میلیون‌ها آمریکایی‌ها سه‌شنبه پیش رو برای انتخاب رئیس‌جمهور بعدی کشورشان راهی حوزه‌های اخذ رای خواهند شد البته به جز هفتاد میلیون نفری که به طور پستی یا حضوری، زودهنگام رای داده‌اند. شصتمین انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سایه تحولاتی چون کناره‌گیری «جو بایدن» از دور رقابت‌ها و جایگزینی او با «کامالا هریس» معاونش، تلاش سرسختانه «دونالد ترامپ» برای بازگشت به کاخ سفید و تشدید تنش‌ها در خاورمیانه به رقابتی نفسگیر تبدیل شده است.
اینکه چه کسی در نهایت راهی کاخ سفید شود، مسائل بسیاری از سیاست داخلی در آمریکا گرفته تا رقابت‌های بین‌المللی، تجارت جهانی، تحولات خاورمیانه و ... را به نوعی از خود متاثر خواهد کرد. در گفت‌وگوی پیش رو پاسخ «نیکنام ارشدنیا» کارشناس مسائل بین‌الملل به پرسش‌های پژوهشگر ایرنا در این ارتباط را می‌خوانید:
ترامپ پدیده قرن بیست و یکم است
ناکامی ترامپ در قدرت‌گیری مجدد نشانه شکست وی نیست و اینکه توانسته بخش بزرگی از رای‌دهندگان آمریکایی را به سمت افکار و گفتمانش بکشد، خود نشانه‌ای از موفقیت رئیس جمهور سابق آمریکا به حساب می‌آید
چه پیش‌بینی از روند انتخابات آمریکا طی روزهای پیش رو دارید؟ آیا هریس خواهد توانست روی شوک انتخاباتی کناره‌گیری بایدن، دوره حضور دموکرات‌ها را در کاخ سفید تمدید کند؟ یا ترامپ در روزهای آینده برتری خفیف هریس در نظرسنجی‌های هفته‌های گذشته را خواهد شکست؟
ترامپ بزرگترین پدیده قرن بیست و یکم است. ظهور و قدرت‌گیری یک فرد افراطی با اندیشه‌های ملی‌گرایانه اقتصادی (مرکانتلیسم اقتصادی) در بزرگترین دموکراسی و سرمایه‌داری جهان، از آغاز تغییرات بزرگ در جهان سیاست و تغییر گفتمان جهانی از «جهانی شدن» به «محلی شدن» نشان دارد.
بر همین اساس، قبل از بحث و بررسی در خصوص احتمال راه‌یابی مجدد ترامپ به اتاق بیضی شکل کاخ سفید، این موضوع قابل کتمان نیست که ترامپ به بخش مهمی از قدرت و سیاست در آمریکا تبدیل شده است. رقابت شانه به شانه و نزدیک با کامالا هریس خود گویای واقعیت‌های جدی در آمریکا است که ترامپ و گفتمان سیاسی‌اش چه طیفی از حمایت‌های سیاسی و تشکیلاتی را پشت خود دارد.
بر همین اساس، این فرضیه مطرح است که حتی عدم قدرت‌گیری ترامپ هم نشانه شکست وی نیست و اینکه توانسته بخش بزرگی از رای‌دهندگان آمریکایی را به سمت افکار و گفتمانش بکشد، خود نشانه‌ای از موفقیت ترامپ به حساب می‌آید.
حمایت برخی چهره‌های برجسته حزب جمهوریخواه از هریس در کاهش احتمال پیروزی ترامپ موثر است
پس در عمل دموکرات‌ها کار دشواری برای شکست ترامپ خواهند داشت.
