به گزارش ایرنا، در این روزها برخی از افراد کتابخوان از جمله کودکان و نوجوانان کتاب باز نیز به سمت و سوی استفاده از فضای مجازی رفته‌اند هر چند به عقیده برخی از استادان علوم ارتباطات باید استفاده از فضای مجازی را نیز در زمره سرانه مطالعه قرار داد.
در گذشته خواندن کتاب برای کودکان هنگام خواب و یا در ساعات آزاد از سوی نیاکان از پدر و مادر گرفته تا پدربزرگ و مادر بزرگ رخدادی همیشگی بود که این روند اکنون کمرنگ شده است و یا در برخی از خانواده‌ها از رونق افتاده است و بیشتر افراد درگیر استفاده از تلفن همراه شده‌اند.
کتابهایی که در قفسه‌ها گرد می‌خورند
یکی از فروشندگان کتاب و نوشت‌افزار در شهرکرد با اشاره به گسترش فضای مجازی و استفاده از پیام‌رسان‌های مختلف و فراوانی آن و وجود اطلاعات مختلف می‌گوید: با گسترش این فضا کمتر کسی به سمت کتاب و کتابخوانی می‌رود و بیشتر افراد داده‌ها و اطلاعات خود را از اینترنت بدست می‌آورند و این مساله باعث شده که کتابخوانی مانند گذشته رونق نداشته باشد و کتابها در قفسه‌ها کتابخانه خاک بخورند.
منوچهر علی‌بابایی در گفت و گو با ایرنا به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی افزود: در سال‌های گذشته بیشتر خانواده‌ها برای فرزندان خود از سنین کودکی کتابهای رنگ‌آمیزی و یا قصه کودکان را تهیه می‌کردند اما این روزها یا به دلیل گرانی یا بی‌حوصلگی خانواده‌ها، خرید کتاب کمرنگ شده است و کمتر کسی سراغ ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی و تورق کتاب می‌رود و بیشتر خانواده به دنبال تهیه خورد و خوراک و لباس کودکان خود هستند.
وی اظهار داشت: با گسترش فضای مجازی و به صرفه بودن استفاده از اینترنت و داده‌های آن برای مخاطبان، بیشتر افراد کمتر رغبت به مطالعه کتاب به صورت فیزیکی و حضور در کتابفروشی و کتابخانه‌ها برای تامین کتاب دارند و افراد با یک جستجو در فضای مجازی و اینترنت تمام داده‌های خود را کسب می‌کنند بدون اینکه هزینه برای پرداخت کتاب و یا زمانی برای جستجو برای خرید کتاب بگذارند، در حالی که مطالعه از فضای مجازی یادگیری بالایی ندارد.
حال و هوای کتاب و کتابخوانی خوب نیست
یکی از مادران که همراه فرزند خود به کتابخانه عمومی امیرکبیر شهرکرد مراجعه کرده است در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه امروز حال و هوای کتاب و کتابخوانی خوب نیست می‌گوید: فرهنگ کتاب و کتابخوانی از سوی خانواده‌ها باید از دوران کودکی و نوزادی برای بچه‌ها نهادینه شود، در حالی که این روزها این امر کمرنگ شده است و پدران و مادران به خواندن کتاب و یا خرید کتاب برای فرزندان خود کمتر توجه دارند.
اعظم سادات نبوی افزود: امروزه اگر بچه‌ها تلفن همراه نداشته باشند برای خانواده مشکل‌ساز است و برخی از خانواده‌ها به جای اینکه به فکر تغذیه روح و روان کودک و نوجوان خود باشند به دنبال تامین زرق و برق هستند و کمتر برای تهیه کتاب هزینه می‌کنند.
