به گزارش خبرنگار ایرنا، دامنه‌های زاگرس همزمان با فصل خزان به واسطه روییدن گیاه زعفران؛ رنگ ارغوانی به خود می‌گیرد و تعدادی از زنان و مردان چهارمحال و بختیاری مشغول برداشت دست رنج خود که از جنس طلای می‌شوند.
گیاه زعفران در تمام شب رشد می‌کند و گل‌های بسته از زمین سربیرون می‌آورد و اوایل صبح قبل از این که آفتاب سر بیرون بیاورد بهترین ساعت برای برداشت محصول زعفران از دشت ارغوانی و شروع به کار کشاورزان زعفران کار است.
هر چند بیشتر افراد کشت و تولید گیاه زعفران را مخصوص استان پهناور خراسان می‌دانند اما پس از تحقیقات کارشناسان ۱۰ سالی می‌شود که پیاز زعفران در سرمای کوهستان‌های زاگرس و به دلیل شرایط خاص آب و هوایی، ارتفاع استان از سطح دریا، تابش مستقیم نور آفتاب، اختلاف دمای شب و روز (روزهای گرم و شب‌های خنک) در چهارمحال و بختیاری بهتر به گُل می‌نشیند و به دلیل طول کلاله و کیفیت آب این گیاه از نظر عطر و رنگ از کیفیت بالایی برخوردار است به نحوی که قابلیت رقابت را با زعفران خراسان رضوی دارد.
براساس آمارها از یک‌هزار و ۸۰۰ هکتار سطح زیر کشت گیاهان دارویی چهارمحال و بختیاری ۲۶۰ هکتار به کشت طلای سرخ اختصاص دارد و این محصول که برداشت آن در این استان زاگرس‌نشین از آبان‌ماه آغاز و تا نیمه آذر ادامه دارد اشتغال مولد و درآمد پایداری دارد و بخش زیادی از مردم این استان در زمین و بخشی دیگر که بیشتر زنان هستند درخانه مشغول به کار می‌شوند.
امروز در شرایطی که تغییر اقلیم، کاهش بارش، کم آبی و خشکسالی به مهمترین کلیدواژه بخش کشاورزی تبدیل شده است، با تغییر الگوی کشت زمین‌های چهارمحال و بختیاری میزبان طلای سرخ پربارترین و پرسودترین محصول است و همواره کشاورزان این منطقه با کشت و فروش این محصول ارزآور خوشحال و راضی هستند.
یکی از ضعف‌های بخش کشاورزی در صنعت کشاورزی زعفران، برندسازی نشدن این محصول بازارپسند به نام چهارمحال و بختیاری است که گفته می‌شود برخی از دلالان آن را به نام دیگران به فروش می‌رسانند در حالی که اگر برندسازی شود مانند بادام، گردو و هلوی و ماهیان سردآبی به همان کیفیت در ایران شناخته خواهد شد.
به گفته برخی از کارشناسان بخش کشاورزی؛ تمامی نقاط چهارمحال و بختیاری مستعد کشت زعفران است اما شهرستان‌های شهرکرد، کیار، بن و فارسان بیشترین سطح زیر کشت و برداشت زعفران را در استان به خود اختصاص داده‌اند.
مجری گیاهان دارویی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: گیاه زعفران از جمله گیاه‌های نیمه گرمسیری است که به راحتی می‌تواند دمای منفی ۲۰ تا ۴۰ درجه را تحمل کند و در مناطقی که زمستان ملایم و تابستان گرم و خشک دارد در ارتفاعی بین یک‌هزار و ۳۰۰ تا ۲هزار و ۳۰۰ متر عملکرد خوبی دارد.
یزدان احمدزاده می‌گوید: زعفران از جمله گیاهان چند ساله (هفت تا ۱۰ ساله) و پیازی است که به دلیل نیاز آبی کم جزو گیاهان کم آب‌بر است و ماندگاری بالایی دارد و کشاورز بین پنج تا هفت سال با یک نوبت کاشت برداشت انجام می‌دهد و پس از آن پیاز زعفران قابل فروش و عرضه به بازار دارد.
او اضافه کرد: در زمان حاضر میانگین برداشت در هر هکتار به طور تقریبی ۵.۵ کیلوگرم در هر هکتار و یک‌هزار و ۵۰۰ کیلو کلاله زعفران خشک به بازار عرضه می‌شود.
اما زعفران کاران چهارمحال و بختیاری با وجود همه مزایای این محصول پرسود و درآمدزا با مشکلاتی در بخش‌های مختلف روبرو هستند و انتظار دارند مسوولان با حمایت بیشتر و فراهم کردن برخی زیرساخت‌ها در این بخش گام‌هایی برای روان سازی کار بردارند.
نبود تسهیلات سرمایه در گردش و گرفتاری زعفران کاران چهارمحال و بختیاری
نبود نقدینگی و سرمایه در گردش و پایین بودن میزان تسهیلات پرداختی برای تامین هزینه‌ها، بهبود شرایط و بهره‌برداران از مزایای این محصول ارزآور و سودده مهمترین خواسته بهره‌برداران طلای سرخ در چهارمحال و بختیاری است.
