به گزارش خبرنگار ایرنا، اقتصاد استان اردبیل از گذشته‌های دور بر پایه کشاورزی استوار بوده و این روند تاکنون هم ادامه یافته است؛ به طوری که در حال حاضر نزدیک به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار راس انواع دام که ۲۶۹ هزار راس آن را دام سنگین شامل می‌شود، در بیش از ۶۲۸ مرکز پرورش دام در این استان وجود دارد.
کشتار ۹۰ هزار راس دام در ۶ ماهه اول سال
اردبیل رتبه هفتم پرورش گوسفند و گاو بوی، رتبه سوم پرورش گاومیش و رتبه ۱۵ کشوری را در پرورش گاو اصیل دورگ دارا بوده و تنها در ۶ ماهه نخست امسال ۸۹ هزار و ۳۴۳ راس دام در هشت کشتارگاه رسمی و فعال ذبح و روانه بازار شده است.
این آمار نشان دهنده شرایطی مساعد در استان اردبیل برای فعالیت در صنعت چرم و صنایع دستی مرتبط است. این در حالی است در این زمینه واحد صنعتی فرآوری وجود ندارد و به نظر می‌رسد در حال حاضر برنامه و طرح مشخصی برای فعالیت در این راستا نیز مشاهده نمی‌شود.
اگرچه فعالیت‌هایی جسته و گریخته در این زمینه در استان اردبیل انجام می‌شود و تعدادی تولیدی و فروشگاه محصولات چرم هم وجود دارد اما در مجموع چیزی به نام صنعت چرم در منطقه وجود ندارد و فعالیت‌ها منحصر به برخی تولیدات خانگی یا در نهایت چند کارگاه کوچک است که مواد اولیه خود را از دیگر استان‌ها تهیه می‌کنند.
چرم مغان، از صادرات تا تعطیلی
البته پیش‌تر تا ۱۵ سال پیش اردبیل دارای برندی معتبر به نام چرم مغان بود؛ کارخانه‌ای که به عنوان یکی از واحدهای تولیدی با محصولات چرمی متنوع و باکیفیت در سطح ایران و حتی خارج از کشور شناخته می‌شد.
کارخانه چرم مغان اوایل دهه ۶۰ با مشارکت بانک کشاورزی و بانک صنعت و معدن در زمینی به مساحت ۱۶ هکتار در نزدیکی اردبیل احداث شد و دارای سوله‌های مجهز و فضاهای سرپوشیده ۲۲ هزار مترمربعی بود.
اوج فعالیت کارخانه چرم مغان در دهه ۷۰ رقم خورد، به طوری که سالانه تا حدود ۴۷ هزار مترمربع انواع چرم و کراست تولیدی این کارخانه با ارزش بیش از ۴۰۰ هزار دلار به مقصد کشورهایی مانند کره‌جنــوبی، هنگ‌کنگ، ترکیه، آلمان و اسپانیا صادر می‌شد.
این کارخانه که اوایل دهه ۸۰ سالانه افزون بر یک میلیون جلد انواع چرم و کراست بزی و گوسفندی تولید می‌کرد، در تلاش برای صادرات محصولات چرم فرآوری شده مانند کیف و کفش به برخی کشورهای آسیایی و اروپای بود اما مسائل زیست محیطی و گرانی حامل‌های انرژی خط تولید آن را از حیز انتفاع ساقط کرد.
تلاش‌های نافرجام برای احیای چرم مغان
نخستین ضربه بر پیکره صنعت چرم اردبیل تنها ۲ دهه پس از آغاز فعالیت با بروز مشکلات مالی رقم خورد که به تعطیلی کارخانه چرم مغان در سال ۸۳ انجامید؛ اگرچه سال ۸۴ این کارخانه دولتی با ۱۵۰ کارگر فعالیت خود را از سر گرفت، اما پس از ۲ سال فعالیت دوباره با تعطیلی روبه رو شد و کارگران آن بیکار شدند.
خط تولید تنها واحد صنعتی چرم اردبیل برای ۲ سال تعطیل بود تا اینکه سال ۸۶ با تمهید مسئولان به بخش خصوصی واگذار شد و با استفاده از تسهیلات بنگاه‌های اقتصادی کوچک و زودبازده با تولید و فرآوری روزانه ۵۰۰ جلد چرم فعالیت خود را دوباره آغاز کرد، اما فعالیتش دیری نپایید.
کارخانه چرم مغان تنها کارخانه چرم دولتی کشور بود که در چارچوب سیاست خصوصی‌سازی به استناد اصل ۴۴ قانون اساسی به بخش خصوصی واگذار گردید اما در گیر و دار مسائل و مشکلات گوناگون، نفس‌هایش به شماره افتاد و در نهایت قلب تولید چرم اردبیل در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ از حرکت بازایستاد.
اواخر دهه ۹۰ البته تلاش‌هایی برای احیای برند چرم مغان از سوی مسئولان وقت انجام شد و بازدیدهای جسته و گریخته‌ای نیز از کارخانه صورت گرفت ولی هیچ یک موثر واقع نگردید تا تنها کارخانه چرم منطقه که در مسیر جهانی شدن گام برمی‌داشت، خطوط تولیدش در سکوتی مرگبار گرفتار شده و برند آن به تاریخ صنعت بپیوندد.