وی اظهار داشت: با توجه به اینکه امروز با گسترش تعداد کتابخانه‌های عمومی و همچنین کتابخانه‌های کوچک در مراکز کانون پرورش فکری کودکان دیگر نیاز نیست که خانواده‌ها همه کتابها را برای فرزندان خود خریداری کنند، می‌توانند با عضو کردن فرزندان خود در این کتابخانه‌ها، برای آنها کتابها را به امانت بگیرند که این مساله فرهنگ کار گروهی، نگهداری و امانتداری و مطالعه را افزایش می‌دهد.
به گفته وی، خانواده‌ها باید برای فرزندان خود در طول هفته چند ساعتی وقت بگذارند که به مطالعه کتاب بپردازند تا این فرهنگ نهادینه شود، در حالی که خواندن کتاب و حتی روزنامه نیز امروزه در خانواده‌ها کمرنگ شده است و کمتر فردی را در حال مطالعه روزنامه و یا خواندن مجله و کتاب می‌توان دید و همه به دنبال مطالعه در فضای مجازی و اینترنت هستند.
یکی مادر دانش‌آموز که خود دانش‌آموخته مقطع دکترای علوم اجتماعی است با بیان اینکه امروزه در عصر انفجار اطلاعات و رسانه‌های نوین ، شبکه‌های اجتماعی و گسترش فضای مجازی و اینترنت قرار داریم، به خبرنگار ایرنا می‌گوید: در عصر کنونی کمرنگ شدن فرهنگ مطالعه یک واقعیت تلخ است.
شیما لله‌گانی افزود : در سال‌های گذشته بیشتر دانشجویان و دانش‌آموزان برای انجام فعالیت‌ها و کارهای تحقیقاتی و یا تکمیل پایان‌نامه‌های خود ساعت‌ها چندین کتاب را مطالعه می‌کردند در حالی که امروزه با توجه به گسترش اینترنت و گوشی تلفن همراه، برخی از دانشجویان و دانش آموزان با جستجو ساده در فضای مجازی و یا اینترنت می‌توانند به داده‌های خوبی دست پیدا کنند و دیگر مطالعه کردن کتاب بین این قشر معنای خاصی ندارد و این افراد در کمترین زمان به داده‌های مختلف دست پیدا می‌کنند.
وی اظهار داشت: امروزه کم‌هزینه بودن جستجو در اینترنت در کمترین زمان باعث شده که کمتر کسی به سراغ خرید و تهیه کردن کتاب برود در حالی که کمرنگ شدن فرهنگ مطالعه باعث کاهش روحیه تحقیقی، جستجوگری، پرسشگری و یافتن منابع تخصصی و همچنین مطالعه عمیق می‌شود و بیشتر مطالعات برای این عده به صورت تیتروار است.
به گفته وی، مطالعه روزنامه‌ای مطالب در طول روز و همچنین فراوانی و انباشت مطالب در فضای مجازی یادگیری را کاهش داده و این امر باعث می‌شود یافته‌های افراد در کمترین زمان به دست فراموشی سپرده شود.
مطالعه کتاب و کتابخوانی کودکان؛ چه کسی پیشقدم می‌شود
یکی از کتاب‌داران بخش کودک و نوجوان کتابخانه مولوی شهرکرد نیز با اشاره به اینکه بعد از همه‌گیری کرونا، سبک و روش زندگی مردم تغییر کرده است می‌گوید: در این دوران افراد کمی هستند که کتاب به در دست دارند و در حال مطالعه است، حتی این مساله بین دانش‌آموزان نیز رواج پیدا کرده و بیشتر دانش‌آموزان و دانشجویان ساعت‌ها در گوشی در حال مطالعه و یا دیدن فیلم‌های آموزشی هستند.
سمیه حسینی که ۱۶ سال است به عنوان کتاب‌دار در کتابخانه‌های استان مشغول فعالیت است به خبرنگار ایرنا در شهرکرد می‌گوید: نهادینه‌کردن فرهنگ کتاب و کتابخوانی نیاز به فرهنگسازی از سوی خانواده‌ها، معلمان در مدارس، دانشگاه‌ها و سایر نهادهای وابسته دارد که باید تدابیری اندیشیده شود تا سنت کتاب و کتابخوانی به فراموشی سپرده نشود و فرهنگ کتابخوانی بیش از پیش ترویج داده شود و دوباره کتاب و کتابخوانی جایگزین فضای مجازی شود.
