به گزارش ایرنا، کمتر کسی در مهاباد وجود دارد که نام کتابفروشی دانشجو را نشنیده و یا از آن خرید نکرده باشد، این کتابفروشی از چند سال قبل خرید و فروش کتاب های دانشگاهی را شروع کرده و هم اکنون با بیش از پنچ هزار جلد و در بیش از چند هزار عنوان کتاب، یکی از بزرگترین کتابفروشی های مهاباد به شمار می‌رود.
هر چند پیدا کردن این کتابفروشی برای افراد نا آشنا به مسیرهای مهاباد کمی سخت است اما اکنون کتابفروشی دانشجو در مرکز شهر و در نزدیکی پارک استادمجدی و در زیرزمینی به مساحت حدود ۴۰۰ مترمربع قرار دارد.
خرید و فروش جزوه و کتاب‌های دانشگاهی که بخشی از کار این کتابفروشی است در سایر مراکز و کتاب‌فروشی‌های سطح شهر هم اتفاق می افتد اما آنچه کتابفروشی دانشجو را با سایرین متفاوت کرده است، دیوار مهربانی کتاب است که در این کتابفروشی به تازگی به راه افتاده است و به گفته «سلیمان شایر» مسوول این کتابفروشی افرادی که در خانه یا محل کار خود کتاب های بدون استفاده دارند می توانند کتاب های قدیمی خود را به این کتابفروشی بیاورند و در عوض کتاب‌ها دلخواه خود را دریافت کنند.
از طرفی دیگر افراد نیازمند علاقمند به کتاب هم می توانند کتاب مورد نظر خود را در این کتابفروشی پیدا کنند و جهت مطالعه مدتی آن را به صورت امانت در اختیار داشته باشند و این عمل در واقع نوعی مهربانی با دوستداران کتاب است که می توان سابقه آن را از دیوار مهربانی پیدا کرد.
سابقه راه انداختن دیوار مهربانی با عنوان «دیوار دلسوزی» در مهاباد به زمستان سال ۱۳۹۴ برمی‌گردد که در آن موقع تعدادی از جوانان عضو انجمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد با راه‌اندازی کمپینی، البسه افراد خیر را در مکان خاصی که از آن به عنوان دیوار مهربانی یاد می‌شد در اختیار نیازمندان و افراد کارتن‌خواب قرار می‌دادند.
در آن روزهای زمستانی دیوار مهربانی مورد استقبال شهروندان مهابادی واقع شد اما به تدریج کم‌رنگ شد هر چند در همان ابتدای کار برخی کارشناسان نسبت به آن و عدم تکریم نیازمندان در قالب این طرح انتقاد داشتند، اما نفس کار بسیار ارزشمند و قابل تحسین بود.
در دیوار مهربانی کتاب هم برای تکریم افراد اسم یا لیستی از افراد یادداشت نمی شود و چون پای افراد خیری هم به این امر نیکو باز شده، متصدیان نگرانی بابت عدم بازگشت کتاب ها به کتابفروشی ندارند.
زیبایی این کار و پررنگ شدن نقش کتاب در این مبادله و همچنین روز کتاب و کتابخوانی را بهانه برای تهیه گزارشی میدانی از این کتابفروشی که دیوار مهربانی را برای یار مهربان به راه انداخته، قرار دادم.
نزدیک غروب بود و از میان کوچه پس کوچه ها و شلوغی چهارراه آزادی مهاباد به سمت خیابان استاد مجد، مسیر کتابفروشی دانشجو را از چند نفر جویا شدم تا اینکه درب کوچکی که به زیرزمینی منتهی می شد پیدا کردم.
این کتاب فروشی ۲متصدی دارد که مراجعه کنندگان آنان را «کاک ناصر» و «کاک سلیمان» صدا می زنند، «کاک» پسوندی است در زبان کُردی که به نشانه احترام و بزرگی در ابتدای اسم کوچک افراد اضافه می شود و در ضمن این پسوند اگر یک «ه» به انتهای آن هم اضافه شود به معنی برادر بزرگ‌تر نیز هست.
دور تا دور کتابفروشی با قفسه هایی از کتاب های درسی و غیردرسی، کمک درسی، جزوه و حتی مجلات مختلف پُر شده است و هر کسی که وارد می شود در ابتدا تعداد و وزن کتاب های وی یادداشت می شود و سپس برای پیدا کردن کتاب دلخواه خود به بین قفسه می روند.
