به گزارش ایرنا، با وجود آنکه توسعه انرژی تجدیدپذیر در تامین برق خانگی و دیگر بخش‌ها تاثیر زیادی دارد اما فقط یک درصد از سبد تولید انرژی کشور به تجدیدپذیرها اختصاص دارد.
کارشناسان معتقدند ناترازی انرژی به ویژه برق در کشور با توسعه نیروگاههای حرارتی جبران نمی‌شود و برای تامین پایدار انرژی به ویژه برق راهی جز حرکت به سمت ایجاد نیروگاههای تجدیدپذیر نیست.
شاید در نگاه اول، تولید برق حاصل از نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس روی بام خانه‌ها بسیار ناچیز به نظر برسد اما توسعه و گسترش آن، ضمن کاهش آلودگی زیست محیطی و رونق اقتصادی و افزایش درآمد مردم می‌تواند تا حد زیادی مشکل کمبود برق را برطرف کند.
خاموشی روزهای گذشته در کشور و کم شدن سوخت نیروگاه‌ها و حذف «مازوت‌سوزی» برای جلوگیری از آلودگی زیست محیطی، بار دیگر اهمیت استفاده از انرژی تجدیدپذیر به ویژه ساخت نیروگاههای خورشیدی را دوچندان کرده است.
گلستان به دلیل برخورداری از شرایط خاص اقلیمی و وجود زمین‌های شور و نمک‌زار و بایر در شمال استان و نزدیک به ۳۰۰ روز آفتابی، یکی از استان‌های مستعد ساخت نیروگاههای خورشیدی کوچک‌مقیاس به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر، نهادهای حمایتی به ویژه کمیته امداد در کنار شرکت توزیع نیروی برق استان، عزم خود را برای تولید برق خورشیدی و خودکفایی مددجویان زیر پوشش و دهک‌های پایین درآمدی جزم کردند.
با توجه به ناترازی برق و اهمیت دوچندان توسعه نیروگاههای خورشیدی کوچک‌مقیاس در رفع این مشکل، ایرنا میزگردی با حضور «بهرام قائمی» معاون بهره‌برداری و دیسپاچینگ شرکت توزیع نیروی برق گلستان، «مهدی نظری» معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد استان، «مسعود امامی» پیمانکار احداث نیروگاه خورشیدی و «کبری وفادار» صاحب نیروگاه خورشیدی کوچ‌مقیاس و تولیدکننده برق خانگی در یکی از روستاهای گرگان برگزار کرده و وضعیت استان در تولید برق خورشیدی و برتری و بازدارنده‌های پیش‌روی ساخت این نیروگاه‌ها را از نگاه کارشناسی بررسی کرده است.
ایرنا: ساخت نیروگاه خورشیدی چه ضرورتی دارد؟
قائمی: با توجه به ناترازی تولید و مصرف شبکه برق، استفاده از انرژی با کمک مولدهای گازی و خورشیدی نیاز اساسی است.
در استان گلستان فقط نیروگاه برق علی‌آبادکتول با ظرفیت ۵۶۰ مگاوات وجود دارد. وزارت نیرو برای تولید پراکنده برق مقیاس کوچک در ۲ بخش فعالیت دارد که یک بخش مولدهای مقیاس کوچک گازی و بخش دیگر نیروگاههای مقیاس کوچک خورشیدی است.
در حال حاضر مولدهای مقیاس کوچک گازی در نقاط مختلف استان گلستان از جمله آق‌قلا با ظرفیت ۲۵ مگاوات، سیمین شهر با ظرفیت ۱۶ مگاوات، اترک با ظرفیت ۸۲ مگاوات و مراوه‌تپه با ظرفیت هشت مگاوات فعال است و این نیروگاه‌ها برق تولیدی را به شبکه تزریق می‌کنند.
احداث نیروگاههای خورشیدی با تولید برق مگاواتی نیاز به ایجاد مزرعه دارد که سرمایه‌گذار برای ساخت ۲ نیروگاه خورشیدی ۱۰ مگاواتی در گنبدکاووس و یک مزرعه ۳۰ مگاواتی در کردکوی یا گمیشان اعلام آمادگی کرده است.