وی با اشاره به آسیب‌های ناشی از کمرنگ شدن مطالعه و گسترش فضای مجازی در بین همه افراد به خصوص نوجوان و جوانان و کودکان گفت: کودکان و نوجوانان نیز از آسیب‌های جدی فضای مجازی در امان بمانند.
به گفته وی، امروزه گسترش فضای مجازی به عنوان یک فرصت همراه با تهدید برای عده‌ای از دانش‌آموزان تبدیل شده است که این مساله باعث تنبل‌پروری این دانش‌آموزان شده است و باید مسوولان آموزش و پرورش به دوران پیشاکرونا برگردند و دانش‌آموزان را از سمت گوشی و آموزش مجازی دور کنند.
این کتاب‌دار شهرکرد اظهار داشت: هنوز تکالیف دانش‌آموزان در فضای مجازی اطلاع‌رسانی می‌شود و خانواده بیشتر درگیر نوشتن تکالیف دانش‌آموزان هستند، در حالی‌که در گذشته معلمان تکالیف را برای دانش‌آموزان بیان می‌کردند و آنها موظف بودند که یادداشت‌برداری کنند و همین امر باعث تقویت ذهن و تمرکز دانش‌آموزان می‌شد در حالی که امروزه بیشتر دانش‌آموزان به سمت گوشی هدایت شدند.
حسینی افزود: هم‌اکنون استقبال کودکان در سنین زیر پیش دبستانی از کتاب و کتابخوانی بیشتر و کتابخانه‌های عمومی خوب است و برخی خانواده‌ها فرزندان خود را به کتابخانه‌ها می‌آورند و این موضوع باید در بین همه خانواده‌ها نهادینه شود.
وی با اشاره به کمرنگ‌شدن حضور نوجوانان و جوانان در کتابخانه‌ها و همچنین مطالعه کتاب گفت: با گسترش فضای مجازی و وجود برنامه‌ها و بازی‌های مختلف و همچنین دستیابی راحت اقشار مختلف به مطالب باعث شده که این طیف تمایل کمتری به مطالعه داشته باشند.
به گفته وی، تنوع بالا مطالب و دسترسی آسان به منابع مختلف و کتابهای مختلف در فضای مجازی باعث شده که افراد به جای تهیه کتاب و هزینه‌کردن برای آن، از اینترنت کتابها را خریداری کنند و یا به مطالعه و یا مشاهده سایر مطالب در فضای مجازی بپردازند.
وی به خانواده‌ها توصیه کرد برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی خودشان ساعاتی را بدون استفاده از گوشی و تلفن همراه سپری کنند و در کنار فرزندان به مطالعه بپردازند، تا بتوان این فرهنگ دو مرتبه از خانواده‌ها نهادینه شود.
حسینی اظهار داشت: مطالبی که از موتورهای جستجوگر و شبکه‌های اجتماعی به دست می‌آید کوتاه و مختصر است و نمی‌تواند در بصیرت افزایی و آگاهی تاثیر گذار باشد.
به گفته وی، مطالعه دقیق کتاب باعث می‌شود که یک فرد در یک حوزه نگاه جامعی پیدا کند در حالی که با اطلاعات اینترنتی در آینده با نسلی مواجه می‌شویم که اطلاعات جامع و کاملی از موضوعات ندارد و گاهی با همین اطلاعات مختصر، مبانی را در حوزه‌های مختلف تحلیل می‌کنند و با چالش‌هایی مواجه می‌شویم.
