شصتمین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا روز ۵ نوامبر- ۱۵ آبان ماه امسال- برگزار می‌شود. مکانیسم و شیوه خاص انتخابات ریاست جمهوری در این کشور بالغ بر ۳۴۵ میلیون نفری، در ۴ مرحله و سه نکته،، قابلیت پیگیری دارد. نکته حائز اهمیت این است که روند انتخابات ریاست جمهوری در این کشور همواره از یک سال قبل از موعد انتخابات شروع می‌شود.
نکته اول: یک سال قبل از انتخابات
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هر چهار سال یک بار در روز انتخابات برگزار می شود که روز آن از سال ۱۸۴۵ اولین سه‌شنبه پس از اولین دوشنبه ماه نوامبر بوده است.این تاریخ مصادف با انتخابات عمومی سایر نژادهای فدرال، ایالتی و محلی است. از آن جا که دولت های محلی مسئول مدیریت انتخابات هستند، این رقابت ها معمولاً همه در یک برگه رای انعکاس می‌یابد.
نامزدهای دو حزب سیاسی اصلی دموکرات و جمهوری‌خواه یک سال قبل از روز انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ ( ۵ نوامبر- ۱۵ آبان) مبارزات انتخاباتی خود را آغاز می کنند. آنها تیم انتخاباتی خود را تشکیل داده و اقدام به سفر به ایالت‌های مختلف آمریکا در سراسر این کشور می‌کنند تا برای کمپین‌های انتخاباتی خود، اقدام به جمع آوری کمک‌های مالی و حمایت‌های سیاسی کنند.
دموکرات‌ها حزب سیاسی لیبرال هستند که دستور کار آنها عمدتاً با فعالیت بیشتر در زمینه حقوق مدنی، شبکه ایمنی اجتماعی گسترده و اقداماتی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی تعریف شده است. جمهوری‌خواهان نیز حزب سیاسی محافظه کار در ایالات متحده هستند. این تشکیلات سیاسی به عنوان حزبی قدیمی در آمریکا شناخته شده که بر مالیات‌های پایین‌تر، کوچک‌تر شدن اندازه دولت، حقوق برخورداری از اسلحه و محدودیت‌های سخت‌تر در مورد مهاجرت و سقط جنین تاکید دارد.
نکته دوم: کمپین‌ها و مناظره‌ها
نامزدهای هر دو حزب پس از یک دوره طولانی رقابت در کمپین‌های مختلف در مناظره های تلویزیونی شرکت می‌کنند. در طول مناظره ها، هر نامزد باید به سؤالات سخت در مورد سیاست‌های خود پاسخ دهد و همچنین از موضع خود در مورد مسائل و سیاست‌ها در برابر سایر نامزدها دفاع کند.
سپس روند انتخابات آغاز می شود.
نکته سوم : چه کسی می‌تواند نامزد انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا شود؟
طبق قانون اساسی ایالات متحده رئیس جمهور این کشور باید شرایط ذیل را داشته باشد:
- شهروند ایالات متحده باشد.
- حداقل ۳۵ سال سن داشته باشد.
- ۱۴ سال ساکن ایالات متحده باشد.
هر کسی که این شرایط را داراست، می‌تواند نامزدی خود را برای ریاست جمهوری اعلام کند. هنگامی که یک نامزد بیش از ۵۰۰۰ دلار برای مبارزات انتخاباتی خود جمع آوری یا هزینه کرد، باید در کمیسیون انتخابات فدرال ثبت نام کند. این شامل نام‌گذاری یک کمیته اصلی کمپین برای جمع آوری و هزینه کردن بودجه مبارزات انتخاباتی است.
اینفوگرافی فرایند انتخابات آمریکا در یک نظر به شرح ذیل است:
مرحله اول انتخابات ریاست جمهوری آمریکا: انتخابات مقدماتی و گروهی
شخصیت‌های زیادی از دو حزب اصلی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها تمایل دارند رئیس‌جمهور شوند و هر کدام ایده‌های خود را در مورد شیوه عملکرد دولت دارند. از آن جا که در آمریکا دو حزب مذکور بنیان و هرم اصلی قدرت، سیاست و حکومت را در این کشور به دست دارند، عمدتا نامزدهای انتخاباتی از این دو گروه به کمپین‌های انتخاباتی راه پیدا می‌کنند. به همین دلیل نخستین گام در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، انتخابات مقدماتی در گروه‌هاست. نامزدهای هر حزب سیاسی در سراسر این کشور برای جلب نظر اعضای حزب خود کمپین برگزار می‌کنند.