در ارتباط با ظرفیت‌های گفتمانی هریس و اینکه آیا توانسته بعد از کناره‌گیری بایدن در فضای سیاسی آمریکا شوک انتخاباتی ایجاد کند، این نکته کلیدی مطرح است که در ابتدای اعلام نامزدی هریس، رسانه‌ها و محافل فکری و مطبوعاتی طیف نزدیک به دموکرات‌ها، تلاش داشتند فضای دادستان و متهم را در رقابت‌های انتخاباتی آمریکا مطرح و در ذهن رای‌دهندگان تفاوت‌های شخصیتی و مرام سیاسی ۲ نامزد را برجسته سازند. به نظر، حامیان سیاسی و فکری هریس توفیق چندانی در جا انداختن این فضا نداشتند.
از دید برخی تحلیلگران، این موضوع از ظرفیت فضاسازی و غیریت‌سازی بالا برای تضعیف ترامپ برخوردار بود. البته وضعیت فعلی به این معنی نیست که هریس به لحاظ فکری و گفتمانی در رقابت‌های انتخاباتی و نزد رای‌دهندگان آمریکایی، اعتبار و موقعیت پایین‌تری نسبت به ترامپ دارد. مساله این است که توانمندی و پیشینه کارکردی هریس این ظرفیت را داشت که ترامپ را در کارزارهای انتخاباتی به حاشیه ببرد.
ترامپ هشت سال پیش با ویژگی‌های خاص رفتاری و رویکرد تهاجمی نسبت به نامزدهای رقیب، توانست به عنوان یک چهره جدید و سنت‌شکن با افکار و اندیشه‌های متفاوت در قامت یک سیاستمدار ظاهر شود. در شرایط کنونی ترامپ یک سیاستمدار بدیع نیست
در رابطه با احتمال برتری ترامپ لازم به ذکر است که گفتمان و کارکرد انتخاباتی ترامپ جاذبه جدیدی نزد رای‌دهندگان آمریکایی ندارد. در تحلیل فنی‌تر، باید به رقابت‌های انتخاباتی سال ۲۰۱۶ و رقابت ترامپ با هیلاری کلینتون توجه کرد. در آن دوره از رقابت‌ها، موج حمایت‌های سیاسی و مردمی از ترامپ از آغاز رقابت‌های انتخاباتی تا روز انتخابات، نشانگر این واقعیت بود که هر چه به روز موعد رای‌گیری نزدیک‌تر شدیم، موج فزاینده حمایت‌ها از ترامپ اوج گرفت و ترامپ توانست با کسب آرای الکترال لازم، چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا شود.
در آن ایام، ترامپ با ویژگی‌های خاص رفتاری و رویکرد تهاجمی نسبت به نامزدهای رقیب، توانست به عنوان یک چهره جدید و سنت‌شکن با افکار و اندیشه‌های متفاوت در قامت یک سیاستمدار ظاهر شود. در شرایط کنونی ترامپ دیگر یک سیاستمدار بدیع نیست. مردم آمریکا و جهانیان رفتار و سلوک سیاسی ترامپ را شاهد بوده‌اند.
از همه مهم‌تر اتفاق ششم ژانویه و حمله به کنگره آمریکا از سوی هواداران افراطی ترامپ، گواه بسیاری از واقعیت‌ها در رابطه با ترامپ است. به هر حال کنگره آمریکا نماد دموکراسی آمریکا است و اتفاق ششم ژانویه باعث شد که بسیاری از چهره‌های بزرگ در این کشور از همین حزب جمهوریخواه نظیر دیک چنی و سایر شخصیت‌های برجسته جمهوریخواه از ترامپ اعلام برائت کنند. اعلام حمایت برخی شخصیت‌های جمهوریخواه از هریس با توجه به پایگاه اجتماعی این شخصیت‌ها، به سهم خود در کاهش احتمال پیروزی ترامپ تاثیرگذار است. بر همین اساس، ترامپ ظرفیت برانگیختن عمومی را در انتخابات پیش رو مثل قبل ندارد.