البته مراجعه کنندگان هر ازگاهی راهنمایی هایی از «کاک سلیمان» و «کاک ناصر» می گیرند و در برخی مواقع برای پیداکردن کتاب مورد نظر از آنان یا سایرین کمک می گیرند این کتاب فروشی فضای متفاوتی از سایر کتابفروشی ها و حتی کتابخانه ها دارد.
چینش کتاب ها بر اساس موضوع ها از عکاسی و نقشه کشی تا حقوق و روانشناسی و مقاطع تحصیلی از ابتدایی و متوسطه و دانشگاهی (کارشناسی تا مقطع دکترا) و حتی موسسات مختلف از خیلی سبز تا مدرسان شریف در قفس های مجزا دیده می شود.
کتاب های تازه وارد را بر اساس همین تقسیم بندی درون قفسه ها می چینند و کتاب های آسیب دیده ترمیم شده و برخی نیز که دیگر قابل استفاده نیستند برای بازیافت در قسمت انتهایی کتابفروشی دپو می شود و پس از آنکه حجم آن به سقف معینی رسید آنها را منتقل می کنند.
کتابفروشی یا بهتر است بگویم دیوار مهربانی کتاب کمی خلوت‌تر شده بود و از فرصت استفاده کردم و هدفم از بازدید از کتابفروشی را بیان کردم در ابتدا این ۲ براد تمایلی به پوشش رسانه‌ای آن نداشتند و بر این باور بودند که دوستداران کتاب آنان را می شناسند و هر روز صبح قبل از بازکردن کتابفروشی مراجعه کنندگان جلو درب هستند و شب هنگام هم تا زمانی که کتابفروشی دایر باشد افراد مراجعه می کنند.
اما پس از اینکه در مورد اهمیت راه اندازی دیوار مهربانی برای یار مهربان و همچنین مناسبت این گزارش با روز کتاب و هفته کتابخوانی سرانجام «کاک سلیمان» موافقت کرد کمی از اهداف و برنامه های خودشان را در این کتابفروشی برای مخاطبان ایرنا بیان کند.
ایرنا: بفرمایید از چه زمانی و چگونه کار فروش کتاب را آغاز کردید؟
سلیمان شایر: من و برادرم از اوایل دهه ۷۰ کار کتاب فروشی را در مهاباد آغاز کردیم و در ابتدا در یکی از میادین این شهر دکه‌ای برای عرضه کتاب داشتیم و مدتی هم کتاب‌فروش دوره‌گرد بودیم و حتی با خودرو کتاب ها را برای فروش به روستاها و شهرهای اطراف هم می بردیم.
سرمایه و حتی عمر خودمان را در این ۳۰ سال برای توزیع کتاب و تهیه کتاب های دلخواه مخاطبان و علاقمندان کتاب صرف کردیم و بدون شک سختی های زیادی در این راه کشیدیم و اکنون مجموعه ما بیش از پنج هزار جلد کتاب دارد.
ایرنا: چی شد که به فکر راه اندازی دیوار مهربانی کتاب افتادید؟
سلیمان شایر: چند سالی است که قیمت کتاب افزایش زیادی پیدا کرده است و خرید کتاب شاید برای اقشار ضعیف و متوسط جامعه سخت باشد و حتی در بسیاری از موارد به دلیل هزینه های زیاد زندگی، کتاب از سبد خرید خانوارها حذف شده است.
در این بین در بسیاری از خانه ها و حتی محل کار افراد، کتاب هایی وجود دارد که خوانده شده و یا بدون استفاده مانده است، از طرفی دیگر افرادی هم طالب کتاب هستند که دوست دارند این کتاب ها را مطالعه کنند ما در واقع این پُل ارتباط را ایجاد کردیم تا کتاب های بدون استفاده دوباره به دست مردم برسد و همچنین صاحب این کتاب ها هم می تواند بدون پرداخت هزینه کتاب جدید را با خود به خانه ببرد.
این روند می تواند نقش کتاب را در بین زندگی مردم بیشتر کند و مهاباد هم که از قدیم مهد شاعران و نویسندگان بزرگ بوده و مردم این منطقه هم علاقه خاصی به کتاب دارند، چرخش کتاب ها در بین مردم و بویژه نسل جوان می تواند فرهنگ کتابخوانی را ارتقا دهد.