فضای کتابخانه‌ها و برنامه‌های کتابخوانی برای گروه سنی کودک و نوجوان باید به روزرسانی شود و محیطی جذاب و با نشاط ایجاد شود
این کتاب‌دار که خودش برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در طول هفته به مدارس مختلف می‌رود و برنامه‌های مختلف از جمله برپایی مسابقه‌های کتابخوانی، دست‌ورزی، کاردستی و نمایش خلاق، کتابخوانی گروهی برگزار می‌کند ادامه می‌دهد: فضای کتابخانه‌ها و برنامه‌های کتابخوانی باید برای گروه‌های سنی مختل طراحی و بروزرسانی شود و محیطی جذاب و برنامه‌های متنوع برای قشر به خصوص کودکان، نوجوانان و جوان برگزار شود تا این قشر با فرهنگ کتابخوانی آشنا شوند.
به گفته وی، در حال‌حاضر در بیشتر کتابخانه‌های استان مخزن کتاب کودک و نوجوانان وجود دارد و باید در این فضاها کتاب‌داران از همه توان خود برای آشنا کردن این قشر با کتاب و دوست کردن آنها با این یار مهربان تلاش کنند تا بتوانند فرهنگ مطالعه را از کودکی در بین افراد نهادینه کنند.
حسینی افزود: در کتابخانه‌های عمومی استان برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی برنامه‌های مختلف برای گروه سنی کودک و نوجوان از جمله کارگاه‌های کودک و مادر و نمایش خلاق و خلاصه نویسی و نقاشی از داستان برگزار می‌شود تا کودکان با مفاهیم داستان‌ها به خوبی مانوس شوند و ساعت‌های خوبی در کتابخانه بگذرانند تا این فرصت به عنوان یک ظرفیت برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی شود.
مطالعات فضای مجازی؛ گذرا و زود گذر؟
یک روانشناس سلامت در چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به گسترش فضای مجازی به عنوان یک ظرفیت خوب برای افراد مختلف در سنین مختلف می‌گوید: استفاده از فضای مجازی برای مطالعه و تحقیق دارای مزایایی بالای است اما گذرا و زودبازده است.
فرزاد رحیمی در گفت و گو با ایرنا افزود: فضای مجازی یک سبک جدید است که به جامعه تحمیل شده و همه از این ظرفیت دربخش‌های مختلف استفاده می‌کنند.
به گفته وی، در فضای مجازی داده‌ها و انباشت اطلاعاتی بسیار بالاست و افراد در یک زمان کوتاه می‌توانند به اطلاعات زیادی دست پیداکند و اطلاعات را در اختیار دیگران هم قرار دهند.
وی اظهار داشت: امروزه دانش‌آموزان و دانشجویان که نیاز بیشتر، دقیق‌تر، استنباطی‌تر و ادله عمیق‌تر مطالب را نیاز دارند از این فضا بیشتر استفاده می‌کنند در حالی که اطلاعاتی که در این فضا وارد ذهن آنها می‌شود سطحی و به صورت تیتر روزنامه‌ای و گذراست.
رحیمی افزود: اطلاعاتی که از این فضا کسب می‌شود قدرت پردازش لازم را در ذهن ایجاد نمی‌کند که فرد بتواند مطالب را مناسب دسته‌بندی کند تا در بلند مدت استفاده مفید داشته باشد.
به گفته وی، استفاده مدام از گوشی همراه و فضای مجازی عادت مطالعه را تخریب و به سمت منفی هدایت می‌کند.
این روانشناس سلامت اظهار داشت: افراد با مطالعه کتاب می‌توانند مطالبی که مورد نیاز روزمره و شرایط کاری و تخصصی خود است را با کنکاش در مقالات و کتاب و در فضای مناسب کسب کنند و بر اساس نیاز خود از این مطالب استفاده کنند.
رحیمی افزود: مطالعه کتاب، افراد با یک برنامه‌ریزی دقیق یادگیری را به مرحله استنباطی خواهند رساند و از یادگیری سطحی و گذرا فاصله می‌گیرند که این امر درتقویت ذهن و حافظه اثر گذار است.
