به گزارش روز یکشنبه گروه علمی ایرنا از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، علی نایبی گفت: موسسه ISC وظیفه رصد و پایش علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران و کشورهای اسلامی را بر عهده دارد. رصد جایگاه فناوری و نوآوری می تواند به برنامه‌ریزان و سیاستگذاران حوزه علم و فناوری کمک کند. شناخت وضعیت موجود، مهم‌ترین گام برای برنامه ریزی و سیاستگذاری آینده در مورد هر نظام است. نظام علم و فناوری کشورها نیز به عنوان نظامی گسترده، پیچیده و دارای اجزا و ابعاد رسمی و غیر رسمی از این قاعده مستثنی نبوده و به منظور برنامه‌ریزی و سیاستگذاری در مورد آن، شناخت دقیق وضع موجود و همچنین تعقیب روند تغییرات در طول زمان در مقایسه با دیگر کشورها ضروری است.
وی افزود: یکی از معتبرترین نظام‌های فناوری و نوآوری جهانی، سازمان جهانی مالکیت فکری ( وایپو) است. هدف اصلی این سازمان، پیشبرد و توسعه نظام بین المللی مالکیت فکری در جهت پرورش نوآوری و خلاقیت در سطح جهان است و به منظور نیل به این مهم، کنوانسیون‌ها و معاهدات متعددی با نظارت وایپو بین کشورهای عضو این سازمان منعقد شده که می‌تواند موجب افزایش همکاری‌های بین‌المللی در ارتقای حمایت از مالکیت فکری شود.
نایبی خاطرنشان کرد: شاخص جهانی نوآوری وایپو (GII) از هفت رکن تشکیل شده است؛ هر رکن نیز از سه زیررکن (در مجموع ۲۱ زیررکن) و هر زیر رکن از چندین شاخص که در مجموع ۸۱ شاخص را شامل می‌شود. هفت رکن شاخص جهانی نوآوری در دو دسته ورودی و خروجی سامان یافته‌اند. در دسته ورودی‌های نوآوری (عوامل ایجاد کننده) که نشان‌دهنده توانایی اقتصاد یک کشور به منظور انجام فعالیت‌های نوآورانه است، ارکان نهادی یا موسسات، پژوهش و سرمایه انسانی، زیرساخت‌ها، پیچیدگی بازار و پیچیدگی کسب‌وکار و در دسته خروجی‌های نوآوری که نتایج فعالیت‌های نوآورانه در اقتصاد یک کشور را نشان می دهد، دو رکن خروجی‌های دانشی و فناورانه و خروجی‌های خلاق وجود دارند. امتیاز هر کشور در هر یک از ارکان هفتگانه، از طریق محاسبه میانگین ساده امتیاز زیررکن‌ها به دست می‌آید.
نایبی ادامه داد: با توجه به مطالب ذکر شده، بررسی و تحلیل جایگاه جمهوری اسلامی ایران در شاخص‌های فناوری و نوآوری در رتبه‌بندی‌های معتبر جهانی از جمله وایپو اهمیت زیادی دارد.
وضعیت کشورهای پیشرو جهانی در شاخص‌های هفتگانه فناوری و نوآوری را بر اساس گزارش وایپو ۲۰۲۴ نشان می‌دهد. در بین کشورهای پیشرو جهانی، سوئیس، سوئد و آمریکا در بالاترین رتبه‌ها در شاخص‌های هفتگانه فناوری و نوآوری قرار گرفته‌اند. کشور سوئیس در شاخص‌های خروجی‌های دانش و فناوری و شاخص خروجی‌های خلاق، کشور سوئد در شاخص زیرساخت‌ها و شاخص پیچیدگی کسب‌وکار، کشور آمریکا در شاخص پیچیدگی بازار، سنگاپور در شاخص موسسات، کره جنوبی در شاخص پژوهش و سرمایه انسانی رتبه‌های اول را به خود اختصاص داده‌اند.