هفته گذشته نیز سرمایه‌گذار دیگری برای ایجاد نیروگاه خورشیدی ۱۵ مگاواتی در استان گلستان اعلام آمادگی کرد که مراحل اداری آن در حال انجام است.
ایرنا: احداث نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس در گلستان چگونه پیگیری و انجام می‌شود؟
قائمی: احداث نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس توسط کمیته امداد در استان گلستان آغاز شده که با پیشرفت بسیار خوبی در گلستان به ویژه در روستاها و نوار مرزی همراه است.
بسیج سازندگی و سازمان بهزیستی نیز به این طرح ورود کرده و در این بخش اقدامات خوبی در حال انجام است.
در کنار مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و متقاضیان بسیج سازندگی، مردم نیز می‌توانند برای نصب نیروگاه خورشیدی اقدام کنند.
همچنین براساس مصوبه هیات وزیران از سال ۱۳۹۵ نصب پنل‌های خورشیدی برای دستگاه‌های دولتی در دستور کار قرار گرفته و این دستگاه‌ها مکلف شدند ۲۰ درصد انرژی موردنیاز خود را از طریق پنل‌های خورشیدی تامین کنند که امسال با توجه به مشکل ناترازی انرژی، اجرای این طرح با جدیت بیشتر دنبال می‌شود.
بر اساس مصوبه هیات وزیران، وزارت‌خانه‌ها، موسـسات و شرکت‌های دولتـی و نهادهای عمومی غیردولتی باید در ۲ سال دست‌کم ۲۰ درصد برق مصرفی ساختمان‌های خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کنند اما این مصوبه به دلیل محدودیت منابع اعتباری با تاخیر همراه است.
دستگاه‌های اجرایی که امسال ۲۰ دستگاه انرژی موردنیاز خود را از طریق انرژی خورشیدی تامین نکنند ۲۰ درصد انرژی مصرفی آنان با بهای آزاد شمارش خواهد شد.
تاکنون ۱۴ دستگاه اجرایی گلستان اقدام به ساخت نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس کردند که دستگاه‌هایی مانند دادگستری گلستان در ۶ شهر، شهرک‌های صنعتی گنبدکاووس، مینودشت، حیدرآباد و آق‌قلا و همچنین شرکت شهرک‌های صنعتی در گرگان، آب و فاضلاب گلستان، شرکت گاز و کمیته امداد گلستان پیشگام هستند.
نظری: براساس سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در سال «جهش تولید با مشارکت با مردم» و همچنین در راستای سیاست دولت مبنی بر حمایت از دهک‌های پایین درآمدی جامعه و حمایت از مددجویان زیر پوشش برای ایجاد نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس و تولید برق توسط مددجویان اقدام کردیم.
به کمیته امداد شهرستان‌ها ابلاغ کردیم که مددجویان زیرپوشش و دهک‌های یک تا پنج درآمدی را شناسایی کنند که پس از شناسایی افراد مستعد، براساس ضوابط و بخشنامه‌های این نهاد با نصب پنل خورشیدی برای متقاضیان آغاز شد.
نصب نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس برای مددجویان کمیته امداد از سال ۱۴۰۰ در گلستان شروع شد که با مشارکت بانک‌ها و شرکت توزیع نیروی برق استان کارهای خوبی در استان انجام شده و مددجویان با نصب پنل‌های خورشیدی به درآمد رسیدند.
همچنین مقرر شد بانک‌ها با دریافت سفته الکترونیک اقدام به پرداخت وام به متقاضیان نصب نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس کنند تا برای تضامین بانکی دچار مشکل نشوند.
پارسال ۴۴۵ نیروگاه خورشیدی پنج کیلوواتی کوچک مقیاس به صورت حمایتی در استان گلستان نصب شد که این طرح به طور متمرکز و با کمک خیرین در یکی از روستاهای مینودشت و گنبدکاووس اجرا شده است.
امسال نصب ۲۲۸ نیروگاه خورشیدی کوچک مقیاس با کمک شرکت توزیع نیروی برق، بانک‌ها و پیمانکاران برای مددجویان زیرپوشش کمیته امداد در دستور کار قرار گرفته که برخی از این نیروگاه‌ها ساخته شده و برخی دیگر در دست ساخت است.
