به گزارش ایرنا؛ همین هفته پیش بود که فیلمی در فضای مجازی مبنی بر تخریب قلعه «سلیمان‌خان بوربور» در اسلامشهر آق‌گل دست به دست شد و دل دوستداران میراث فرهنگی را به درد آورد، اما با گذشت چند روز از این اتفاق، هنوز پاسخ مناسب و قانع‌کننده‌ای در رابطه با این اتفاق داده نشده است.
قدمت این بنای ثبت شده در فهرست آثار ملی با ۱۲ هکتار مساحت به دوره قاجاریه بازمی گردد و در کنار قلعه علیمرادخان جزو بزرگترین قلعه های تاریخی غرب ایران به شمار می رود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان در واکنش به این اتفاق به خبرنگار ایرنا گفته بود که بلافاصله بعد از اطلاع از این موضوع، تیم‌تحقیقاتی از همدان و ملایر به محل مورد نظر اعزام شد و براساس شواهد موجود و تحقیقات محلی و اولیه از روستاییان توسط یگان حفاظت میراث فرهنگی و همچنین تیم اعزامی، مشخص شد که سه ضلع از بخش‌های مختلف این قلعه دچار تخریب شده است.
«محسن معصوم‌علیزاده» خاطرنشان کرد: پس از انجام تحقیقات راهبردی، گسترده و کارشناسی، اگر مشخص شود که عوامل انسانی در این تخریب دخیل هستند، به طور قطع با دستور مقام قضایی پیگیری‌های قانونی انجام و با متخلفان برخورد می‌شود.
وی با اشاره به ثبت ملی قلعه سلیمان‌خان بوربور در سال ۱۳۸۵ به عنوان یک آثار تاریخی فاخر در استان همدان، افزود: اگرچه مالکیت این قلعه شخصی است و در اختیار میراث فرهنگی نیست، اما از شهروندان و روستاییان درخواست داریم در سراسر استان نسبت به حفظ داشته‌های تاریخی خود اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.
اعتبارات میراث فرهنگی برای مرمت آثار تاریخی محدود است
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان معتقد است: قلعه تاریخی سلیمان‌خان بوربور توسط شهرداری و مسوولان مربوطه طی سال‌های گذشته می‌توانست احیا شود، چرا که با سرمایه‌گذاری در این قلعه و احیای آن، این اثر تاریخی می‌توانست به عنوان یک پایگاه مهم گردشگری در رشد و توسعه منطقه و جذب گردشگر مثمرثمر باشد و میراث فرهنگی نیز حامی و پشتیبان این اقدام بود.
معصوم‌علیزاده: قانون تمهیدات لازم را در برخورد با افرادی که به آثار تاریخی آسیب می‌رسانند، اندیشیده و ما نیز به عنوان متولی امر هرگز اجازه تخریب آثار تاریخی را در سطح استان نمی‌دهیم.
معصوم‌علیزاده بار دیگر تاکید کرد: قانون تمهیدات لازم را در برخورد با افرادی که به آثار تاریخی آسیب می‌رسانند، اندیشیده و ما نیز به عنوان متولی هرگز اجازه تخریب آثار تاریخی را در سطح استان نمی‌دهیم.
این در حالیست که مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی همدان مرمت آثار تاریخی را منوط به اخذ اعتبارات دانست و اظهار کرد: در حوزه مرمت آثار تاریخی اعتبارات میراث فرهنگی بسیار محدود است، اما برای مرمت، آثار طبقه‌بندی می‌شوند و بناهایی که در مالکیت میراث فرهنگی است، در اولویت مرمت قرار دارند.
اما آنسوی ماجرا بخت و اقبال قلعه سلیمان‌خان جور دیگری است، به گفته شهرداری و اعضای شورای اسلامی شهر اسلامشهر آق‌گل، مالک قلعه سلیمان‌خان فوت کرده و پسر آن نیز که ساکن خارج از کشور بوده هم از دنیا رفته است و براساس ضرورت و پس از اتفاقی ناگوار که برای این بنای تاریخی افتاد، با پیگیری‌های مدیر شهری اسلامشهر و اعضای شورا، در نهایت یکی از وراث باقیمانده شناسایی و قرار است برای تعیین تکلیف این اثر به ایران بیاید تا شاید گشایشی بر بداقبالی قلعه سلیمان‌خان باشد.
شهرداری نوپای اسلامشهر توان مالکیت و حفظ قلعه سلیمان‌خان را ندارد
شهردار اسلامشهر آق‌گل معتقد است: این اثر تاریخی بی‌نظیر در منطقه می‌توانست نقطه قوت و تحول این شهر باشد و از این ظرفیت، برای رونق اقتصادی، جذب گردشگر و اشتغالزایی بهره لازم را برد، اما چه فایده که کمبود اعتبارات و نوپا بودن این شهرداری، دست و پای آنها را برای مالکیت و حفظ این اثر مهم تاریخی بسته است.
