گروه جامعه ایرنا - مرض قند یا همان دیابت با شیوع یک نفر از هر ۱۰ نفر، سهم بالایی از بار بیماری‌های غیرواگیر در دنیا را در اخیار دارد؛ این بیماری که از آن به عنوان بیماری سبک شهرنشینی نیز یاد می‌شود، پس از توسعه زندگی شهری شیوع بسیار زیادی بین مردم داشته‌است.
کم‌تحرکی، چاقی، استعمال سیگار، الکل، رژیم‌های غذایی فرآوری‌شده رایج امروزی و همین طور کاهش مصرف میوه، سبزی و غذاهای سالم از مهمترین دلایل شیوع دیابت ذکر شده است؛ فدراسیون بین‌المللی دیابت و سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۱ میلادی و در پاسخ به رشد روزافزون دیابت در دنیا، روز ۱۴ نوامبر (۲۳ آبان) را به نام روز جهانی دیابت نامگذاری کردند.
دیابت به عنوان یکی از مهمترین علل مرگ‌ومیر و بیماری در سراسر جهان، بار اقتصادی سنگینی بر سیستم بهداشت و درمان تحمیل می‌کند؛ بنابراین، انجام مداخلات مبتنی بر جمعیت به منظور پیشگیری از بروز دیابت، افزایش تشخیص زودرس، تغییر در شیوه زندگی و استفاده از مداخلات دارویی جهت جلوگیری یا تأخیر در پیشرفت عوارض ناشی از بیماری بسیار حائز اهمیت است.
طبق آمار بهداشت جهانی شیوع دیابت در بزرگسالان جهان ۸.۸ درصد است که از این تعداد حدود ۹۰ درصد آن دیابت نوع ۲ است. بر اساس آمارهای ثبت شده، سالانه در ایالات متحده آمریکا حدود ۲۰۰ هزار نفر به دلیل عوارض دیابت می‌میرند.
این بیماری شایع‌ترین علت بیماری‌های قلبی عروقی، سکته‌ها، نارسایی کلیه، کوری و قطع اندام است. بیماران مبتلا به دیابت دو برابر افراد عادی مبتلا به بیماری قلبی شده و دو برابر افراد عادی به دلیل بیماری قلبی فوت می‌کنند.
دیابت یک بیماری مزمن ناتوان کننده محسوب می‌شود که عوارض بسیاری مانند آسیب‌های قلبی عروقی، چشمی، کلیوی، زخم‌های دیابتی و نابینایی را به همراه دارد. دیابت یک بیماری مزمن ناتوان کننده محسوب می‌شود که عوارض بسیاری مانند آسیب‌های قلبی عروقی، چشمی، کلیوی، زخم‌های دیابتی و نابینایی را به همراه دارد و هزینه‌های فراوانی را نیز بر خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌کند.
البته نکته امیدوارکننده درباره دیابت این است که این بیماری با روش‌های پیشگیرانه و درمانی قابل مهار است. سازمان بهداشت جهانی نیز در هدف‌گذاری‌های خود ابراز امیدواری کرده که شیوع آن تا سال ۲۰۲۵ میلادی متوقف شود.
آمارها نشان می‌دهد که شیوع دیابت در کشور، به طرز نگران کننده‌ای رو به افزایش است. به همین دلیل کارشناسان این حوزه بر این باورند که برای بهبود این روند در کشور لازم است تا سیاستی در جهت آگاهی‌رسانی افراد اتخاذ شود و در عین حال روش‌های درمانی مطلوبی برای مبتلایان به این بیماری در نظر گرفته شود.
بطوریکه علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه هشدار داد: ۱۳ میلیون و ۶۴ هزار نفر نیز پیش دیابت دارند و اهمیت بیماری‌های غیرواگیر به خصوص دیابت باید جدی گرفته شود تا در برابر بیماری‌های واگیر آسیب پذیری کمتری داشته باشیم.
وی ادامه داد: مطالعات ۲۰۲۱ میلادی نشان می‌دهد از هر ۱۰ نفر در دنیا، یک نفر مبتلا به دیابت بوده و این هشداری برای حوزه سلامت است و اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی در زمینه تشخیص زودهنگام دیابت می‌تواند در پیشگیری از این بیماری موثر باشد.
رئیسی با بیان اینکه دیابت بیماری غیرقابل کنترلی است، ادامه داد: بحث دیابت بسیار جدی است و باید به آن توجه اساسی شود زیرا این بیماری به دلیل شیوع رو به بالا آن نمی‌توان در مورد آن پیش بینی کرد.