میانگین درآمد مددجویان گلستانی از نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس ماهانه ۳۰ میلیون ریال است که بازپرداخت وام راه‌اندازی این نیروگاه‌ها هفت ساله است.
شرکت توزیع نیروی برق هر ماه به طور منظم هزینه برق تولیدی نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس را پرداخت می‌کند و با توجه به این مساله بانک‌ها نیز نگرانی برای دریافت اقساط وام ندارند.
ایرنا: نیروگاههای خورشیدی چه برتری دارد؟
نظری: ساخت نیروگاههای خورشیدی طرح بسیار خوب است که افزون‌بر گسترش فرصت‌های شغلی، به کسب درآمد پایدار و بالابردن روزی خانوارهای زیرپوشش کمیته امداد و توسعه و آبادانی روستاها کمک می‌کند و بازدارنده مهاجرت از روستاها به شهرها می‌شود.
هیچ طرحی در نهاد مقدس کمیته امداد به خوبی طرح نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس نیست. پایداری طرح و تضمین خرید برق تولیدی به مدت ۲۰ سال توسط شرکت توزیع نیروی برق از برتری‌های این طرح نیست.
یکی از مشکلات کمیته امداد در طرح‌های اشتغالزایی مددجویان، نبود بازار فروش مناسب است که مددجو پس از تولید محصول برای فروش با دشواری مواجه می‌شود اما در طرح تولید برق خورشیدی این نگرانی وجود ندارد و تولیدکننده برق خود را طبق قرارداد با افزایش ۲۰ درصدی سالانه به فروش خواهد رساند.
امیدوارم با کمک شرکت توزیع نیروی برق، بانک و پیمانکاران در ۲ سال آینده ۲ هزار واحد نیروگاه خورشیدی کوچک مقیاس در استان گلستان ایجاد شود.
قائمی: یکی از برتری‌های ساخت نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس نبود چارچوب‌های محیط زیستی است به طوری که سازمان حفاظت محیط زیست از این طرح استقبال می‌کند و در صدور مجوز همراهی خوبی دارد.
از سویی دیگر نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس به سوخت اولیه نیاز ندارد و حتی بعد از تولید نیز سرمایه‌گذار و فرد نگران فروش برق تولیدی نیست چراکه برق به طور خودکار به شبکه متصل شده و هر ماه صورتحساب آن فرستاده می‌شود.
بدون بودن پنل‌های خورشیدی، برتری دیگر آن است. همچنین در کنار همه این برتری‌ها، قرارداد تضمینی ۲۰ ساله با سرمایه‌گذار یا تولیدکننده برق خورشیدی بسته می‌شود و فرد هر ماه بدون نگرانی می‌تواند از درآمد این طرح بهره‌مند شود.
وفادار: یک زن سرپرست خانوار و تحت پوشش کمیته امداد هستم. با توجه به اینکه نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس نیاز به رسیدگی و مراقبت خاصی ندارد در کنار آن کار کشاورزی هم انجام می‌دهم و حتی اگر چند ماه در خانه نباشم تولید برق به صورت پیاپی انجام می‌شود و شرکت برق نیز به طور ماهانه، بهاری برق تولیدی را به حساب واریز می‌کند.
ایرنا: با نصب پنل‌های خورشیدی چه میزان درآمد نصیب افراد می‌شود؟
قائمی: نرخ و تعرفه نیروگاههای خورشیدی رضایت‌بخش است و افزون‌بر تولید برق به اقتصاد خانوار کمک می‌کند.
برای نمونه یکی از تولیدکنندگان برق خورشیدی در پشت بام خانه که تابش روزانه آفتاب کم است اقدام به تولید برق کرد و با وجود آنکه تابش خورشید و بهره‌وری پنل خورشیدی با نقاط دیگر استان مانند مناطق شمالی قابل مقایسه نیست اما هر ماه از این طریق ۴۸ میلیون ریال درآمد ثابت دارد.
از سال دوم درآمد حاصل از تولید برق خورشیدی بیشتر می‌شود و صاحبان این نیروگاههای خورشیدی رضایت بیشتری خواهند داشت.