یکی از زعفران‌کاران کهنه‌کار چهارمحال و بختیاری در روستای بارده شهرستان بن که در سال ۹۹ معادل ۲۵ هکتار زعفران کاری داشته است به خبرنگار ایرنا می‌گوید: گیاه دارویی زعفران از جمله گیاه‌هایی است که برای چیدن، پاک کردن و خشک کردن به توان کارگری زیادی نیاز دارد.
محمد حسین مالکی با اشاره به اهمیت تامین نقدینگی برای کشاورزان زعفران‌کار به خصوص در زمان برداشت محصول اظهار داشت: کشاورزان برای تامین هزینه‌های نهاده از جمله پیاز که قیمت آن از ۵۰ هزار در ۲ سال گذشته به ۳۰۰ هزار ریال افزایش یافته، کود، سم و تامین هزینه‌های کارگری به خصوص در زمان برداشت محصول به سرمایه در گردش نیاز دارند که به دلیل نبود حمایت لازم و پرداخت تسهیلات کافی با مشکلاتی روبرو می‌شوند.
او ادامه داد: افزون بر این زعفران‌کاران برای ادامه کار و جلوگیری از ارسال محصول به صورت فله به استان‌های همجوار به دستگاه‌های مجهز خشک‌کن و صنایع قابل قبول و پیشرفته بسته‌بندی نیاز دارند که در زمان حاضر این صنایع یا وجود ندارد و اگر وجود داشته باشد نیز بسیار محدود است.
به گفته مالکی، در کنار بارش‌های احتمالی، دیر و یا زود آبیاری کردن محصول که می‌تواند بسیار مخرب باشد؛ موش مهمترین آفتی است که محصول زعفران را تهدید می‌کند و مقابله با این آفت بسیار هزینه‌بر است.
این زعفران‌کار با تاکید بر اهمیت داشتن یک سری استانداردها از جمله سیب سلامت و برندسازی صادراتی محصول تولیدی اضافه کرد: داشتن برند برای بازده اقتصادی و سودآوری بیشتر محصول برای تولیدکنندگان یک ضرورت است که امروز به نحو مطلوب در استان به این اصل توجهی نشده است در حالی که اگر این زیرساخت در کنار موارد دیگر از جمله صنعت بسته‌بندی در استان فراهم شود به طور یقین با توجه به کیفیت محصول تولیدی چهارمحال و بختیاری به یکی از استان‌های مطرح تولید کننده و صادرکننده زعفران در کشور مطرح شود.
مالکی ادامه داد:این گیاه پرسود در چهارمحال و بختیاری با آب با کیفیت بالا کشت و آبیاری می‌شود اما به دلیل ضعف در زیرساخت‌ها، کشاورزان امکان بهره‌وری بیشتر و مفیدتر را از این محصول مهم ندارند.
زعفران‌کاری؛ کشاورزی جدید اما پرسود
زعفران‌کاری یک کشاورزی جدیدی است که با ذره‌ای حمایت و پشتیبانی از سوی مسوولان با توجه به اینکه گیاهی کم آب‌بر است با توجه به اشتغالی که ایجاد می‌کند می‌تواند برای کشاورز و سایر افرادی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم در کاشت، داشت و برداشت این محصول دخالت داشته باشد به صرفه باشد.
یکی دیگر از کشاورزان چهارمحال و بختیاری که در منطقه چالشتر شهرکرد، جونقان و گهرو حدود ۳۰ هکتار زعفران کاری دارد به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به اینکه کشت گیاه زعفران در زمین‌های کشاورزی این استان برای نخستین بار انجام می‌شود از خاک مرغوبی برخوردار است و زعفران تولیدی با کلاله بزرگ با عطر و بوی خوبی که دارد محصولی درجه یک و بازار پسند است.
فیروز نیکبخت اظهار داشت: کمبود و قیمت بالای کودشیمیایی در بازار آزاد، تامین دستگاه خشک کن، تراکتورهای کوچک برای بیرون آوردن علف‌های هرز از مهمترین نیازهای این کشاورزان است.
او افزود: خشک‌کن‌هایی از سوی مجموعه جهادکشاورزی به کشاورز معرفی می‌شود که مورد قبول آنان نیست و فعالان این بخش مجبور می‌شوند برای اینکه محصول با کیفیتی تولید کنند این دستگاه را از بازار آزاد با قیمت گزاف تهیه کنند.
نیکبخت یادآور شد: نبود صنایع فرآوری و بسته‌بندی لازم در چهارمحال و بختیاری از مهمترین مشکلات زعفران‌کاران این استان به شمار می‌رود.
به گفته نیکبخت، زعفران از جمله گیاهان دارویی است که مصرف آب کمی نسبت به سایر گیاهان دارویی دارد و همچنین در طول سال کشاورز درگیر این محصول نیست همچنین بسیار به صرفه و اشتغالزایی بالایی دارد که اگر ذره‌ای مسوولان حمایت کنند می‌تواند بسیاری اقتصادی باشد.
