به گزارش ایرنا، در آبان جاری با انتشار خبر جاری شدن زاینده‌رود در آذر امسال، سازمان خدمات موتوری شهرداری اصفهان دست به کار شد و اقدام به پاکسازی بستر و مسیر این رودخانه از هرگونه موانع و رسوبات و آماده‌سازی آن برای جریان یافتن آب کرد.
به گفته مسوولان سازمان خدمات موتوری شهرداری اصفهان، این مجموعه وظیفه نظافت محیط رودخانه زاینده‌رود و پسماندهایی که در آب ریخته می‌شود را به عهده دارد و در مواقعی که رودخانه در شرف جاری شدن آب است، فعالیت آن در این زمینه بیشتر می‌شود و برای پاکسازی محیط و بستر رودخانه از پسماند و علف‌های زائد اقدام می‌کند تا هنگام جاری‌سازی آب، فضای مطبوعی برای شهروندان فراهم شود.
این در حالی است که استفاده از خودروهای سنگینی مانند کامیون در بستر و کف زاینده‌رود برای این کار به‌ویژه در محدوده ناژوان، موجب واکنش برخی از فعالان محیط زیستی اصفهان شد زیرا آنها ورود هر گونه ماشین‌آلات سنگین به بستر رودخانه را امری تهدیدآمیز برای آن می‌دانند.
به گفته کارشناسان محیط زیست، حرکت ماشین‌آلات سنگین کف رودخانه خشک زاینده‌رود که با عنوان آماده‌سازی بستر انجام می‌شود نه تنها کمکی به سهولت جاری شدن آب نمی‌کند بلکه مضر است و موجب کاهش شدت نفوذ آب در خاک می‌شود.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان در این باره به ایرنا گفت: با توجه به حجم مشخص آب پیش‌بینی شده برای توزیع در بخش مرکزی و شرق اصفهان در آذر امسال و به‌منظور تسهیل در حرکت آب، عوارض و موانع موجود در قسمت محدودی از زاینده‌رود در منطقه ناژوان با کمک عوامل اجرایی شهرداری و نظارت شرکت آب منطقه اصفهان و در مدت کوتاهی برطرف شد.
احمدرضا صادقی، افزود: به‌منظور جلوگیری از وارد شدن آسیب به بستر زاینده‌رود، پاکسازی و بسترسازی ادامه مسیر رودخانه در محدوده شهر اصفهان بدون استفاده از ماشین‌آلات سنگین انجام شد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات مطالعات آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) در این باره به ایرنا گفت: ورود ماشین‌آلات سنگین به داخل بستر رودخانه نه تنها نیاز نیست بلکه پیامدهایی نیز به‌همراه دارد.
محمد کوشافر، ادامه داد: یکی از کارکردهای رودخانه در زمان جاری بودن، نفوذ آب به آبخوان است اما با حرکت ماشین‌آلات به داخل بستر رودخانه تغییراتی اتفاق می افتد که می‌تواند موجب کاهش شدت نفوذ آب در خاک شود.
به گفته این فعال محیط زیست، حرکت ماشین‌آلات کف رودخانه و همزمان برداشت و جابه‌جایی خاک یا تغییر در عرض مجرای رودخانه بر ویژگی‌های بستر آن اثر می‌گذارد که همین امر می‌تواند موجب کم شدن نفوذ آب در خاک شود.
کوشافر ادامه داد: این امر می‌تواند در یکی از کارکردهای مهم رودخانه زاینده‌رود که تغذیه آبخوان اصفهان و کاهش شدت فرونشست است اختلال ایجاد کند.
وی تاکید کرد: برداشتن پسماندهای انباشته شده در بستر رودخانه نیازی به استفاده از اینگونه ماشین‌آلات ندارد و با استفاده از روش‌های دیگر امکانپذیر است.
این فعال محیط زیست گفت: نکته مهم و اساسی است که رودخانه باید همیشه جاری باشد اما وقتی خشک می‌شود به نوعی بسترش را ترمیم می‌کند.
این استاد دانشگاه توضیح داد: در زمان بستن رودخانه، بذری که به‌همراه آب آمده است در کف ته‌نشین می‌شود که رشد آن موجب حفظ خاک توسط ریشه‌ها و بادشکنی توسط اندام هوایی گیاه در رودخانه می‌شود و فرسایش بادی بستر را در زمان عدم جاری بودن آب تا حدی کنترل می‌کند.