از ماه فوریه(اسفند) ، رویدادهای رای‌گیری اصلی، انتخابات مقدماتی و گروه‌های حزبی منجر به انتخاب نمایندگانی می‌شود که نماینده مردم در کنوانسیون‌های آتی را مشخص می‌کند. در این زمینه موضوع مهم تمرکز اصلی بر نتایج چنین انتخاباتی در ایالت‌های آیووا، نیوهمپشایر، نوادا و کارولینای جنوبی است که به طور معمول می‌تواند تعیین کند نامزد نهایی ریاست جمهوری برای هر حزب چه کسی خواهد بود. سرانجام اعضای حزب از طریق یک سلسله جلسات بحث و رای، بهترین نامزد را انتخاب می‌کنند، در این مسیر اعضای حزب به بهترین نامزدی که نماینده آنها در انتخابات عمومی باشد، رأی می‌دهند.
مرحله ۲: کنوانسیون های ملی
احزاب سیاسی برای انتخاب نامزدهای ریاست جمهوری و معاونان ریاست جمهوری، کنوانسیون های ملی برگزار می‌کنند. هر حزب یک کنوانسیون ملی برای انتخاب نامزد نهایی ریاست جمهوری برگزار می‌کند. نمایندگان ایالتی از انتخابات مقدماتی و گروه‌های حزبی که به نمایندگی از مردم انتخاب شده‌اند، اکنون نامزدهای مورد علاقه خود را «تایید» می‌کنند و نامزد نهایی ریاست‌جمهوری از هر حزب به طور رسمی در پایان کنوانسیون‌های دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه اعلام می‌شود. این کنوانسیون‌ها، علاوه بر کاندیدای ریاست جمهوری حزب، نامزد معاونت ریاست جمهوری را نیز انتخاب می‌کند. نامزدهای ریاست جمهوری در سراسر کشور برای جلب حمایت عموم مردم کمپین برگزار می کنند.
برای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴، از حزب جمهوری خواه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق، با پیشی گرفتن گسترده از رقبای خود، حمایت حزب خود را به دست آورد. او در یک گردهمایی حزبی در میلواکی، ویسکانسین، نامزد رسمی جمهوری‌خواهان شد و سناتور اوهایو، «جی دی ونس» را به عنوان معاون خود در انتخابات ریاست جمهوری انتخاب کرد.
از دموکرات‌ها نیز کامالا هریس معاون رئیس‌جمهور، پس از کناره‌گیری جو بایدن به عنوان نامزد اصلی این حزب انتخاب شد. معاون او «تیم والز» فرماندار مینه‌سوتا است.
مرحله ۳: انتخابات عمومی
مردم آمریکا در ۵۰ ایالت در سراسر این کشور به یک رئیس جمهور و معاون رئیس جمهور رأی می‌دهند.به عبارت دیگر زمانی که آمریکایی‌ها در ماه نوامبر به پای صندوق های رای بروند، نامزد مورد علاقه خود در انتخابات ریاست جمهوری و معاون خود را انتخاب خواهند کرد.
وقتی مردم رای خود را می دهند، در واقع به گروهی از مردم به نام «انتخاب کننده یا برگزیننده» رأی می‌دهند، به غیر از ایالت‌های «مین و نبراسکا» که اگر نامزدی اکثریت آرا را از مردم یک ایالت دریافت کند، نامزد تمام آرای الکترال آن ایالت را دریافت خواهد کرد و درنهایت نامزد ریاست جمهوری با بیشترین آرای الکترال رئیس جمهور ایالات متحده می شود.
مرحله ۴: کالج انتخاباتی
کالج انتخاباتی یا مجمع گزینندگان Electoral college مرحله نهایی روند طولانی انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود. در واقع کالج انتخاباتی فرآیندی است که در آن انتخاب‌کنندگان یا برگزینندگان یا نمایندگان هر ایالت به تعداد متناسب با جمعیت همان ایالت، رای خود را به صندوق می‌اندازند و بر اساس این فرآیند، تعیین می‌کنند که چه کسی رئیس جمهور خواهد شد.
نکته حائز اهمیت این است که هر ایالت بر اساس نمایندگی خود در کنگره، تعداد مشخصی از برگزینندگان را خواهد داشت. در مجموع ۵۳۸ انتخاب‌کننده یا گزیننده طبق خط‌مشی هر ایالت تعیین می‌شوند و هر کدام از آنها پس از انتخابات عمومی یک رای دارد و نامزدی که بیش از نیمی از آرا (۲۷۰ رای) را به دست آورد، برنده می‌شود.
ایالات متحده آمریکا یک جمهوری فدرال، متشکل از ۵۰ ایالت، یک ناحیه فدرال (واشنگتن دی.سی، پایتخت ایالات متحده)، پنج قلمرو بزرگ، و جزایر کوچک مختلف است. بزرگترین ایالت از نظر جمعیت کالیفرنیا با جمعیت بیش از ۳۹ میلیون نفر و کوچکترین ایالت وایومینگ با جمعیت ۵۷۶,۸۵۱ نفر است.