شیرینی زعفران چهارمحال و بختیاری به کام دیگران
مجری طرح گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایرنا با تایید مشکلات مطرح از سوی زعفران‌کاران این استان می‌گوید: با توجه به اینکه پیاز گیاه زعفران در استان وجود ندارد باید از استان‌های دیگر تامین شود که امسال ۲۸ تن پیاز به صورت یارانه‌دار برای استان تهیه و در اختیار متقاضیان قرار گرفته شده است.
یزدان احمدزاده قیمت بالای پیاز را از جمله مشکلات زعفران کاران چهارمحال و بختیاری اعلام کرد.
به گفته احمدزاده همچنین نداشتن برند و ضعیف بودن زیرساخت‌های لازم برای فرآوری و بسته‌بندی زعفران در چهارمحال و بختیاری موجب شده تا این گیاه دارویی با کیفیت استان برای بسته بندی به استان‌های همجوار ارسال و از آن‌جا با برند همان استان صادر شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز عقیده دارد: گیاه زعفران به دلیل نیاز آبی پایین مراحل رشدی آن نسبت به سایر گیاهان زراعی و باغی استان متفاوت است و رشد این گیاه در پاییز تا اوایل بهار است و بهار و تابستان بیشتر در شرایط خواب به سر می‌برد.
حسین برزگر افزود: چهارمحال و بختیاری به دلیل اینکه جزو استان‌های سردسیر به شمار می‌رود، گیاه برای اینکه بتواند در برابر تنش سرمایی مقاومت کند میزان شیره سلولی غلیظی تولید می‌کند که همین امر موجب شده تا میزان عطر، رنگ و اسانس این گیاه در این استان نسبت به تولید استان‌های دیگر کیفیت مطلوب‌تر و از بازارپسندی بیشتری داشته باشد.
او با تاکید بر اینکه کشت زعفران برای همه مناطق استان توصیه نمی‌شود افزود: همین شرایط خاص موجب شده در جاهایی که محدودیت منابع آب وجود دارد در بهار و تابستان آب برای باغات و مزارع استفاده می‌شود و پس از آن در پاییز (مهر و آبان) در مناطقی که زمین‌های کشاورزی نسبت به منابع آبی مازاد و از این منابع در این فصل برای آبیاری سایر محصولات استفاده نمی‌شود به خصوص در مناطقی که قنات‌ها و چشمه‌ها وجود دارد و امکان ذخیره آب نیست برای کشت زعفران مناسب است.
برزگر با بیان اینکه برداشت زعفران به صورت دستی انجام می‌شود ادامه داد: در زمان حاضر مجموعه جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری در بخش ماشین آلات از جمله دستگاه‌های پیاز کار، وجین، خشک کن و بسته بندی از خط اعتباری مکانیزاسیون همکاری لازم انجام می‌شود.
او میانگین میزان سرمایه‌گذاری انجام شده در هر هکتار زعفران کاری در چهارمحال و بختیاری را ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال اعلام کرد و افزود: مجموعه جهاد کشاورزی آمادگی تامین منابع تسهیلاتی برای زعفران کاران را دارد و محدودیتی در این خصوص وجود ندارد.
به گفته بزرگر توسعه کشت زعفران در خارج از سه استان خراسان جزو اولویت‌های مجموعه جهاد کشاورزی نیست اما با توجه به قابلیت چهارمحال و بختیاری تلاش شده از منابع محدود استان برای کشت این گیاه دارویی استفاده شود.
زعفران چهارمحال و بختیاری به کام دیگران
۲۷۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی چهارمحال و بختیاری به زیر کشت زعفران رفت
چالش‌های گیاه زعفران در چهارمحال وبختیاری
برزگر ادامه داد: دومین چالش پیش روی گیاه زعفران در چهارمحال و بختیاری وجود جوندگان به عنوان آفت است که این جوندگان خسارت بالایی به پیاز گیاه زعفران وارد می‌کنند به همین دلیل است که حمایت بیمه از این گیاه باارزش از جمله ضرورت‌هایی است که باید به آن پرداخته شود.
اما رییس جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد، هر چند کشت گیاه دارویی زعفران توانسته ۲۵ تا ۳۰ هزار نفر روز نیاز کارگر فصلی و ۲هزار نفر اشتغال سالانه ثابت ایجاد می‌کند اما این گیاه به عنوان کالای راهبردی(استراتژیک) نیست و توصیه کشت آن به جای غلات یا کالای استراتژیک نمی‌شود.
به گزارش ایرنا، زعفران در طول تابستان نیاز به آب ندارد و باید در پاییز و اواخر اسفندماه یا ابتدای بهار آبیاری شود.
زعفران چهارمحال و بختیاری از کیفیت، طعم، رنگ و بوی مطلوبی نسبت به سایر زعفران‌های ایرانی برخوردار است.