سناتور مارکو آنتونیو روبیو (متولد ١٩٧١ فلوریدا)، کوبایی تبار، وزیر خارجه احتمالی آینده امریکا خواهد بود. درست است که در آمریکا سیاست خارجی در حلقه رئیس جمهور، مشاور امنیت ملی، وزیر خارجه، وزیر دفاع و رئیس سیا تصمیم گیری و اجرا می شود و در پرونده های خاص مثل ایران نمی توان گفت دقیقا نقش و تاثیر گذاری کدامیک از این افراد چقدر است ولی آنچه مسلم است وزیرخارجه نقش ویژه ای در تصمیم سازی دارد لذا شناخت شاکله فکری او می تواند جهت تصمیم گیری های او را به ما بشناساند.
در مطالعه اجمالی که صفحه فیس بوک، حساب X، صفحه شخصی اینترنتی، شرح حال او در ویکی پدیا و چند مصاحبه اخیر او در یوتیوب داشتم دو عرصه مهم از طرز فکر او را جمع بندی کردم :
١- روبیو دنیا را چگونه می بیند؟
روبیو در مصاحبه ای بعد از پیروزی ترامپ در انتخابات می گوید :"من در سال ٢٠١٠ به مجلس سنا آمدم. دنیایی که امروز داریم به نظر من هیچ شباهتی به جهان سال ٢٠١٠ ندارد. در سال ٢٠١٠، ما درآخرین سال های دنیای تک قطبی بودیم. ایالات متحده، اساسا، تنها ابرقدرت بود. امروز ما در آن دنیا نیستیم. امروز ما در جهانی هستیم که چین، روسیه، کره شمالی و ایران به طور فزاینده ای با یکدیگر همکاری می کنند تا منافع ما در جهان را تضعیف کنند. ما اکنون وارد عصری شده‌ایم که شباهت‌هایی به جنگ سرد دارد، از این جهت ضروری است که عمل‌گرا باشیم و اولویت‌های خود را بشناسیم.
چکیده باورهای روبیو در منابع مختلف درباره آمریکا این است که امریکا بزرگترین کشور جهان هست، همچنین ثروتمندترین و قدرتمندترین ولی منابع محدودی دارد پس باید اولویت‌های خود را بشناسد و باید هم زمان و هم پول خود را روی چیزهایی سرمایه گذاری کند که در خدمت منافع اصلی ملی آمریکاست زیرا دلایل زیادی وجود دارد که آمریکا نمی‌تواند در همه مسائل جهانی شرکت کند.
روبیو می گوید : نه فقط آمریکا بلکه هیچ کشوری نمی تواند و باید مشخص کنیم که منافع ملی آمریکا چیست و واقعاً باید آنها را اولویت بندی کنیم. و این چیزی است که من فکر می کنم دولت ترامپ انجام خواهد داد. تعیین اولویتها! درست است واقعاً اتفاقات بدی در دنیا می افتد ولی ما نمی توانیم در همه آنها شرکت کنیم. ما باید چیزهایی را انتخاب کنیم که برای آمریکا و امنیت ما مهم هستند. این دورانی است که اکنون در آن هستیم و باید خیلی سریع آن را بپذیریم و تصمیمات درست را شروع کنیم.
روبیو درباره رابطه سیاست خارجی و جنگ معتقد است وظیفه سیاست خارجی جلوگیری از جنگ است ولی جلوگیری جنگ از طریق قدرت، نه از طریق ضعف. ضعف منجر به جنگ می شود. ضعف منجر به فاجعه می شود. من نمی خواهم ما درگیر جنگ باشیم. جنگ ها برای کشورها ناتوان کننده است. مواقعی وجود دارد که نمی توانید از جنگ اجتناب کنید. نازی ها باید شکست می خوردند. امپراتوری ژاپن باید شکست می خورد.اما تا جایی که می شود باید از جنگ اجتناب کرد البته نه به قیمت آزادی های خود پس برای جلوگیری از جنگ باید قوی بود تا دشمن هم بداند شما خواهان جنگ نیستید و هم مطمئن باشد در صورت جنگ پیروز نمی شود و من به این می گویم
« صلح از طریق قدرت »
٢- روبیو ایران را چگونه می شناسد؟
روبیو ازسال ٢٠١٠ که وارد سنا شد در هر موضوعی که به ایران مربوط می شد موضع منفی سختی گرفته است و در موضوع هسته ای بیشترین مواضع منفی را داشت و مخالف برجام بوده و در سنا به آن رای منفی داده بود.