ترامپ توان مذاکراتی دیپلمات‌ها را ندارد
در صورت پیروزی هر یک از نامزدهای دموکرات و جمهوریخواه، چه تاثیری روی مناسبات تهران و واشنگتن و مذاکرات احتمالی پدید خواهد آمد؟
مناسابات تهران و واشنگتن فراتر از اراده رئیس‌جمهور و جناح حاکم در آمریکا است. به هر حال انباشت تضادهای میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا طی بیش از چهار دهه اخیر، موید این واقعیت است که نمی‌توان به صرف تغییر جناح سیاسی در آمریکا، انتظار تغییر در روابط دو کشور را داشت. البته تجربه نشان داده که جریان دموکرات در آمریکا اقبال بیشتری به موضوع و حل چالش از طریق مذاکره و گفت‌وگو دارد. تجربه موفق مذاکرات دو کشور در دوران اوباما و گشایش‌های اقتصادی صورت گرفته در آن دوران به عنوان تجربه قابل اتکا مطرح است.
از سوی دیگر ترامپ نشان داده که در پیشبرد مذاکره و حل چالش از طریق گفت‌وگو توانمندی و قدرت دیپلماسی دموکرات‌ها را ندارد. بارزترین این نمود موضوع، بن‌بست مذاکرات ترامپ با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی بود که صرفا با یک دیدار نمادین و بدون نتیجه‌ای ملموس پایان یافت. بر همین اساس با توجه به تجربه رویه ترامپ در قبال ایران و تشدید نظام ظالمانه تحریم‌ها در آن دوران، انتظار مذاکرات جدید با آمریکای ترامپ حداقل روی کاغذ احتمالش کمتر از آمریکای تحت ریاست جمهوری هریس خواهد بود.
به جز دوره اوباما، صهیونیست‌ها از حمایت کامل هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه برخوردار بودند
انتخابات آمریکا روی حمایت واشنگتن از رژیم صهیونیستی و سرنوشت منازعات خاورمیانه چه تاثیری دارد؟
با توجه به فضای آنتاگونیستی شکل گرفته در عرصه سیاست آمریکا، احتمال تنش‌های انتخاباتی در ایالات متحده دور از ذهن نیست
در تحلیل منازعات خاورمیانه و رویه تهاجمی اسرائیل نباید نقش اصلی را به تحولات بیرون از منطقه داد. گذشته سیاسی اسرائیل گویای این واقعیت است که صهیونیست‌ها از دل جنگ و بحران، توسعه‌طلبی سرزمینی را دنبال می‌کنند و در این راستا به هر میزان که محیط پیرامونی‌شان ضعیف باشد، به همان نسبت دست به توسعه‌طلبی می‌زنند. حال و در این رهگذر، حمایت‌های جهانی به خصوص پشتیبانی‌های آمریکا برای صهیونیست‌ها نقش تسهیل‌گری در پیگیری اهداف‌شان را دارد.
اگر دوره ریاست‌جمهوری اوباما را فاکتور بگیریم، در بقیه دوره‌ها اسرائیل از حمایت قاطع جناح‌های قدرت در آمریکا برخوردار بوده است. بر همین اساس و برخلاف تبلیغات رسانه‌ای، به نظر نمی‌رسد نتیجه انتخابات در آمریکا روی منازعه خاورمیانه و ادامه یا توقف تجاوزطلبی‌های اسرائیل تاثیری معنادار داشته باشد.
احتمال تکرار شورش انتخاباتی کمتر از قبل است
در صورت شکست ترامپ آیا بروز شورش انتخاباتی محتمل است؟
در ارتباط با احتمال ناکامی ترامپ و شورش‌های انتخاباتی در آمریکا لازم به اشاره است با توجه به فضای آنتاگونیستی شکل گرفته در عرصه سیاست آمریکا، احتمال تنش‌های انتخاباتی در آمریکا دور از انتظار نیست؛ کما اینکه ترامپ و حامیانش با اتخاذ رویکرد تهاجمی و رو به جلو موضوع تقلب را مطرح می‌کنند. با این حال به نظر می‌رسد با توجه به تجربه اتفاق ۶ ژانویه ۲۰۲۰ احتمال شورش‌های انتخاباتی در صورت باخت ترامپ کمتر باشد.