در بخش کتاب های ویژه مدارس و دانشگاهی نیز هر سال که دانش‌آموزان و دانشجویان به کلاس بالاتر و ترم بالاتر می روند، کتاب های قدیمی آنان بدون استفاده می ماند و از طرفی دیگر نیاز به خرید کتاب های درسی و کمک درسی جدید دارند.
ما در این مکان کتاب‌های درسی و کمک آموزشی قدیمی دانشجویان و دانش‌آموزان را تحویل می گیریم و پس از بررسی که تغییر چندانی کرده باشد در اختیار افراد دیگر قرار می دهیم و این روند تداوم دارد.
در سال های قبل کتاب های غیردرسی را که معاوضه می کردیم به نهاد کتابخانه های عمومی یا کتابخانه‌های روستایی اهدا می کردیم اما اکنون سعی داریم این کتاب ها هم برای مخاطبان و علاقمندان در اینجا وجود داشته باشد.
ایرنا: کتابفروشی چه سختی‌ها و چه شیرینی هایی دارد؟
سلیمان شایر: بدون شک هر شغلی سختی و شیرینی ها خاص خودش را دارد که من اول از شیرینی های آن حرف می زنم، قرار گرفتن در محیطی که همه چیز به کتاب ختم می شود و حتی مراجعه کنندگان ما هم اهل فرهنگ و کتاب هستند، یکی از زیبایی های این شغل است.
دانش‌آموزان و دانشجویانی از سالهای قبل به ما مراجعه می کردند و اکنون فارغ التحصیل شده و برخی کارمند، مدیر، مهندس و پزشک شدند و باز هم به کتابفروشی ما سر می زنند تجدید دیدار با این دوستان قدیم بسیار خوشایند و زیباست.
اما این شغل سختی های خودش را هم دارد و ما اگر این سرمایه خود را در شغل های دیگری به کار می گرفیتم اکنون شاید شرایط بهتری داشتم، واحدهای خدماتی و حتی بقالی‌ها، روز بر اساس تورم اجناس را می فروشد اما کتاب‌فروشان براساس قیمت پشت جلد.
کتاب فروشی ما در یک زیرزمین قرار دارد و حتی در طول روز هم باید تمام چراغ ها را روشن کنیم اما بسیار از مشاغل دیگر حتی قلیان سراها بر روی خیابان اصلی دایر شدند اینها بخشی از سختی های کتاب فروشان است که باید از آنها کتاب نوشتکتاب فروشی ما در یک زیرزمین قرار دارد و حتی در طول روز هم باید تمام چراغ ها را روشن کنیم اما بسیار از مشاغل دیگر حتی قلیان سراها بر روی خیابان اصلی دایر شدند اینها بخشی از سختی های کتاب فروشان است که باید از آنها کتاب نوشت.
هم اکنون هیچ قانونی برای حمایت از کتاب‌فروشان وجود ندارد و این قشر بیمه نیستند و حتی صنف ما در کنار صنف عکاسان قرار دارد و چون تعداد ما کمتر است حتی به عنوان نماینده صنف هم نمی توانیم رای بیاوریم.
در حال گوش دادن به درد دلهای «کاک سلیمان شایر» بودم که زوج جوانی با چندین بسته کتاب وارد شدند و ابتدا کتاب ها را در ورودی قرار دادند و سپس به دنبال کتاب های مورد نظر خود رفتند و کم‌کم به جمع آنان اضافه می شد.
یکی از حاضران هم وارد بحث ما شد و گفت: من معلم هستنم و تعدادی از دانش آموزان مدرسه ما کتاب درسی تهیه نکرده بودند، برخی از آنان از کتاب های درسی امسال خود کپی رنگی گرفته بودند که هم کیفیت پایینی داشت و هم هزینه زیادی داده بودند.
وریا ویسی افزود: توسط یکی از همکاران با این جریان دیوار مهربانی کتاب آشنا شدم و برای تمامی دانش آموزان فاقد کتاب از اینجا کتاب تهیه کردم و در ضمن کتاب های سال قبل دانش آموزان را هم به هدیه دادم.
وی یادآور شد: این کار بسیار ارزشمند است و امیدوارم این کار تداوم داشته باشد و کاش از ساله‌های قبل این کار شروع می شد.
یک دانشجوی جوان هم دربخش کتاب های زبان انگلیسی در جستجوی کتاب بود و در حالی که چند کتاب و جزوه پیدا کرده بود همچنان به جستجوی خودش ادامه می داد، گفت: ترم ششم رشته مترجمی هستم و کتاب های ترم قبل را آوردم و برای این ترم چند جزوه و کتاب نیاز دارم.