در نهایت بخشی از ماشین‌آلات کارخانه‌ای که زمانی به‌روزترین خط تولید را داشت، از سوی طلبکاران مصادره شد و سایر لوازم و تجهیزاتش هم در یکی از سوله‌هایی که تبدیل به انبار شده بود، در این سال‌ها آنقدر خاک خورد تا به طور کامل مستهلک و غیرقابل استفاده شود.
مشکلات تولیدکنندگان محصولات چرم در اردبیل، کاهش فروش تا رقابت نابرابر
یکی از فعالان حوزه چرم گفت: پس از بازنشستگی با گذراندن دوره‌ای آموزشی در زمینه تولیدات چرمی فعالیت خود را آغاز کردم اما به علت هزینه‌های سرسام‌آور رهن و اجاره توانایی کار و فروش در مغازه را ندارم و سوای برخی آشنایان و اقوام، بیشتر در فضای مجازی برای بحث فروش اقدام می‌کنم.
ویدا حمزه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بیش از ۱۰ سال است که در زمینه تولید کیف چرم به صورت خانگی فعال هستم و پیش‌تر میزان تولید و فروش شرایط مناسبی داشت اما این روزها به دلیل مشکلات اقتصادی، کارم از رونق افتاده است و فروش چندانی ندارم.
وی بیان کرد: با توجه به هزینه‌ای که باید برای خرید هر مترمربع چرم خام و دستمزد بگذاریم، قیمت تمام شده تولید داخل نسبت به اقلام وارداتی ساخته شده از چرم مصنوعی که با هزینه‌ای به مراتب کمتر در بازار به فروش می‌رسد، از نظر اقتصادی برای خانواده‌ها توجیه ندارد و بسیاری همان کالاهای مشابه را ترجیح می‌دهند.
این فعال حوزه چرم اضافه کرد: از سوی دیگر چرم مورد نیاز از نقاطی مانند تبریز و مشهد تامین می‌شود که با در نظر گرفتن هزینه حمل و نقل، قیمت تمام شده را بالاتر می‌برد که با توجه به این شرایط، در حال حاضر فروش بیشتر تولیدکنندگان مشابه من بسیار محدود و به صورت سفارشی شده است.
یکی از فروشندگان محصولات چرمی نیز در این زمینه اظهار کرد: تا همین چند سال پیش شرایط بهتری داشتیم اما در حال حاضر تولید و فروش از کیف و کفش گرفته تا چکمه و کمربند به شدت کاهش یافته است.
مردم اقبالی به چرم ندارند
وی که نخواست نامش در گزارش درج شود، به خبرنگار ایرنا توضیح داد: با توجه به مغازه‌ای که از سال‌ها قبل داریم، با مشکل مکان تولید و فروش روبه‌رو نیستیم اما مساله این است که مردم همانند گذشته دیگر اقبالی به چرم طبیعی ندارند.
این فروشنده، علت موضوع را افزایش قیمت محصولات چرمی برشمرد و عنوان کرد: بسیاری کالاهای بی‌کیفیت‌تر وارداتی را ترجیح می‌دهند و در این شرایط برای کاستن از هزینه‌ها و ارزان‌تر کردن کارها مجبور شدیم تا بخشی از آنها را به صورت مخلوط چرم طبیعی و مصنوعی تولید کنیم.
وی توضیح داد: در مجموع با توجه به شرایط اقتصادی، بازار وضعیت خوبی ندارد وگرنه نمی‌توان گفت که تولیدات چرمی آن چنان گران است، زیرا کیفیت‌شان با اقلام تقلبی موجود قابل مقایسه نیست و خریدار می‌تواند از آنها مدت زمان بیشتری استفاده کند اما به علت تورم و گرانی در سایر حوزه‌ها مردم ترجیح می‌دهند، منابع و مصارف خود را مدیریت و از اقلام بی‌کیفیت‌تر و ارزان‌تر استفاده کنند.
این فعال حوزه چرم بیان کرد: با توجه به این که در اردبیل دامداری رونق دارد، اگر کارخانه تولیدات چرم بومی داشتیم به طور قطع می‌توانست در کاهش هزینه تولیدکننده برای تامین چرم خام تاثیر بگذارد، زیرا مواد اولیه را در حال حاضر از استان‌های دیگر تامین می‌کنیم که به هر روی بر قیمت تمام شده اثرگذار است؛ اما با توجه به شرایط اقتصادی نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد که علاقه‌مندان و خریداران اقلام تولید شده از چرم طبیعی این روزها به شدت کاهش یافته است.
این فروشنده با انتقاد از واردات بی‌رویه، اظهار کرد: محدودیت فروش یک سوی ماجرا است و انگشت‌شمار تولیدکنندگان اردبیلی از سوی دیگر با تولیدات تبریز و حتی چرم مشهد در رقابت هستند که با توجه به حجم و مقیاس تولید آنها، کار را برای ما بسیار دشوار کرده است.
به اذعان دست‌اندرکاران گران بودن ماشین‌آلات خطوط تولید، مشکلات مربوط به تامین ارز و صادرات سالامبور از جمله چالش‌هایی است که این روزها گریبانگیر صنعت چرم در استان اردبیل شده و احیای برندهایی مانند چرم مغان را محاق برده است.