به گزارش ایرنا، تصور کنید در خانه هستید؛ روزی از آن روزهای دل‌انگیز پاییزی، هوا خنک و بادی ملایم برگ‌های زرد و نارنجی را روی خیابان به رقص درآورده است؛ به چای داغی که در دست دارید می‌نگرید و در ذهنتان به کتابی فکر می‌کنید که همیشه قصد خواندنش را داشتید اما زمان و فرصت، مانعی در این راه است؛ کتابخانه نزدیک نیست و روزهای شلوغتان، حتی اندیشه‌ی رفتن به آن را هم از شما گرفته‌اند.
در همین لحظه، زنگ در به صدا درمی‌آید، با تعجب از اینکه این موقع چه کسی می‌تواند باشد، به سوی در می‌روید و وقتی در را باز می‌کنید، با منظره‌ای غیرمنتظره و دلنشین روبه‌رو می‌شوید.
یک کتاب، با جلدی آشنا که انگار از خاطرات قدیمی به امروز شما آمده است، به دستانتان می‌رسد و کتاب را از پیک می‌گیرید، همان کتابی که چندی پیش، به‌راحتی چند کلیک ساده، از سامانه‌ی کتابخانه عمومی سفارش داده بودید.
کتاب را در دست می‌گیرید؛ حس گرمایی خوشایند به وجودتان می‌دود، گویی قصه‌ها و کلمات کتاب منتظر بوده‌اند تا از قفسه‌های کتابخانه به زندگی شما پا بگذارند.
جلدش را نوازش می‌کنید و برگ‌های کتاب با صدای لطیف‌شان، شما را به دنیای داستان‌های درونی خود می‌خوانند، بوی کاغذ، عطری آشنا و خاطره‌انگیز از روزهای خوش کودکی را زنده می‌کند، روزهایی که کتاب‌ها شاید تنها دنیای رنگارنگ شما بودند.
همه این‌ها، تنها با یک ایده‌ی خلاقانه امکان‌پذیر شده است " پیک کتاب" طرحی که کتاب را به در خانه‌ها می‌آورد و موانع زمانی و مکانی را کنار می‌زند تا شما در آرامش و خلوت خانه‌تان، به دنیای کتاب‌ها سفر کنید.
نگاه به آینده‌ای پر امید برای کتابخانه‌ها
اما با وجود تمام این ویژگی‌های جذاب، این طرح در استان مرکزی سرزمین آفتاب هنوز به گرمی و استقبال مورد انتظار نرسیده است. چرا؟ چه چیزی باعث شده که بسیاری از این خدمات رایگان با دسترسی آسان استفاده نکنند؟
ایرنا برای یافتن پاسخ این سوال‌ها به سراغ "علی گودرزی‌زاده " مدیرکل کتابخانه های عمومی استان مرکزی و "حوریه صاحب" رییس کتابخانه‌های عمومی ساوه رفته که گودرزی‌زاده در این ارتباط گفت: کتابخانه‌ها دیگر تنها مخازن ساکت کتاب و میز و صندلی‌های مطالعه نیستند و این پایگاه‌های فرهنگی اکنون باید در جایگاه تازه‌ای قرار بگیرند تا تبدیل به فضایی شوند که از کودکی تا پیری، خانه‌ای امن برای ذهن‌های جستجوگر باشد.
کتابخانه‌ها باید در جایگاه تازه‌ای قرار بگیرند تا تبدیل به فضایی شوند که از کودکی تا پیری، خانه‌ای امن برای ذهن‌های جستجوگر باشد.
وی ادامه داد: یکی از راه‌های نزدیک کردن کتاب به مردم، طرح پیک کتاب که با همه‌گیری کرونا جان تازه‌ای گرفت و در استان مرکزی نیز در تمام شهرستان‌ها اجرا شد؛ اما امروز این خدمت تنها در ۲ شهر ساوه و دلیجان نفس می‌کشد.