«محمد ربیعی» مدعی است: شهرداری و شورای اسلامی شهر اسلامشهر آق‌گل از سال ۱۳۹۵ با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و شهرستان در مورد تعیین تکلیف این قلعه و ضرورت بازسازی آن بارها نامه‌نگاری کرده‌اند و هشدارهای لازم را در خصوص تخریب این قلعه یا بخشی از آن را به میراث فرهنگی داده‌اند، اما پاسخ آنها این بوده که قلعه مالک شخصی دارد.
شهردار: دیوار ضلع شمالی قلعه در بارندگی‌های سال ۱۳۹۸ به صورت کامل تخریب شده و به دنبال بی‌مهری‌ها، زمینه سودجویی برای برخی افراد فراهم شد و در حال حاضر در بخشی از این قلعه منزل مسکونی و دامداری احداث شده و تاریخی بودن این بنا را مورد تهدید قرار داده است.
به گفته وی؛ دیوار ضلع شمالی قلعه در بارندگی‌های سال ۱۳۹۸ به صورت کامل تخریب شده و به دنبال بی‌مهری‌ها، زمینه سودجویی برای برخی افراد فراهم شد و در حال حاضر در بخشی از این قلعه منزل مسکونی و دامداری احداث شده و تاریخی بودن این بنا را مورد تهدید قرار داده است.
شهردار اسلامشهر آق‌گل با بیان اینکه چنانچه میراث فرهنگی برای احیا و مرمت بنا ورود کند، ما نیز به حد توان خود برای حفظ قلعه سلیمان‌خان به عنوان یک ظرفیت مستعد گردشگری کمک می‌کنیم، بیان کرد: ما یک شهرداری نوپا هستیم و برای بازسازی کامل این قلعه با چنین وسعتی، توانایی مالی، تجهیزات و نیروی انسانی مورد نیاز را نداریم، اما قول کمک می‌دهیم و با وارث نیز رایزنی می‌کنیم که مالکیت را واگذار و یا از نظر مالی برای حفظ این بنا ورود کند.
ربیعی با اشاره به اینکه تمامی دیوارهای این قلعه به علت فرسودگی شدید خطر ریزش دارند و حدود یک متر از پای دیوارها کاملاً خالی شده و با کمترین فشار دیوارها ریزش پیدا می‌کند،افزود: با توجه به اینکه قلعه در معبر اصلی قرار گرفته، نمی‌توان اطراف آن را محصور کرد و رفع خطر و تامین ایمنی شهروندان و کودکانی که در حوالی قلعه مشغول بازی هستند، برای ما در اولویت است.
شایعات علیه شهرداری اسلامشهر در تخریب بنا کذب محض است
علی رستمی رئیس شورای اسلامی شهر اسلامشهر آق‌گل نیز گفت: طی سه سال اخیر که عضو شورای شهر بوده ام، متولیان میراث فرهنگی استان و شهرستان از قلعه سلیمان‌خان بازدیدی نداشته اند تا وضعیت این بنا را از نزدیک ببینند و بررسی کنند.
وی با اشاره به بروز شایعاتی مبنی بر تخریب بخشی از دیوارهای قلعه توسط لودرهای شهرداری، این شایعات را کذب خواند و گفت: شهرداری اسلامشهر لودر ندارد که بخواهد اقدام به تخریب بنا کند، در حالی‌که بعد از ریزش سه متر از دیوار ۶ متری ضلع جنوبی به دلایلی که هنوز مشخص نشده، شهرداری با استفاده از بیل مکانیکی نسبت به جمع‌آوری بخشی از بقایای دیوار که در معبر عمومی ریخته بود، اقدام کرد.
به گفته رستمی؛ شهرداری اسلامشهر سال ۱۴۰۰ نیز در نامه‌ای به اداره میراث فرهنگی هشدار داده بود که دیوار ضلع جنوبی بسیار ناایمن شده و ممکن است خسارت‌های جانی و مالی برای همسایگان داشته باشد.
قلعه بوربور به محلی به تجمع معتادان و زباله‌دانی تبدیل شده است
یکی دیگر از اعضای شورای اسلامی شهر اسلامشهر آق‌گل نیز گفت: طبق گفته اهالی قدیمی شهر، «ساسان بوربور» سال ۱۳۷۵ پا پیش گذاشته تا قلعه را به میراث فرهنگی واگذار کند، اما پاسخ مثبتی دریافت نکرده است.