کوشافر بیان داشت: در دوره‌های خشکی بستر رودخانه با ورود ماشین‌آلات احتمال وقوع فرسایش بادی شدت می‌گیرد و در نهایت یکی از کانون‌های گرد و غبار در مرکز شهر فعال‌تر می‌شود.
وی اضافه کرد: آتش زدن گیاهان خشک رودخانه، یک خطر برای شهر محسوب می‌شود اما برای کنترل آن به روش‌های دیگر نیاز است.
این فعال محیط زیستی بیان داشت: از یک طرف تامین حقابه قانونی کشاورزان مهم بوده و از طرف دیگر، تغذیه آبخوان اصفهان برای حفظ فرهنگ، تمدن و زندگی و کاهش خسارات فعلی یک ضرورت است اما وقتی رودخانه اینگونه باز و بسته می‌شود همیشه شاهد اتفاقاتی ناخوشایند هستیم و در حقیقت در یک چرخه معیوب قرار گرفته‌ایم بنابراین بهتر است همه توان موجود بر جریان دائمی زاینده‌رود متمرکز شود.
کوشافر اظهار داشت: هر اقدامی در مورد زاینده‌رود از جمله بستر آن باید بر اساس مطالعات و بررسی‌های کافی انجام شود و بخش‌های مدیریتی توجه داشته باشند که به‌صورت مستقل و بدون کار مطالعاتی و پشتوانه علمی لازم در این زمینه، نتایج مطلوبی حاصل نمی‌شود.
به گزارش ایرنا، بر اساس اصلاحیه بند خ ماده یک آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها (مصوب ۱۳۸۲ ) حریم انهار طبیعی، رودخانه‌ها و مسیل‌ها، مرداب‌ها و برکه‌های طبیعی برای عملیات لایروبی و بهره‌برداری، از یک تا ۲۰ متر از منتهی‌الیه بستر خواهد بود که بسته به مورد و نوع مصرف و وضع رودخانه، طبق مقررات، شیوه‌نامه‌ای تعیین خواهد شد که توسط وزارت نیرو، تدوین و برای اجرا به شرکت‌های آب منطقه‌ای ابلاغ می‌شود.
در این شیوه‌نامه، مبانی، شاخص‌ها و روش محاسبه حریم کمی رودخانه‌ها برای عملیات لایروبی و بهره‌برداری ارائه می‌شود؛ قانونگذار در تعیین حریم رودخانه‌ها، شرکت‌های آب منطقه‌ای را ملزم به در نظر گرفتن نوع مصرف و وضع رودخانه کرده است، مطابق این شیوه‌نامه، حریم کمی به گونه‌ای محاسبه می‌شود که نمایندگان دولت (وزارت نیرو) امکان انجام عملیات لایروبی و بهره‌برداری را در راستای انتفاع کامل داشته باشند.
شرکت آب منطقه‌ای اصفهان اعلام کرد که خروجی سد زاینده‌رود با هدف جاری سازی آن در نواحی خشک این رودخانه و تخصیص آب برای کشاورزی شرق و غرب این دیار، هفته نخست آذر امسال افزایش می‌یابد.
زاینده‌رود به طول بیش از ۴۰۰ کیلومتر در دهه‌های اخیر بدلیل برداشت‌های بی‌رویه در بالادست، انتقال آب به حوضه دیگر، تراکم جمعیت و تا حدودی کاهش نسبی بارندگی‌ها، به یک رودخانه با جریان دوره‌ای، تبدیل و در پایین دست با خشکی مواجه شده است.
اصفهان وضعیت آبی نابسامان و کم‌سابقه‌ای را در نیم قرن اخیر سپری می‌کند؛ افزایش جمعیت و تغییر الگوی مصرف، پروژه‌های انتقال آب، افزایش صنایع و برداشت‌های بالادست، شرایطی را ایجاد کرده است که آب رودخانه زاینده‌رود در ۲ دهه اخیر از سد «چم آسمان» در شهرستان لنجان واقع در غرب استان تا تالاب بین‌المللی گاوخونی به دفعات خشکانده شده و همین امر توقف متناوب کشت و کار در مناطق مختلف استان را در پی داشته است.
مجموع اراضی زراعی قابل کشت استان حدود ۴۸۵ هزار هکتار است که بدلیل کمبود منابع آبی و خشکاندن زاینده‌رود بخش قابل توجهی از آن زیر کشت نمی‌رود.