گودرزی زاده افزود: در اراک، می‌خواهیم پیک کتاب را دوباره به راه بیندازیم و زیرساخت‌های آن از جمله سامانه ثبت درخواست‌ها، نیروهای کتابدار و حتی ایده‌های تازه آماده است و حالا فقط به وسایل نقلیه نیاز داریم، که امیدواریم با همکاری شهرداری و خیران فراهم شود.
اما چرا مردم کمتر به این طرح روی آورده‌اند؟ او با تاملی در این سؤال، به تغییر ذائقه‌ها اشاره و اضافه کرد: پیک، برای غذا و خریدهای روزانه به‌خوبی جا افتاده است، اما در حوزه کتاب، هنوز این نیاز برای بسیاری از مردم ملموس نیست و علاوه بر آن فضای مجازی با جذابیت‌های خیره‌کننده‌اش، عادت‌های کتابخوانی را به چالش کشیده است و کتابخانه‌ها هم به همان سرعتی که دنیا تغییر می‌کند، نتوانسته‌اند خدمات خود را بازطراحی کنند.
بیشتر بخوانید:
ضیافت اندیشه در جشن انار و یاقوت‌های سرخ ساوه
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی یادآور شد: ما باید کتابخانه‌ها را براساس سلایق نسل جدید بازتعریف کنیم تا فضاهای آن با خواسته‌ها و ذهنیت امروز جوانان و نوجوانان همخوان باشد.
کتابخانه‌ها به همان سرعتی که دنیا تغییر می‌کند، نتوانسته‌اند خدمات خود را بازطراحی کنند
وی خاطر نشان کرد: این نسل به فضایی نیاز دارد که نه‌تنها کتاب، بلکه علم، تجربه، و حتی سرگرمی را در کنار هم به آن‌ها هدیه دهد که بر این اساس احداث و ایجاد کتابخانه‌های نسل جدید در دستور کار نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است.
به گفته وی، کتابخانه نسل جدید جایی خواهد بود که کارآفرینان در فضاهای اشتراکی ایده‌پردازی کنند، کودکان در اتاق‌های ساخت‌کده بازی و یادگیری را بیاموزند، نوجوانان در اتاق‌های علم آزمایش کنند، و هر گوشه‌اش برای مخاطب جذابیتی تازه داشته باشد.
گودرزی زاده توضیح داد: این اداره کل به سمت ایجاد کتابخانه‌های نسل جدید رفته در این راستا اولین مدل از این کتابخانه در شهر زاویه شهرستان زرندیه احداث شده است و در طرح های جدید همانند کتابخانه مرکزی اراک تمام این امکانات تعبیه شده است.
وی خاطر نشان کرد: همچنین اولین کتابخانه بدون کتاب استان مرکزی نیز به زودی در شهر اراک با استفاده از تجربه کتابخانه بدون کتاب تهران راه اندازی می شود.
تلاقی عادت‌ها و واقعیت‌های نسل‌ها
حوریه صاحب، رییس کتابخانه‌های عمومی ساوه نیز از ۲ نسل اصلی و متفاوت مخاطبان کتابخانه‌ها سخن به میان آورد و گفت: نسل اول، بزرگسالان علاقه‌مند به مطالعه که خاطراتی عمیق با فضای سنتی کتابخانه دارند و سکوت کتابخانه، لمس کتاب‌ها، قفسه‌های پر از قصه و ارتباط با کتابداران، برای آن‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از لذت کتابخوانی است.
نسل دوم به دسترسی فوری عادت کرده و انتظار ندارد که برای رسیدن به کتاب مورد علاقه‌اش منتظر بماند
وی با بیان اینکه این نسل با شیوه‌های سنتی کتابخانه‌ها خو گرفته‌اند، افزود: نسل بزگرسال ، وقتی پیک کتاب را انتخاب می‌کند که دیگر چاره‌ای ندارد؛ بیماری، کهولت سن یا شرایطی خاص آن‌ها را از حضور فیزیکی بازمی‌دارد.