در مهر امسال، ۹ میلیارد و ۴۷۰ میلیون ریال به ۳۷۲ مشترک تولیدکننده برق خورشیدی در استان گلستان پرداخت شده است.
وفادار: از سال گذشته پنل خورشیدی برایم نصب شده و هر ماه حدود ۳۰ میلیون ریال از این طریق درآمد دارم. با توجه به اینکه یک زن سرپرست خانوار هستم و ۲ فرزند دارم به اقتصاد خانواده‌ام کمک کرده و علاوه‌بر کار کشاورزی از این طریق هم درآمد دارم.
ایرنا: برای نصب پنل‌های خورشیدی به شرایط خاصی نیاز است؟ کدام مناطق استان مستعدتر هستند؟
نظری: در وهله اول، متقاضیان باید در پشت بام خانه خود فضایی برای برپایی پنل خورشیدی داشته باشند، همچنین امتیاز برق باید به نام متقاضی و ملک موردنظر متعلق به صاحب انشعاب برق باشد.
متقاضیانی که از کمیته امداد برای ایجاد نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس کمک می‌گیرند باید زیرپوشش این نهاد و جزو دهک درآمدی یک تا پنج باشند و علاوه بر آن، دریافت کننده مستمری و بیمه اجباری نباشند.
قائمی: در بین استان‌های شمالی، گلستان به‌دلیل تابش زیاد آفتاب، از لحاظ راه‌اندازی نیروگاههای خورشیدی، بهره‌وری بیشتری دارد و در این بین، شمال استان گلستان به دلیل بهره‌وری مناسب از بخش‌های آماده ساخت نیروگاههای خورشیدی است.
میزان شدت تابش تا حدی می‌تواند افزایش بهره‌وری را به همراه داشته باشد و نمی‌توان گفت گرم‌ترین نقاط ایران برای نصب پنل‌های خورشیدی مستعدتر هستند.
استان گلستان یکی از استان‌های مستعد سرمایه‌گذاری نیروگاه خورشیدی است و این نیروگاه‌ها افزون‌بر روستاها در گرگان، کردکوی و گنبدکاووس ایجاد شده اما نوار شمالی استان به دلیل میزان تابش بیشتر برای تولید نیروگاههای خورشیدی مستعدتر است.
ایرنا: چه موانعی سر راه اجرای این طرح قرار دارد؟
نظری: برخی متقاضیان روستایی به دلایلی از جمله قرار گرفتن خانه زیر کابل‌های فشار قوی، نداشتن امتیاز برق و یا داشتن بدهی بانکی امکان بهره‌مندی از طرح احداث نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس را ندارند. در واقع مانع و مشکل اصلی اجرای این طرح همین مسائل هستند و بین شرکت برق، کمیته امداد و پیمانکاران و بانک‌های عامل همکاری و هماهنگی خوبی وجود دارد.
از سویی دیگر تسهیلات بانکی طرح احداث نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس نیز تکلیفی است که دولت اعتبار این طرح را براساس تبصره ۲ ماده ۱۸ قانون هر ساله تخصیص می‌دهد و بین استان‌ها پخش می‌شود و برای نصب پنل خورشیدی مشکل اعتباری نداریم.
اما تاکنون تنها ۲ بانک در گلستان از طرح احداث نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس استقبال کردند که اگر تعداد بانک‌ها افزایش یابد روند واگذاری پنل‌های خورشیدی سرعت می‌گیرد و گنجایش تولید به بیش از ۲ هزار نیروگاه خانگی خواهد رسید.
بانک‌ها می‌توانند تضمین خرید شرکت توزیع نیروی برق را به عنوان ضامن بپذیرند تا با رونق این طرح، اقتصاد و معیشت مددجویان تحت پوشش کمیته امداد بهبود یابد.
در گذشته شرکت توزیع برق گلستان هزینه تولید برق خورشیدی را هر ۲ ماه یک بار به متقاضیان می‌پرداخت حال آنکه بانک قسط تسهیلات را ماهانه از متقاضی دریافت می‌کرد که در حال حاضر برای حمایت از مددجویان، این مشکل برطرف شده و هزینه برق تولیدی هر ماه به حساب مددجویان واریز می‌شود.
