به گزارش ایرنا، تعدادی از دوستداران حوزه کتاب به مناسبت روز ملی کتاب و کتابخوانی با حضور در کارگاهی یک‌روزه که از سوی اندیشکده مهرگان در تالار دانشجوی دانشکده ملی مهارت شماره ۲ ساری برگزار شد، علاوه بر شرکت در سه کارگاه معرفی کتاب، در جشن امضا و نشست معرفی و بررسی کتاب «شاخه زرین، پژوهشی در جادو و دین» که برای نخستین بار یک جلد کامل از آن در ایران ترجمه و منتشر شده حضور یافتند.
این کتاب ۶۴۰ صفحه‌ای که از سوی انتشارات نیلوفر منتشر شد، اثری پژوهشی از جیمز جورج فریزر است که نخستین چاپ آن سال ۱۸۹۰ در ۲ جلد منتشر شد و تا سال ۱۹۱۵ به ۱۲ جلد رسید و با اضافه شدن یک پیوست در سال‌های پایانی عمر پژوهشگر در نهایت ۱۳ جلدی شد. فریزر در این پژهش تطبیقی که به یکی از آثار مرجع در زمینه پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی جهان تبدیل شده، علاوه بر ثبت آیین‌ها و مناسک و رسوم اقوام مختلف جهان، وجه اشتراک ادیان و اساطیر مردم نقاط مختلف جهان را هم بررسی کرده است. او این کتاب را با رویکردی اجتماعی و تکیه بر ۲ محور اسطوره و دین نگاشته و در آن به پژوهش در مبانی خرافه‌پرستی، ادیان ابتدایی و اعتقادات و مناسک انسان‌های ادوار گذشته پرداخته است.
تنها نسخه برگردان به فارسی و منتشر شده از این مجموعه ۱۳ جلدی کتابی است که مدت‌ها پیش از روی نسخه خلاصه شده این مجموعه که سال ۱۹۹۰ توسط رابرت فریزر نوه جیمز فریزر منتشر شده بود، با ترجمه زنده‌یاد کاظم فیروزمند به بازار کتاب ایران راه یافت. اما نخستین ترجمه کامل از این مجموعه ۱۳ جلدی را مانی صالحی علامه تهیه کرده که به تازگی به بازار کتاب عرضه شده است.
مانی صالحی علامه در این نشست با اشاره به پیشینه تالیف این کتاب در اواخر سده نوزدهم میلادی گفت: نگارش کتاب از اواخر قرن نوزدهم آغاز شد و نویسنده سنت‌های اقوامی را ثبت کرد که در حال انقراض بودند یا در جریان تجدد غرق شده بودند. جیمز فریزر بسیاری از این سنت‌ها را گردآوری کرد و مجموعه‌ای تالیف کرد که هرگز کهنه نمی‌شود.
وی به انتشار یک نسخه از «شاخه زرین» با ترجه زنده‌یاد کاظم فیروزمند در سال ۱۳۸۴ اشاره کرد و افزود: نسخه‌ای که با ترجمه زنده‌یاد فیروزمند سال‌ها پیش منتشر شد، ترجمه کتاب خلاصه شده «شاخه زرین» است که سال ۱۹۹۰ میلادی نوه جیمز فریزر منتشر کرده بود. اما این کتاب که به تازگی منتشر شده ترجمه کامل از جلد نخست مجموعه ۱۳ جلدی «شاخه زرین» است.
این مترجم مازندرانی خاطرنشان کرد: هرچند نوه جیمز فریزر تلاش کرد که مختصری از مجموعه کتاب پدربزرگش را منتشر کند، اما طبیعی است که مجموعه‌ای از داده‌های مربوط به آیین‌ها و اساطیر اقوام مختلف جهان قابل خلاصه شدن نباشد. نظریات مولف شاید قابل خلاصه شدن باشد، اما استناداتی که داده است را نمی‌شود خلاصه کرد. بر همین اساس لازم بود که همه جلدهای این مجموعه ترجمه شود و در اختیار علاقه‌مندان به حوزه فرهنگ، آیین‌ها، نمادها و اساطیر اقوام جهان قرار بگیرد.
صالحی علامه خاطرنشان کرد: «شاخه زرین» کتابی تکرار نشدنی است که ما را به پنج هزار سال پیش می‌برد و با فرهنگ‌ها و نمادهای اقوام مختلف جهان آشنا می‌کند. فریزر در پایان این کتاب نمادهایی را معرفی می‌کند که در زندگی روزمره و به ویژه هنرهای نمایشی به کار گرفته می‌شود.
وی افزود: معتقدم اگر کسی مجموعه «شاخه زرین» را به طور کامل بخواند و با مفاهیم اساطیری و نمادها آشنا شود، سینمای هالیوود برایش تکراری خواهد شد و درمی‌یابد که فقط دیالوگ‌ها و تصاویر در حال تغییر کردن هستند. به باور من این کتاب کهنه نمی‌شود، چون ناخودآگاهِ انسان کهنه نمی‌شود. ما وقتی نمادها را می‌شناسیم درمی‌یابیم که دنیای جدید با ما چه می‌کند.