به گفته وی، امروزه به دلیل استفاده زیاد از فضای مجازی میزان قدرت و توان حافظه پایین آمده است و به همه سطوح سنی و افراد مختلف توصیه می‌شود مطالبی را که مطالعه می‌کنند بحث و تحلیل و تکرار کنند.
وی به اشاره به اینکه افراد در زمان مطالعه کتاب یادداشت برداری انجام می‌دهند گفت: با تکرار مطالب و یادداشت‌برداری مطالب عمیق‌تر در ذهن باقی‌می‌ماند در حالی که مطالعه در فضای مجازی روزنامه‌ای است و آسیب فضای مجازی خطرناک است.
تنها ۴۲هزار نفر از جمعیت یک میلیون نفری استان کتاب امان می‌گیرند
مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه هم‌اکنون ۴۲ هزار نفر در استان عضو کتابخانه‌های عمومی هستند گفت: در استان ۶۲ باب کتابخانه عمومی و پیشخوان کتاب با یک میلیون و ۵۰ هزار نسخه کتاب فعال است.
احمد فرهادی بابادی افزود: سالانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار جلد کتاب از کتابخانه‌های عمومی استان امانت داده می‌شود که سرانه امانت کتاب در استان نیم کتاب به ازای هر فرد است.
وی افزود: در یک‌سال گذشته هشت هزار عنوان برنامه فرهنگی در کتابخانه‌های استان برای ترویج فرهنگ کتابخوانی و ارتقای سطح آگاهی عمومی از جمله نشست‌های کتابخوانی، کارگاه‌های آموزشی، جلسات نقد و بررسی کتاب، مسابقات فرهنگی و هنری برگزار شده است.
فرهادی اظهارداشت: برگزاری برنامه‌های فرهنگی به عنوان مهمترین ابزارهای جذب عضو جدید و افزایش تعاملات اجتماعی و فرهنگی میان اعضا می‌شود.
کتاب پستی فقط چهار هزار و ۵۸۵جلد کتاب
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت توسعه کتاب و کتابخوانی بین کودکان و نوجوانان گفت: برای استفاده کودکان و نوجوانان در مناطق کم برخوردار استان در امسال چهار هزار و ۵۸۵ جلد کتاب به صورت پستی ارسال شده است.
روح الله واحد افزود: هم اکنون ۲۱ مرکز ثابت چهار کتابخانه سیار روستایی و یک کتابخانه پستی در استان فعال است که به ازای هر ۲۰ روستا یک مرکز سیار روستایی وجود دارد و توسعه این مراکز در همه شهرها و روستاهای با جمعیت بالا در اولویت قرار دارد.
به گفته وی، هم‌اکنون مرکز ثابت در روستاهای این استان وجود ندارد و ۸۰ روستا زیرپوشش واحد های سیار هستند و هر ۲۰ روستا یک مربی سیار دارد.
وی اظهار داشت:امسال ۲۸۷ کودک و ۲۰۲ نوجوان عضو مراکز سیار روستایی و پستی کانون شدند و بیش از ۲ هزار و ۸۳۷ جلد کتاب به کودکان و یک‌هزار و ۷۴۸ جلد کتاب به نوجوانان امانت داده شده است.
واحد با اشاره به گسترش فضای مجازی در بین همه مردم گفت: برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی بین کودکان و نوجوان برنامه‌های مختلفی طراحی شده که این قشر بتوانند با استفاده از ظرفیت فضای مجازی و گوشی تلفن همراه نیز در این برنامه‌ها مشارکت داشته باشند که با استفاده از گوشی تلفن همراه بتوانند کتابهای که مطالعه کردند فیلمبرداری کنند.
به گفته وی ، پویش ۶۰ ثانیه با کتاب و رویداد "کتاب بال" ویژه دختران در مراکز کانون پرورش فکری در حال اجراست.
به گزارش ایرنا، استان چهارمحال و بختیاری ۱۲ شهرستان با بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد.