به گزارش ایرنا، «نشر» فرآیند تولید و توزیع اطلاعات و دانش و به عبارتی به فعالیت دسترس پذیر کردن اطلاعات برای مردم تعریف می شود. محصولات صنعت نشر در دنیای امروز در شکل ها و قالب های مختلفی نظیر کتابهای چاپی و الکترونیکی، نشریات ادواری، رسانه های دیداری و شنیداری و نظایر آن عرضه می شود.
کتاب یکی از قدیمیترین ابزارهای ارتباطی و اشاعه دانش است که نه تنها مفاهیم معنوی، فرهنگی و آموزشی را در بر می گیرد بلکه دارای جنبه های صنعتی و اقتصادی مشروع بازار نشر نیز هست.
با این وجود، درگیری ناشران با مشکلات متعددی که ماهیت برخی از آنها اقتصادی و برخی دیگر نیز فرهنگی و اجتماعی است، کسادی بازار کتاب را موجب شده و همین امر بیشتر از همه دامن ناشران را گرفته و ناشران شهرستانی را با گرفتاری های مضاعفی مواجه ساخته است.
صنعت نشر و کتاب از جمله وجوه مهم اقتصاد فرهنگ به شمار می‌رود ولی مشکلات این حوزه فرهنگی به قدری میان صاحبان این عرصه در زنجان پررنگ شده که حیات ناشران این استان را بی رمق کرده است.
حمایت های ناچیز قبلی از ناشران هم قطع شده است
شهین رومی، مدیر انتشارات نیکان کتاب زنجان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا معتقد است طی چند سال اخیر وضعیت نشر کتاب در استان اوضاع خوبی ندارد و از رونق دهه هشتاد دیگر خبر نیست.
وی به نبود اقدامات حمایتی همچون خرید کتاب از ناشران در استان اشاره می کند و می افزاید: فرهنگ و ارشاد اسلامی هر ساله کتاب هایی را از ناشران می خرید ولی از یکی دو سال گذشته همین اقدام حمایتی ناچیز هم انجام نمی شود و بر اساس آیین نامه های جدید، دیگر پولی به خرید کتاب از ناشران استانی اختصاص نمی یابد.
رومی می گوید: در کنار مشکلات اقتصادی، چالش های اداری هم آزار دهنده شده به طوری که الان فرایند اجذ مجوز برای انتشار یک کتاب نسبت به گذشته خیلی طولانی‌تر شده است.
وی وضعیت فعلی حوزه نشر را متاثر از وضعیت کل جامعه می داند و اظهار می کند: بالاخره انتشاراتی ها هم جدای از جامعه نیستند و وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم در فعالیت آنها هم تاثیر می گذارد؛ وقتی قدرت خرید مردم کم می شود دیگر سراغ کتاب خریدن هم نمی آیند.
رومی افزود: اکنون تیراژ برخی کتاب ها حتی به ۱۰۰ تا ۲۰۰ مورد رسیده در حالی که حدود یک دهه قبل ما شمارگان چند هزار تایی داشتیم.
مدیر انتشارات نیکان کتاب زنجان به گسترش کتاب های الکترونیکی و تولیدات دیجیتال اشاره می کند و می گوید: این عامل نیز در کم رونق شدن بازار چاپ کتاب های کاغذی اثر خودش را دارد ولی اگر ناشران قدیمی بخواهند وارد حوزه نشر الکترونیک شوند طبق اعلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید برای دریافت مجوزهای جدید اقدام کنند که اخذ این مجوزها هم بسیار سخت شده است.
رویکرد ما نیاز مخاطب است نه حمایت از ناشران
معاون امور کتابخانه‌های اداره کل‌کتابخانه‌های عمومی استان زنجان در خصوص خرید کتاب از ناشران بومی در استان، می گوید: در خصوص خرید کتاب برای کتابخانه های عمومی اولویت اول ما نیاز مخاطب در کتابخانه هاست نه اینکه بخواهیم هر کتابی را که روانه بازار می شود خریداری کنیم.
حسین رحمانی‌زاده می افزاید: با این حال ما همواره درصدی از منابع را برای خرید از ناشران داخل استان اختصاص می دهیم و کتاب هایی را که اغلب نگاه بوم شناختی دارند و دربردارنده محتوایی مربوط به خود استان هستند تحت عنوان منابع بوم شناسی خریداری می کنیم.
وی خاطرنشان می کند: حجم عمده خرید منابع برای کتابخانه های عمومی به صورت یکپارچه از طریق مرکز انجام و بین کتابخانه ها توزیع می شود چون با این رویه هم تعداد کتاب های بیشتر و هم با تخفیف افزونتر در خرید منابع تهیه می شود.
معاون امور کتابخانه‌های اداره کل‌کتابخانه‌های عمومی استان زنجان معتقد است، ناشران بومی و استانی برای جذب مخاطب و فروش آثارشان باید مولفه های مختلفی را مثل نوع محتوا، شکل و فرم کتاب آرایی را مد نظر قرار دهند تا اقبال مخاطبان به آثار منتشر شده بیشتر شود.
ارائه ۱۶۱ عنوان مجوز کتاب به ناشران زنجان
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان با بیان اینکه تعداد ۳۲ ناشر دارای مجوز در این استان وجود دارد، می گوید: از این تعداد ۱۶ ناشر از ابتدای امسال برای ۹۴ عنوان کتاب مجوز دریافت کرده و تاکنون ۸۱ عنوان کتاب چاپ شده و ۱۳ عنوان در مرحله چاپ است.
ایرانه حیدری می افزاید: در مجموع ناشران استان از سال گذشته و امسال برای ۱۶۱ عنوان کتاب از سامانه ناشران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز دریافت کرده اند.
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان می گوید: از جمله مشکلاتی که ناشران استان با آن رو به رو بودند توزیع و فروش کتاب ها بود که با تدابیر اندیشیده شده و ایجاد بازار کتاب توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این مشکل هم مرتفع شده است.
وی ادامه می دهد: در بازار کتاب که خدمات فروش آن به صورت اینترنتی است و کتابفروشان و ناشران نیز متصل به آن هستند، علاقه مندان به کتاب با ارائه کد ملی خود از یارانه خرید کتاب، بهره مند می شوند که این یک اقدام حمایتی محسوب می شود.
حیدری با تایید بحرانی بودن وضعیت ناشران در استان زنجان می گوید: حمایت از ناشران در استان ها رویه واحدی دارد و این طور نیست که در یک استانی اقدامی خاصی انجام شود که ما آن را در استان نداشته باشیم.
وی اضافه کرد: اگر مشکلاتی مثل گرانی کاغذ هست برای همه این مشکل وجود دارد؛ با این وجود وضعیت نشر در برخی استان ها از جمله استان های همجوار ما نسبت به زنجان بهتر است و این موضوع بیشتر به عملکرد خود ناشران بر می گردد.
برآیند:
صنعت نشر کتاب در استان زنجان با توجه به تحولات فناوری، گسترش فضای مجازی و توسعه کتاب های اینترنتی با چالش های جدی مواجه شده و ناشران با مسائل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند.
حل و رفع این مشکلات نیازمند برنامه ریزی مدیران و مسوولان دستگاه های فرهنگی و بهره گیری از تمامی ظرفیت ها برای برپایی منظم و مستمر نمایشگاه های عرضه کتاب،ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی و مهمتر از همه آنها کاهش قیمت کتابهای کاغذی است.