وی با اشاره به تدوین سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر در کشور، گفت: کاهش ۲۵ درصدی مرگ و میر تا سال ۲۰۲۵ میلادی یکی از مهمترین اقدامات این سند ملی بوده و ثابت نگاه داشتن میزان شیوع دیابت و کاهش عوامل خطرساز، افزایش پوشش درمان بیماران دیابتی، تشکیل پرونده الکترونیک و تحت پوشش قرار گرفتن داروهای این بیماران از جمله انسولین، سرنگ، وسایل مصرفی از اهداف چارچوب ملی ارایه خدمت در بیماری دیابت است.
رئیسی از تربیت بیش از هزار آموزش دیده دیابت خبر داد و تصریح کرد: ۶۵ درصد بیماران توسط بهورزان و مراقبان سلامت قند خونشان در شبکه‌های بهداشتی و درمانی کنترل می شود و این آمار خوبی است.
تاخیر در تشخیص حدود ۶۰ درصد هزینه‌های دیابت را افزایش می‌دهد
تشخیص به موقع از عوارض دیابت می‌کاهد
شکوفه نیک فر مدیر گروه اقتصاد و مدیریت دارو دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این زمینه معتقد است: اینکه بیماری در زمان مناسب تشخیص داده شود، کمک می کند که بهترین درمان را برای آن در نظر گرفت. در واقع اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود می‌تواند از عوارض آن به میزان زیادی بکاهد.
وی ادامه داد: علاوه بر درمان باید کیفیت زندگی، پیچیدگی‌هایی که به خاطر عدم درمان به وجود آمده نیز برای بیمار در نظر گرفته شود. مطالعات نشان می دهد هزینه‌هایی که برای هر یک سال تاخیر در درمان شروع می‌شود حدود ۵۰ درصد به هزینه‌های بعدی مثل بستری در بیمارستان، مراجعه به اورژانس و دارو درمانی اضافه می‌کند و همین تاخیر در تشخیص حدود ۶۰ درصد از هزینه‌های مشکلات ناشی از دیابت را افزایش می‌دهد.
شاید دیابت خود به تنهایی بیماری خیلی گرانی نباشد اما بعدها مشکلات قلبی و عروقی، دیالیز، پیوند اعضا، مشکلات چشم و از کار افتادگی را به همراه دارد که همین مشکلات هزینه‌های زیادی را برای فرد ایجاد می‌کند.
مدیر گروه اقتصاد و مدیریت دارو دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: بسیاری از مسائل توسط فرد بیمار جدی گرفته نمی‌شود. کاهش وزن، مراقبت زخم، مراقبت از عوارض بیماری برخی از مواردی است که باید در برنامه روتین فرد مبتلا به دیابت قرار گیرد که بسیاری افراد از آن غافل هستند.
نیک فر افزود: شما تصور کنید اگر فرد بیمار در خواب دچار افت قند شود سلول‌های مغزی دچار آسیب شده و بیمار به سمت فراموشی می‌رود که این موضوع اهمیت توجه به این بیماری را بیش از پیش می‌کند. این در حالیست که جامعه سالمندی ما در حال گسترش است و ما کمربندی از متولدین دهه ۶۰ داریم که به کهنسالی و دیابت نزدیک می‌شود و در نتیجه هزینه‌های درمان به شدت بالا می‌رود.
وی ادامه داد: ما دیابت را جدی نمی‌گیریم چرا که جای آموزش در کشور خالی است. هیچ‌چیز به اندازه آموزش نمی‌تواند در اصلاح سبک زندگی افراد دیابتی تاثیرگذار باشد. تنها آموزش می تواند مجموعه ای از مشکلات دیابت که به طور پیوسته خانواده با آن درگیر است را کاهش دهد.
آگاه‌سازی یک نیاز اساسی
باید به این نکته نیز توجه داشت که آموزش و آگاه‌سازی عموم مردم نسبت به این بیماری، نقش بسیار زیادی در کاهش شیب ابتلاء به دیابت در کشور دارد. این آموزش باید مشتمل بر سبک زندگی سالم، راه‌های جلوگیری از ابتلا، نشانه‌های اولیه بیماری، انجام آزمایش‌های غربالگری و درمان به‌موقع و اصولی باشد.
در شرایط کنونی اختلاف بین برآوردهای انجام شده در مورد تعداد مبتلایان به دیابت و تعداد مبتلایان ثبت شده نشان می‌دهد که بسیاری از افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت در کشور وجود دارند که خود نیز از وضعیت سلامت خود بی‌اطلاع هستند.
تشخیص به موقع و اقدام به درمان ابتدایی و اصولی این افراد در این مرحله، می‌تواند از بروز بسیاری از آسیب‌های آتی و تحمیل هزینه‌های گزاف به نظام سلامت کشور جلوگیری کند.