اداراتی مانند امور روستایی، امور شهری، ستاد اجرایی فرمان امام و بنیاد مستضعفان و منابع طبیعی و آبخیزداری که زمین مناسب برای اجرای مزرعه خورشیدی دارند می‌خواهیم این زمین‌ها را در اختیار کمیته امداد قرار دهند تا با کمک شرکت توزیع نیروی برق استان، برای ساخت نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس اقدام شود.
قائمی: تلاش ما رفع موانع و مشکلات پیش‌روی اجرای طرح ساخت نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس بوده که در همین راستا پرداخت هزینه برق تولیدی از هر ۲ ماه یکبار به صورت پرداخت ماهانه تغییر کرده و در حال حاضر درنگی در پرداخت هزینه به تولیدکنندگان برق خانگی وجود ندارد.
امامی: پس از شناسایی زمین برای نصب تجهیزات نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس، یکی از مشکلات ما روند طولانی گرفتن پروانه است. پس از شناسایی زمین باید برای گرفتن پروانه از ادارات مانند محیط زیست، اداره آب و راه و شهرسازی اقدام کنیم که گاهی زمان‌ها روند گرفتن پروانه ۶ ماه تا یک سال به درازا می‌کشد.
از سویی دیگر احداث نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس به هزینه بالایی نیاز دارد که بهره‌مندی سرمایه‌گذار از تسهیلات بانکی باید آسان شود تا اجرای این طرح رونق بگیرد.
همچنین شرکت‌های پیمانکاری و بازرگانی باید برخی تجهیزات ساخت نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس را وارد کنند که واردات این محصول نیازمند تخصیص ارز است و اگر دریافت ارز در مدت زمان کمتری انجام شود به سرعت اجرای نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس خورشیدی کمک می‌کند.
وفادار: برای نصب نیروگاه خورشیدی و گرفتن وام آن هیچ مشکلی نداشتیم. فقط با گذاشتن سفته، واریز وام انجام شد سپس برای نصب و راه‌اندازی در اختیار پیمانکار قرار گرفت و نصب و راه‌اندازی آن زحمتی برای ما نداشت.
در حال حاضر بعد از نصب نیز مشکل خاصی ندارم و تنها رسیدگی‌ام به آن، پاک کردن گرد و غبار از روی پنل خورشیدی در هر ۱۰ روز یک بار است تا نور بهتری را جذب کند.
ایرنا: آیا رونق نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس به کمبود برق در گلستان پایان می‌دهد؟
قائمی: میزان مصرف برق گلستان در اوج مصرف امسال هزار و ۵۸۲ مگاوات بوده که تنها ۹۶۰ مگاوات آن از طریق نیروگاه برق علی‌آبادکتول تامین شده است.
مسوولیت استان گلستان برای تولید پراکنده برق حدود ۵۰۰ مگاوات است که ۱۰۰ هزار سهمیه از راه نیروگاههای خورشیدی خانگی است و در کنار پنل‌های خورشیدی خانگی تولید مگاواتی برق خورشیدی و همچنین برق نیروگاههای کوچ مقیاس گازسوز نیز مورد تاکید قرار دارد.
گنجایش ایجاد ۱۰۰ هزار تا نیروگاه پنل خورشیدی در گلستان وجود دارد تا میزان مصرف با تولید برق در استان گلستان هم‌تراز شود.
نیروگاههای خورشیدی می‌تواند بهبود ولتاژ منطقه را به همراه داشته باشد و ساخت آن در هر نقطه از استان حتی پشت بام منازل روستایی موجب بالابردن وضعیت شبکه برق همان روستا خواهد شد.
تولید برق خانگی از طریق مولدهای مقیاس کوچک به معنای مجزا شدن گلستان با دیگر نقاط کشور نخواهد بود چراکه گلستان تحت نظر دیسپاچینگ ملی و مدیریت شبکه قرار دارد و میزان ناترازی با توجه به مدیریت بار به نسبت بین استان‌های کشور تقسیم می‌شود.