‌شود، تصریح کرد: جلوگیری از دورریز و ضایعات غذا در کشور می‌تواند ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر را سیر کند.
رسانه های اجتماعی، تهدید سلامت مردم
رییس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی بیان کرد: متاسفانه هم اکنون مشاهده می شود که شبکه‌های اجتماعی به دلیل انتشار محتواهای غیرکارشناسی تغذیه ای و سلامتی، بیشتر از آنکه حامی و تضمین‌گر سلامت مردم باشند، تهدیدگر سلامت آنان شده اند.
وی بیان کرد: در چنین فضاهایی افرادی در حال بازی با افکار مردم هستند که بر خلاف سیاست های سلامتی و تغذیه ای، اقدام به توصیه‌های غیر اصولی و آزمایش نشده می کنند.
دکتر رضوی تاکید کرد: بعضا توصیه های متعددی از جمله ترکیب کردن یک سری مواد غذایی با یکدیگر برای رفع مشکلاتی مانند کبد چرب، چربی خوب، تقویت قلب و غیره در شبکه های اجتماعی مشاهده می شود که هیچ سنخیت و نزدیکی با اصول مصرف مواد غذایی ندارد و اغلب هم شیوه هایی آزمایش نشده است.
وی بیان کرد: در دیگر موارد جریاناتی در شبکه های اجتماعی شکل گرفته است که با ایجاد شک و شبهه نسبت به محصولات تولیدی برخی کارخانجات، در جهت حذف این محصولات از سفره خانوار تلاش دارند، حال آنکه نظام حاکم بر تولید محصولات در کارخانه ها و واحدهای تولیدی مجاز بر اساس بهداشت و با حضور مسوولان فنی است که سلامت مردم را به عنوان خط قرمز مورد توجه دارد.
وی اظهار کرد: ترویج فرهنگ غذایی غلط در بین مردم از طریق انتشار محتواهای نادرست در شبکه های اجتماعی، در خفا به سلامت بسیاری از مردم آسیب رسانده است.