وضعیت کشورهای پیشرو جهانی در شاخص‌های هفتگانه فناوری و نوآوری وایپو (۲۰۲۴)
معاون فناوری و نوآوری مؤسسه ISC گفت: وضعیت کشورهای پیشرو اسلامی در شاخص‌های هفتگانه فناوری و نوآوری را براساس گزارش وایپو ۲۰۲۴ نشان می‌دهد. در بین کشورهای پیشرو اسلامی، امارات متحده عربی، مالزی و ترکیه در شاخص‌های هفتگانه فناوری و نوآوری بالاترین جایگاه‌ها را داشته‌اند. کشور جمهوری اسلامی ایران رتبه ۶۴ جهانی و رتبه هفتم در بین کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است. بهترین رتبه جمهوری اسلامی ایران در شاخص پیچیدگی بازار (رتبه ۱۷ جهانی و رتبه اول در بین کشورهای جهان اسلام) است. همچنین جمهوری اسلامی ایران در شاخص خروجی‌های دانش و فناوری رتبه ۴۹ جهانی و رتبه سوم در بین کشورهای جهان اسلام را به خود اختصاص داده است.
وضعیت کشورهای پیشرو اسلامی در شاخص‌های هفتگانه فناوری و نوآوری وایپو (۲۰۲۴)
نایبی گفت: بر اساس گزارش‌های شاخص جهانی نوآوری، جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۰ رتبه ۶۷، سال ۲۰۲۱ رتبه ۶۰، سال ۲۰۲۲ رتبه ۵۳، در سال ۲۰۲۳ رتبه ۶۲ و در سال ۲۰۲۴ رتبه ۶۴ را به خود اختصاص داده است. بهترین رتبه جمهوری اسلامی ایران در چهار سال اخیر به سال ۲۰۲۲ با رتبه ۵۳ برمی‌گردد.
نمودار زیر روند رتبه جمهوری اسلامی ایران در بازه زمانی ۱۰ ساله را نشان می‌دهد که نشان از بهبود عملکرد فناوری و نوآوری ایران در بازه زمانی ۱۰ ساله است. همچنین رتبه ایران در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳ دو پله ارتقا داشته است. بر اساس گزارش ۱۰ سال اخیر وایپو، روند رتبه جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ کاهشی و از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ مجدد روند، افزایشی شده است.
معاون فناوری و نوآوری پایگاه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام گفت: رتبه جمهوری اسلامی ایران در مجموع خروجی‌های دانش و فناوری ۶ رتبه بهبود یافته است. در سال ۲۰۲۳ بهترین رتبه ایران در شاخص خروجی‌های دانش و فناوری مربوط به زیرشاخص تولید دانش (رتبه ۳۲ جهانی) بود اما در سال ۲۰۲۴ بهترین رتبه ایران مربوط به اثرگذاری دانش (رتبه ۲۶ جهانی) گزارش شده است.
وی ادامه داد: یکی از نقاط قوت کشور در سال ۲۰۲۴ مربوط به اثرگذاری دانش است. بررسی گزارش های سالانه وایپو نشان می‌دهد که طی سال‌های گذشته، علاوه بر عملکرد خوب کشور در تولید دانش، اثرگذاری و تبدیل دانش به خروجی مطلوب بوده است. در سال ۲۰۲۴ در زمینه اثرگذاری و تبدیل دانش به خروجی مطلوب، وضعیت نسبت به سال‌های قبل بهبود یافته است که این مرهون ارتباط بهتر و موثرتر بین مراکز تولید علم و مراکز صنعتی، توسعه کیفیت و کمیت شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت ملی از مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری است.
نایبی تصریح کرد: بررسی پنج ساله شاخص‌های نوآوری نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران در شاخص خروجی‌های خلاق تا سال ۲۰۲۳ عملکرد مطلوبی داشته است. اما در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل، ۹ پله افزایش رتبه داشته است.