مترجم کتاب «شاخه زرین» با بیان این‌که ترجمه سایر جلدهای این کتاب نیز در حال انجام است، تصریح کرد: من ترجمه این جلد را در دهه ۸۰ با پیشنهاد انتشارات علمی و فرهنگی پذیرفتم و آغاز کردم که امسال پس از چند سال ماندن کتاب در فرآیند صدور مجوز، اجازه انتشار پیدا کرد.
صالحی علامه افزود: ترجمه جلد دوم این کتاب نیز انجام شده و اقدامات مربوط به انتشار آن در حال انجام است. در حال حاضر مشغول ترجمه جلد سوم این مجموعه هستم. تلاش می‌کنم که هر سال ۲ جلد از این مجموعه را ترجمه کنم و به دست مخاطبان برسانم.
گنجینه‌ای برای فرهنگ جهانی
دکتر رضا ستاری پژوهشگر زبان و ادبیات و دانشیار دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه مازندران در مراسم معرفی و تحلیل جلد نخست این مجموعه پژوهشی که در ساری برگزار شد، با اشاره به ویژگی‌های جامعه دورانِ نگاشتن این کتاب در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم اظهار کرد: این کتاب در روزگاری نوشته شد که تازه گفتمان علمی در جهان باب شد و علم به سمت تخصص‌گرایی رفته بود.
وی افزود: این کتاب بسیاری از مناسک فراموش شده اقوام را در خود جمع کرده و گنجینه‌ای برای فرهنگ جهانی محسوب می‌شود. داده‌های این کتاب برای بسیاری از پژوهشگران ارزشمند است و با انتشار این کتاب زمینه برای پژوهش در زمینه باورها و آیین‌های اقوام کمتر شناخته شده فراهم شد.
دکتر احمدرضا بهرام‌پور مدرس دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر نیز در این نشست با بیان این‌که مترجمان سفیران فرهنگی هستند، اظهار کرد: مازندران سه مترجم درجه یک در حوزه اساطیر دارد. مانی صااحی علامه، علیرضا اسماعیل‌پور و رضا رضایی چهره‌هایی از این استان هستند که آثار ارزشمندی را ترجمه کردند و در اختیار علاقه‌مندان قرار دادند.
وی با اشاره به کتاب تازه منتشر شده «شاخه زرین، پژوهشی در جادو و دین» با ترجمه مانی صالحی علامه گفت: «شاخه زرین» را انجیل یا کتاب مقدس اساطیر می‌نامند. یک کتاب ممکن است پس از مدتی به کتاب کلاسیک یک حوزه تبدیل شود که بسیار هم ارزشمند است. اما برای هر کتابی صفت انجیل یا کتاب مقدس یک بخش را نسبت نمی‌دهند. نسبت دادن این صفت به کتاب «شاخه زرین» بیانگر اهمیت و جایگاه این کتاب در حوزه پژوهشی اساطیر و آیین‌های اقوام مختلف جهان است.
این پژوهشگر اظهار کرد: فریزر در دوره‌ای که دانش بر جامعه حاکم شده بود به دوره پیش از فلسفه مراجعه کرده است و دستاوردش هم نشان می‌دهد که این دوره‌ها دسته‌بندی قاطعانه و مرزهای کاملا تفکیک شده ندارند و پدیده‌ها در فرهنگ باقی می‌مانند.
به گزارش ایرنا، در این نشست و پیش از برگزاری مراسم جشن امضا و معرفی کتاب «شاخه زرین»، سه کارگاه معرفی و بررسی کتاب نیز برگزار شد.
در بخش نخست دکتر سید رحیم موسوی پژوهشگر تاریخ و فرهنگ کارگاهی با عنوان «زوال برج موریانه و خیال ققنوس» را درباره جنبش شعوبیه در ایران برگزار کرد و به معرفی «شعوبیه، پیدایش و اهمیت آن در سده‌های نخستین اسلامی» از انتشارات موقوفه افشار و اثر زهره خسروی نویسنده و پژوهشگر مازندرانی ساکن آلمان پرداخت.
بخش دوم این کارگاه با حضور دکتر آزاده علیپور پژوهشگر مسائل اجتماعی و استاد دانشگاه با موضوع سیر تحول و تطور فرهنگ بدن در ایران برگزار شد که مدرس کارگاه علاوه بر تشریح نکاتی درباره این موضوع، کتاب «جامعه‌شناسی بدن» اثر داوید لو بروتون و ترجمه ناصر فکوهی را نیز معرفی کرد.
در کارگاه سوم نیز که با عنوان «ساز ناکوک زندگی» برگزار شد، نیما صابری روانشناس ضمن معرفی یک کتاب مرتبط به بیان برخی نکات و سرفصل‌ها برای ارتقای کیفیت زندگی پرداخت.