کتاب‌های قدیمی کتابخانه قلعه، درب‌های ورودی چوبی قدیمی و دو درب سنگی قلعه، حتی آجرها و گچبری‌های آن نیز طی سال‌های گذشته دزدیده شده، این بنا در حال حاضر به مکانی برای تجمع معتادان و زباله‌دانی تبدیل شده است.
«رحیم حاجی» با بیان اینکه کتاب‌های قدیمی کتابخانه قلعه، درب‌های ورودی چوبی قدیمی و ۲ درب سنگی قلعه، حتی آجرها و گچبری‌های آن نیز طی سال‌های گذشته به سرقت رفته است،گفت: این بنای تاریخی در حال حاضر به مکانی برای تجمع معتادان و زباله‌دانی تبدیل شده است.
وی یادآور شد: ساخت و سازهای انجام شده درون قلعه به دلیل بی‌توجهی دستگاه‌های مربوطه انجام شده و دو خانواده‌ای که اقدام به ساخت و ساز در داخل قلعه کرده و داخل آن ساکن شده‌اند، از نوادگان رعیت‌های اصلی سلیمان‌خان بوربور بوده‌اند که پس از پیروزی انقلاب همچنان داخل قلعه مانده‌اند و اکنون به نوعی خود را مالک این اثر تاریخی می‌دانند.
دیوارهای در حال تخریب قلعه، خطر جانی برای کودکان دارد
«سعید کلوشی» دیگر عضو شورای شهر اسلامشهر آق گل با بیان اینکه دیوارهای قلعه علیمرادخان سالم است و مالک قلعه تا حدودی تعمیرات و بازسازی انجام داده است،ادامه داد: قلعه سلیمان‌خان اما طی سال‌های گذشته به مرور زمان تخریب شده و درختان صد ساله حیاط این قلعه توسط افرادی به منظور ساخت و ساز در فضای داخل قلعه قطع شده است.
وی همچنین به دزدیده شدن درهای ورودی سنگی و چوبی و تخریب اتاقک‌ها برای بردن تیرهای چوبی قدیمی این قلعه اشاره کرد و افزود: شهرداری چون مالک نیست نمی‌تواند در این قلعه هزینه کند، فقط یک المان ورودی به نام سه قلعه شامل قلعه سلیمان‌خان بوربور، برادرش و قلعه علیمرادخان ساخته که در فاصله حدود ۵۰ متری از قلعه سلیمان‌خان نصب شده است.
کلوشی با اشاره به اینکه طی یک دهه اخیر مکاتبات زیادی با دستگاه‌های مختلف از جمله میراث فرهنگی و حتی دفتر ریاست جمهوری داشتیم اما تاکنون هیچ پاسخی دریافت نکردیم،تاکید کرد: با توجه به اینکه این قلعه در مرکز شهر و همجوار با مسجد اسلامشهر واقع شده و بخش زیادی از آن تخریب شده، جلوه زننده‌ای برای شهر ایجاد کرده و از سوی دیگر عبور و مرور را برای شهروندان مشکل کرده و تمام آجرها و دیوارها در حال تخریب و ریزش هستند که خطر جانی برای کودکانی که در این قلعه بازی می‌کنند، به همراه دارد.
ابراهیم جلیلی مدیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی ملایر نیز در رابطه با این موضوع با بیان اینکه پیگیری های لازم را در این خصوص انجام داده ایم اما اظهار نظر در این خصوص از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان همدان انجام خواهد شد.
رهاورد:
با این اوصاف بخت قلعه «سلیمان‌خان بوروبور» به تصمیم تنها وارث باقیمانده و البته عزم و اراده نهادهای مرتبط برای حفظ و مرمت آن گره خورده، بنایی فاخر، وسیع و به جا مانده از دوران قاجار که ضرورت دارد با اجماع و دلسوزی مسوولان ذیربط، به عنوان بخشی از هویت تاریخی همدان و شهرستان ملایر از خطر نابودی نجات پیدا کند.
استفاده از ظرفیت بخش خصوصی به منظور احیای این بنا در قالب های مختلف نظیر بازارچه صنایع دستی و اقامتگاه بوم گردی می تواند یکی از راهکارها برای حفظ و احیای این قلعه تاریخی باشد.
قلعه تاریخی «سلیمان‌خان بوربور» واقع در اسلامشهر آق‌گل از توابع بخش جوکار شهرستان ملایر، طی روزهای گذشته به دلایل نامعلوم، بخشی از آن مورد تخریب قرار گرفت، سال ۱۳۸۵ به‌شماره ۱۶۴۸۹ در فهرست میراث ملی به ثبت رسید.