برای نسل بزرگسال سکوت کتابخانه، لمس کتاب‌ها، قفسه‌های پر از قصه و ارتباط با کتابداران، بخش جدایی‌ناپذیری از لذت کتابخوانی است
رییس کتابخانه‌های عمومی ساوه در خصوص نسل دوم که با سرعت زمانه همراه شده‌اند نیز بیان کرد: این نسل یا همان نوجوانان و جوانان با دنیای سرعت و فناوری گره خورده اند و آن‌ها می‌خواهند هر چیزی، از جمله کتاب، فورا در دسترسشان باشد.
وی توضیح داد که نسل دوم که به دسترسی فوری عادت کرده، انتظار ندارد که برای رسیدن به کتاب مورد علاقه‌اش منتظر بماند و اگر کتابی در امانت باشد، صبرشان لبریز می‌شود و جذابیت پیک کتاب از بین می‌رود.
صاحب ادامه داد: علاوه بر این، فرهنگ استفاده از خدماتی مثل پیک کتاب هنوز در خانواده‌ها جا نیفتاده است و در بسیاری از خانه‌هایی که علاقه‌مندان به کتابخوانی در آن زندگی می‌کنند ، این طرح نه‌تنها شناخته نشده بلکه حتی ضرورتی برای استفاده از آن احساس نمی‌شود.
چالشی میان ماندگاری و فراموشی
علی‌رغم این چالش‌ها، رئیس کتابخانه‌های عمومی ساوه معتقد است که پیک کتاب باید به عنوان خدمتی دائمی و ماندگار در کتابخانه‌ها حفظ شود چراکه زیرساخت‌ها فراهم است و هزینه ادامه این طرح چندان بالا نیست، اما برای موفقیت آن، تغییر نگرش جامعه ضروری است.
پیک کتاب باید به عنوان خدمتی دائمی و ماندگار در کتابخانه‌ها حفظ شود چراکه زیرساخت‌ها فراهم است
راهی برای باز کردن درهای بسته
صاحب در خصوص تقویت پیک کتاب پیشنهاد کرد: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور باید تحقیقی جامع انجام دهد تا دلایل اصلی استقبال مردم و یا عدم استقبال از این طرح را شناسایی کند.
رئیس کتابخانه‌های عمومی ساوه بر این باور است که تبلیغات مؤثرتر، آموزش عمومی و ترویج فرهنگ استفاده از خدمات نوین می‌تواند به رشد و پذیرش این طرح کمک کند.
کتاب منتظر و امیدوار به گشودن درها
پیک کتاب، طرحی که روزگاری در اوج بحران کرونا به یاری فرهنگ‌دوستان آمد، حالا نیازمند توجه و احیا است. این خدمت می‌تواند فاصله میان مردم و کتاب را به حداقل برساند و کتاب‌ها را به جای قفسه‌های سرد و خاک‌گرفته، به گرمای دل و جان مخاطبانش بازگرداند.
رییس کتابخانه‌های عمومی ساوه با بیان اینکه امیدوارم که روزی این طرح، همانند قفسه‌های کتاب و سکوت دلنشین سالن‌های مطالعه، بخشی جدایی‌ناپذیر از خدمات کتابخانه‌ها شود یادآور شد: کتاب‌ها برای ما چیزی بیشتر از برگه‌های چاپی بوده و آن‌ها گنجینه‌هایی هستند که باید به همه حتی در آرامش خانه‌هایشان دسترسی داشته باشند.
شاید روزی زنگ خانه‌های سرزمین آفتاب، نه فقط خبر از مهمان، بلکه نوید کتابی تازه دهد و آن روز، پیک کتاب به نمادی از فرهنگ و عشق به مطالعه تبدیل شود؛ روزی که کتاب‌ها بار دیگر به دوست داشتنی‌ترین مهمانان خانه‌ها بدل شوند.