مرد میانسال دیگری در گوشه ای از کتاب فروشی کتابی در دست داشت و مشغول مطالعه بود گفت: شغل من خیاطی است و هر هفته اینجا می آیم و چند کتاب را برای مطالعه می برم البته در ابتدا باید چند صفحه از کتاب را مطالعه کنم و اگر برایم جذاب بود آن را با خودم می برم.
وی درخواست کرد چند صندلی دیگر برای مطالعه مراجعه کنندگان هم به این مجموعه اضافه شود تا مردم برای انتخاب کتاب روی پا خسته نشده و کتاب را با عجله انتخاب نکنند.
مهربانی با هر رنگ و جنسی که صورت بگیرد زیباست و مهم این است با این کار بخشی از نیازهای جامعه بویژه قشر نیازمند و کم‌بضاعت با حفظ کرامت انسانی حفظ شود و اگر این مهربانی با یار مهربان و در هفته کتاب و کتابخوانی هم باشد لذت بیشتری می بخشد.
تجهیز کتابخانه‌های عمومی مهاباد با ۶۸ هزار نسخه کتاب
رییس اداره کتابخانه‌های عمومی مهاباد گفت: هم‌اکنون ۴۴ هزار جلد کتاب در قالب ۶۸ هزار نسخه در کتابخانه‌های این شهرستان وجود دارد که در راستای ترویج فرهنگ مطالعه در اختیار اعضا قرار می‌گیرد.
حسن سالاری افزود: پنج کتابخانه عمومی در این شهرستان فعالیت دارد که از این تعداد، سه باب نهادی و ۲ باب مشارکتی است.
وی اضافه کرد: طی نیمه نخست امسال یک‌هزار و ۵۱۷ متقاضی جدید به عضویت کتابخانه های عمومی این شهرستان اضافه شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۰ درصد افزایش یافته است
که با اضافه شدن این تعداد هم‌اکنون مجموع اعضای سه کتابخانه‌های عمومی این شهرستان شامل پرتو دانش، شیخ شلتوت و فجر به چهار هزار و ۱۰۰ نفر رسیده است.
وی ادامه داد: امسال همچنین یک‌هزار جلد کتاب جدید در قالب موضوع‌های مختلفی از جمله کلیات، روانشناسی، مذهب و دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم خالص و کابردی، هنر و سرگرمی، ادبیات و تاریخ و جغرافیا از طرف خیّران و نهاد کتابخانه‌های عمومی به بانک کتابخانه‌ای مهاباد هدیه شده است.
به گفته سالاری طی نیمه نخست امسال ۲۰ هزار و ۲۰۰ جلد کتاب به اعضای کتابخانه‌های این شهرستان امانت داده شده که نسبت به سال گذشته حدود ۱۰ درصد کاهش یافته است که عمده دلایل آن به کمبود منابع جدید در کتابخانه ها برمی گردد.
رییس اداره کتابخانه‌های عمومی مهاباد با اشاره به برگزاری برنامه مختلف در هفته کتاب و کتابخوانی در این شهرستان نیز گفت: غبارروبی و گلباران مزار شهدا، بازدید مدارس و دبیرستان های از کتابخانه های عموی شیخ شلتوت ، فجر و پرتودانش، اجرای برنامه های فرهنگی شامل قصه گویی، معرفی کتاب، برپایی نمایشگاه کتاب، نشست کتاب خوان کتابخانه ای، مسابقه علمی برای دانش آموزان بازدید کننده، اجرای طرح کاروان کتاب خوانی و رفتن کتابداران به روستاهای دورافتاده «سلوک»، اجرای برنامه های متنوع فرهنگی و اهدای بسته فرهنگی و جشن کتاب از جمله این برنامه ها است.
در تقویم رسمی کشور، ۲۳ آبان ماه روز کتاب و کتابخوانی است و ۲۳ تا ۳۰ آبان در سراسر کشور هفته کتاب برگزار می شود که امسال «خواندن برای همدلی» به عنوان شعار هفته کتاب اعلام شده است.
شهرستان مهاباد دارای ۲۷۰ هزار نفر جمعیت است؛ این شهرستان تاکنون ۲ بار توانسته است در سطح کشور عنوان «شهر خلاق کتاب» را به خود اختصاص دهد که این امر نشان‌دهنده اهمیت کتاب و مطالعه نزد مردم فرهنگ‌دوست این شهرستان است.