ربیو سرسخت طرفدار رژیم صهیونیستی بوده و معتقد است که ایران می داند که در رویارویی مستقیم نظامی نمی تواند اسرائیل را شکست دهد لذا سیاست ناامن سازی اسرائیل را پیش می برد تا سرزمین اسرائیل را غیرقابل سکونت کند.
او درباره خاورمیانه و ایران می گوید:
«بازگرداندن "توافق ابراهیم" هم ممکن است و هم امکان گسترش دارد و این مساله ای است که باید اولویت سیاست خارجی ترامپ باشد.
ربیو درباره ریشه درگیریها در خاورمیانه بدون توجه به تاریخ اشغال فلسطین و تمام قطعنامه های سازمان ملل حرف عجیبی می زند و مدعی می شود : " منبع درگیری در خاورمیانه اسرائیل نیست. مسئله فلسطین نیست. این آیت الله در ایران است. جمهوری اسلامی، انقلاب، می خواهند قدرت مسلط در منطقه باشند. بدون ایران حماس وجود ندارد. بدون ایران حزب الله وجود ندارد. بدون ایران، هیچ شبه نظامی شیعه ای وجود ندارد که از عراق و سوریه به ما حمله کند. بدون ایران هیچ کدام از این اتفاقات نمی افتد. بدون ایران، حوثی ها وجود دارد، ندارند. آنها سلاحی که اکنون دارند برای تهدید کشتیرانی جهانی در دریای سرخ ندارند.
آنها [رهبران ایران] منشأ همه اینها هستند. بنابراین ایران باید بازدارنده شود. و تنها چیزی که ایران بیش از قدرتمندترین کشور خاورمیانه بودن به آن اهمیت می دهد، بقا در قدرت است. من فکر می کنم دونالد ترامپ تهدیدی برای رژیم ایران است، به همین دلیل است که می خواهند او را بکشند.
باید [با رژیم ایران] برخورد شود تا بازدارندگی مستحکم شود. اینها دیپلمات های بلژیکی در سازمان ملل نیستند. اینها روحانیون تندرو شیعه هستند که معتقدند وظیفه دینی دارند که بر منطقه تسلط داشته باشند و ما را بیرون کنند و هر یهودی را نیز از منطقه بیرون کنند. شما باید در نحوه برخورد با آنها بسیار واضح و محکم باشید.»
وقتی آمریکا ایران را دشمن می داند خام اندیشی خواهد بود که او را دشمن ندانیم. البته ضمن آن که می دانیم اولین گام در مقابله با دشمن و قبل از هر کاری شناخت دقیق اوست و بدون شناخت هر اقدامی محکوم به شکست خواهد بود. امروز جمهوری اسلامی ایران با آمریکای خاصی روبروست که متفاوت از آمریکایی که در دوران بعد از انقلاب با آن مواجه بودیم و شناخت چیستی آمریکای ترامپ ٢ مساله ای اساسی برای دستگاههای تصمیم گیر سیاسی و دفاعی است.
نوع شناختی که روبیو از جهان دارد شناختی شبه جنگ سردی است که در آن روسیه و چین و ایران و کره شمالی علیه آمریکا توطئه می کنند و ایران بازیگری ایدئولوژیک است که به مقتضیات استراتژیک توجه ندارد.
توصیه یادداشت حاضر این است که یکی از اقدامات ضروری سیاست خارجی کشورمان در مقابل آمریکای ترامپ ٢ باید ابطال مفکوره ساخته شده در ذهن تصمیم گیران آمریکا از جمله روبیو وزیر خارجه احتمالی است که اولا ایران نفعی در شکل گیری جنگ سرد ندارد و ثانیا جمهوری اسلامی ایران بازیگری مسئول و با استراتژی محاسبه گرانه است و معادلات قدرت و خرد استراتژیک را خود می فهمد مشروط بر اینکه بازیگر مقابل قواعد بازی استراتژیک را رعایت کند.
نقش دیپلماسی فعال و مراکز مطالعاتی کشورمان در تبیین این دو موضوع مهم و حیاتی است.
*سیدرسول موسوی، دیپلمات ارشد بازنشسته