به گزارش خبرنگار سینمایی ایرنا، مستند «در جستجوی فانوس خیال» ساخته شروین منیعی امسال همزمان با برگزاری جشن مهر سینمای ایران در تمامی استان‌ها برای دانشجویان سینما اکران شد. این مستند که به دغدغه‌های دانشجویان رشته سینما و مسیر پرفراز و نشیب هنر هفتم می‌پردازد، سال گذشته عنوان مستند برتر سال را کسب کرد. به این بهانه با کارگردان این مستند به گفت‌وگو نشستیم.
چه شد که چالش‌های تحصیلات در رشته سینما سوژه مستند شد؟ ارزش افزوده این مستند چیست؟
ایده این مستند از علاقه من به سینما و تجربه تحصیلات دانشگاهی در این رشته شکل گرفت. در طول دوره تحصیلم و از بحث‌های مکرری که با دانشجویان و اساتید پیرامون چالش‌ها و فرصت‌های تحصیل در رشته سینما داشتیم، به این ایده رسیدیم. این مستند تلاشی برای ارائه تصویری جامع و واقع‌گرایانه از مشکلات و تجارب دانشجویان سینما در دانشگاه‌های مختلف است. طی سه سال، این اثر به بررسی دیدگاه‌های مختلف دانشجویان درباره واقعیت‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های تحصیل در سینما پرداخته است.
«در جست‌وجوی فانوس خیال» با به تصویر کشیدن اختلاف‌نظرها و شخصیت‌های متفاوت دانشجویان، با تاکید بر تنوع دیدگاه‌ها و ویژگی‌های فردی، هرچند گاه متضاد، تاکید می‌کند می‌توانند مکمل یکدیگر باشند و به غنی‌تر شدن دانش و تجربه سینمایی کمک کنند. این پیام فراتر از دنیای سینما، برای جامعه هم اهمیت دارد و بیننده را به تأمل بیشتر درباره تفاوت‌ها دعوت می‌کند.
دیدگاه من در فیلم به این مساله معطوف است که چطور شخصیت، شرایط محیطی و نیازهای فردی می تواند تجربه افراد از یک رویداد را دگرگون و متمایز کند؛ این فیلم مخاطب خود را با این تجربه مواجه می‌کند که نظرات متفاوت افراد جامعه گرچه با یکدیگر در تضاد هستند لزوما نافی هم نیستند و هر کدام ایده‌هایی قابل اعتنا و حاصل تفاوت در نیازها و بازتاب شخصیت افراد است. از این منظر مخاطبین فیلم شامل همه اقشار جامعه، فراتر از جامعه دانشگاهی و سینمایی است.
تا چه میزان اساتید این حوزه مد نظر شما بودند و به آنها نقد داشتید یا نقطه نظر شما در مستندتان بودند؟ تا چه میزان دانشجوها مد نظر بودند؟
مستند بیشتر به نظرات و تجربیات دانشجویان تمرکز دارد و تلاش می‌کند طیف وسیعی از دیدگاه‌ها را به تصویر بکشد. کیفیت آموزشی از جنبه‌های مختلفی برخوردار است که در فیلم نیز به آنها پرداخته شده. اساتید تنها بخشی از سیستم آموزشی هستند و بسیاری از آنها خود از فارغ‌التحصیلان همین دانشکده‌های هنری‌اند.
خواست دانشجویان جذب و حفظ اساتید برجسته است، اما نیازهای دیگری هم مطرح می‌شوند؛ از جمله بازنگری در عناوین درسی و محتوای آنها و کاربردی‌تر شدن دروس، به‌روزرسانی امکانات آموزشی و استاندارد کردن تجهیزات متناسب با نیازهای تولیدات سینمای ایران، مثل دوربین‌ها و تجهیزات نورپردازی و صدابرداری. همچنین، نیاز به فضای مناسب و استودیوی فیلمسازی استاندارد وجود دارد. این موارد و کمبودهای کیفی و کمی دیگر در مستند بررسی شده است.
اساساً تحصیل در رشته سینما کمک‌کننده‌تر است یا تجربه‌محوری؟
تحصیلات در رشته سینما برای شروع مسیر حرفه‌ای خیلی مفید است؛ زیرا پایه‌های تئوریک و علمی را برای درک بهتر مفاهیم فنی و هنری سینما فراهم می‌کند. همچنین آموزش رسمی به دلیل نیاز به مطالعه منابع معتبر، فرهنگ مطالعه و یادگیری مداوم را در دانشجویان تقویت می‌کند و آنها را به پژوهش و تحلیل بیشتر ترغیب می‌کند.
علاوه بر این، بسیاری از بخش‌های صنعت سینما تمایلی به جذب افرادی که تجربه یا تحصیلات سینمایی ندارند، ندارد. بنابراین، آموزش آکادمیک و ایجاد شبکه‌های ارتباطی اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند. این مسیر به دانشجویان کمک می‌کند تا با دیدگاه‌های مختلف آشنا شده و بهتر برای ورود به بازار کار آماده شوند.
شما داور جشنواره‌های داخلی و خارجی هم بودید. ترجیح خودتان پژوهش و داوری در سینماست یا تجربه‌محوری و تولید اثر؟ برای هر چه بیشتر درگیر شدن این دو حوزه در سینما چه پیشنهاداتی دارید؟
حضور به عنوان داور در جشنواره‌هایی مانند جشنواره فیلم شیملای هند تجربه ارزشمندی برای من بوده است. هر دو بخش پژوهش و تولید در سینما برای من ارزشمندند و معتقدم که تعامل این دو حوزه می‌تواند به رشد فیلمسازان کمک کند. مطالعه و مباحث تئوریک همیشه بخش جدایی‌ناپذیر روند فیلمسازی من بوده است.
تعامل این دو حوزه، امری دو سویه است؛ دانشگاه‌ها باید از افراد حرفه‌ای برای برگزاری کارگاه‌ها بهره گیرند و امکان کارآموزی دانشجویان در شرکت‌های فیلمسازی را فراهم کنند، همان‌طور که در دانشگاه‌های دنیا از طریق برگزاری رویدادهای مختلف این امر انجام می‌شود. از سوی دیگر، شرکت‌های فیلمسازی و سازمان‌های فرهنگی و هنری می‌توانند چالش‌های خود را در قالب پژوهش به دانشگاه‌ها منتقل کنند. این تعامل دوطرفه می‌تواند باعث غنی‌تر شدن آموزش آکادمیک و پیوند بهتر بین تئوری و عمل شود.
در حال حاضر در حال تولید فیلم کوتاه هستید یا مستند؟ درباره موضوع اثر کمی توضیح دهید و اینکه در چه پروسه‌ای از تولید قرار دارد.
در حال حاضر در مرحله تدوین فیلم داستانی نیمه‌بلند «شور بازی» هستم که در ایران فیلمبرداری شده است. «شور بازی» داستان خانواده‌ای را روایت می‌کند که در میان بحران‌های مالی و روابط پیچیده، به دنبال حفظ همبستگی و عشق میان اعضای خود هستند.
این فیلم، با محوریت نیما، پسر خانواده، آرزوهای ساده کودکی او را در کنار تلاش‌هایش برای ایجاد آرامش و پیوند دوباره میان اعضای خانواده، به شکلی ملموس و واقعی به تصویر می‌کشد. فیلم «شور بازی» در حال آماده‌سازی برای حضور در جشنواره‌های جهانی در سال آینده است و با تکمیل مراحل تدوین و پس‌تولید، هدف ما این است که کیفیت نهایی اثر را برای شرکت در این جشنواره‌ها تضمین کنیم.