روز انتخابات و رای‌گیری: ۵ نوامبر یا ۱۵ آبان ماه
قبل از روز سه‌شنبه ۵ نوامبر، زمانی که مراکز رای‌گیری در سراسر آمریکا فعالیت خود را آغاز می‌شود، چندین میلیون آمریکایی از طریق رای‌گیری پستی یا رای‌گیری زودهنگام آرای خود را داده‌اند. به عبارت دیگر ۵ نوامبر نه اولین روز، بلکه آخرین فرصت و مهلتی است که مردم آمریکا می‌توانند در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ شرکت کنند. طبق گزارش‌های رسانه‌ای انتظار می رود در این روز، حدود ۲۴۴ میلیون آمریکایی برای انتخاب رئیس جمهور بعدی خود به پای صندوق های رای بروند.
در این دوره از انتخابات آمریکا، چهار نامزد، دو نامزد رئیس‌جمهوری و دو معاون رئیس جمهوری باید انتخاب شوند و مردم آمریکا تکلیف دو رقیب سیاسی را مشخص خواهند کرد. «کامالا هریس» دموکرات معاون کنونی رئیس جمهور که در ۲۱ ژوئیه (اول تیر) جانشین جو بایدن شد و اکنون ۶۰ ساله شده و رقیب ۷۸ ساله جمهوری خواه او، دونالد ترامپ است که هنوز برخی پرونده‌های قضایی دارد. ترامپ و هریس به ترتیب «جی دی ونس» ۴۰ ساله و «تیم والز» ۶۰ ساله را به عنوان معاونان خود انتخاب کرده‌اند.
جمع بندی
رئیس‌جمهور آمریکا در یک فرایند غیرمستقیم و توسط ۵۳۸ عضو مجمع برگزینندگان رئیس جمهور، انتخاب می‌شود. در واقع نامزد برنده با آرای مستقیم مردم انتخاب نمی‌شود. در عوض، سیستم پیچیده «آرای الکترال» تعیین کننده فرد برنده است. در واقع نامزد برنده به دست کم ۲۷۰ رای الکترال برای کسب جایگاه ریاست جمهوری نیاز دارد.
شاید این سوال مطرح شود که چرا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با سیستم رای‌گیری عمومی انجام نمی‌شود؟ نکته قابل ذکر این است که بنیان‌گذاران این کشور، این سازوکار را انتخاب کردند، زیرا به اعتقاد آنها رای‌گیری عمومی برخلاف سیستم فدرالیسم این کشور خواهد بود.
آنها درصدد بودند تا فرآیند ویژه‌ای از انتخابات را بنیان نهند تا به زعم آنها منصفانه‌ترین روش برای انتخاب یک رئیس‌جمهور در کشوری باشد که ایالت‌های آن با هم تناسب جمعیتی ندارند. در واقع در سیستم رأی‌گیری عمومی، هر فرد یک رأی دارد، اما در شیوه انتخاب غیرمستقیم و از طریق مجمع الکترال، ایالت‌های با جمعیت بیشتر در سرنوشت انتخابات تاثیر بیشتری دارند و ایالت‌های کم جمعیت را کنار می‌زنند. به طور مثال کالیفرنیا با بیش از ۳۹ میلیون نفر ، نفوذی بیش از چندین ایالت کم جمعیت این کشور دارد.
این ایالت دو سناتور و ۵۲ نماینده مجلس دارد که در مجموع ۵۴ رأی الکترال به آن تعلق می‌گیرد.
در مجموع باید گفت، به هر ایالت تعدادی برگزیننده، معادل نماینده خود در کنگره اختصاص یافته که از دو مجلس تشکیل شده است: ۱۰۰ سناتور (دو نفر در هر ایالت) و ۴۳۵ نماینده، تعداد نمایندگان بر اساس جمعیت ایالت است. علاوه بر این، ناحیه کلمبیا (واشنگتن دی سی)، پایتخت فدرال، دارای سه برگزیننده است، اگرچه به دلیل موقعیت منحصر به فردش سناتور یا نماینده‌ای ندارد. در مجموع ۵۳۸ انتخاب‌کننده برای تمامی ۵۰ ایالت آمریکا و ناحیه کلمبیا (محل پایتخت، واشینگتن) وجود دارد.
نکته حائز اهمیت این است که طبق ماده ۲، بخش ۱، بند ۲ قانون اساسی ایالات متحده «هیچ سناتور یا نماینده، یا شخصی که دارای سمتی غیرانتفاعی یا انتفاعی در آمریکا باشد، به عنوان برگزیننده منصوب نخواهد شد.» هر ایالت فرآیند خاص خود را برای انتخاب مجمع برگزینندگان دارد که به طور سنتی افراد وفادار به حزب یا ارائه‌دهنده خدمات به نامزد منتخب حزب، به این مجمع راه پیدا می‌کنند.
سرانجام، در ۴۸ ایالت از ۵۰ ایالت و ناحیه کلمبیا، نامزدی که بیشترین آرای الکترال را داشته باشد، پیروز میدان خواهد بود. آرای الکترال در سرنوشت نامزدها بسیار موثر است زیرا در سال ۲۰۱۶ ترامپ توانست با آرای الکترال بیشتر از هیلاری کلینتون به کاخ سفید راه پیدا کند.