به گزارش ایرنا، هفدهم نوامبر مصادف با ۲۷ آبان ماه به عنوان روز جهانی نوزاد نارس نام گذاری شده است، این نوع مناسبت ها با هدف افزایش اطلاعات و آگاهی های جوامع در رابطه با مسایل مرتبط با بهداشت و سلامت ایجاد شده اند.
در ایران آمار تقریبی تولد نوزادان یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سال است که یازده درصد آنها را نوزادان نارس تشکیل می دهند، این آمار در استان همدان بر اساس داده ها هم سطح با میانگین کشوری است.
در تعریف نوزاد نارس اینگونه می توان بیان کرد که نوزاد در داخل رحم به مدت ۳۷ تا ۴۰ هفته رشد می کند و هر نوزادی که قبل از پایان ۳۷ هفته کامل بارداری، متولد شود به عنوان نوزاد نارس خوانده می شود، بر این مبنا هرچه نوزاد سن حاملگی کمتری داشته باشد، احتمال بروز مشکلات پس از تولد برای او بیشتر است.
بیشتر نوزادانی که نارس متولد می شوند، به علت تکامل نیافتن سیستم های مختلف بدن، توانایی آن را ندارند که بیرون از رحم بدون حمایت زندگی کنند بنابراین این نوزادان پس از تولد به بخش مراقبت ویژه نوزادان یا بخش نوزادان منتقل شده و تا چندین روز یا حتی در برخی موارد تا چندین ماه در این بخشها می مانند تا به تدریج سیستم های بدنشان کامل شده و بتوانند به خوبی تنفس کرده، تغذیه کنند و بدون حمایت رشد نمایند و آماده برای زندگی خارج رحمی شوند.
سبک زندگی نامناسب، استعمال دخانیات و مصرف داروهای غیرمجاز از عوامل تولد نوزادان نارس
در این باره کارشناس سلامت نوزادان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در گفت و گویی مفصل با خبرنگار ایرنا به بیان اینکه علل تولد نوزاد نارس پرداخت و گفت: تولد نوزاد نارس ممکن است به علت مشکلاتی در جنین، مادر یا هردو آنها باشد.
محبوبه عابدی افزود: هر چند بیشتر دلایل زایمان زودرس مشخص نیست ولی شایعترین علت تولد نوزاد نارس، سبک زندگی و کار مدرن، استرس و بیماری مادر، مصرف الکل، استعمال سیگار، مواد مخدر و خوردن داروهای غیر مجاز در حین بارداری، افزایش سن فرزند آوری (به ویژه در بارداری اول)، چند قلویی و مشکلات جنینی است.
وی تاکید کرد: یکی از نکات مهم مراقبت از نوزاد نارس «تماس پوست با پوست مادر و نوزاد از ساعت اول تولد و ادامه آن در منزل» است چراکه تماس پوستی بلافاصله پس از زایمان و ادامه آن حداقل در تمامی زمان بستری نوزاد در بیمارستان و در منزل، می تواند کمک موثری در روند برقراری ارتباط عاطفی بین مادر و نوزاد، شروع تغذیه با شیر مادر و بهبود شرایط نوزاد نماید.
کارشناس سلامت نوزادان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: انجام مراقبت آغوشی مادر و نوزاد یا همان «مراقبت مادرانه آغوشی» نوعی مـراقبت از نوزادان نارس است که در آن نوزاد در تماس پوست به پوست با مادر حمل می‌شود و روشی قابل استفاده، آسان و مؤثر برای ارتقای سلامتی و بهداشت نوزادان نارس است تا به سطح نوزادان رسیده برسند و با استفاده از این روش بهبودی چشمگیری در سلامت و تکامل نوزادان نارس دیده شده است.
عابدی با تاکید بر اینکه نیازهای تغذیه ای نوزاد نارس با نوزادان رسیده متفاوت است، گفت: ترکیب شیر مادر این نوزادان متناسب با نیازهای آنان است و تا حدود زیادی نیازهای ویژه آنها را فراهم می کند همچنین برای این نوزادان، شیرمادرخودشان بهترین تغذیه است چراکه عوامل ایمنی بخش در شیر مادر نوزادان نارس بیشتر است.
وی بیان کرد: نوزادان نارس در صورتی که قادر به مکیدن فعال نباشند از روش های دیگری مانند «گاواژ» یا با استفاده از فنجان شیرخوار، تغذیه می شوند تا مکیدن آنها تقویت شود.
کارشناس سلامت نوزادان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: فاصله تغذیه این نوزادان نباید بیشتر از سه ساعت باشد و دست کم هشت بار در ۲۴ ساعت و برای پیشگیری از خستگی نوزاد، نباید بیشتر از ۲۰ دقیقه زیرسینه گذاشته شود.
وی اضافه کرد: بعد از تغذیه نوزاد، بهتر است او را به طرف راست خواباند، زیرا این کار باعث جلوگیری از برگشت شیر می شود.
عابدی، درباره کاهش محرک های محیطی از جمله نور و روشنایی محیط به منظور حفظ سلامت نوزاد، اظهار کرد: نورهایی که به صورت نوزاد می تابد باید غیر مستقیم و در حداقل میزان و تنها برای هوشیار نگه داشتن نوزاد باشد.
وی افزود: نوزاد در زمان جنینی داخل رحم به محیط آرام و ساکتی عادت کرده و تنها صدا و ضربان قلب مادر را شنیده بنابراین پس از تولد نیز باید محیط آرام و کم صدایی را برایش فراهم کرد.
کارشناس سلامت نوزادان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: این کار را می توان با رعایت برخی نکات ساده مانند پرهیز از صحبت بالای سر نوزاد، جابه جا کردن ملایم وسایل کنار تخت نوزاد، استفاده نکردن از زنگ تلفن، جلوگیری از سقوط، افتادن و کشیدن اشیاء بر روی زمین انجام داد.
عابدی اظهار کرد: برای کاهش محرک های بویایی با توجه به اینکه یکی از قویترین حس های نوزاد، حس بویایی است باید سعی شود تمامی بوهای ناخوشایند و نامطلوب مانند عطر، اُدکلن، اسپریهای خوشبوکننده هوا، دود اسپند، نیکوتین، صابونهای معطر، پودر بچه و یا عرق بدن از محیط مراقبت نوزاد حذف شود.
ضرورت توجه به نوع خواب نوزاد، خواباندن به شکم ممنوع
وی بیان کرد: شیرخوار بدون نظارت به هیچ وجه نباید در وضعیت خوابیده به شکم قرار داده شود بلکه امن ترین وضعیت، خواباندن به پهلو است.
کارشناس سلامت نوزادان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: نوزاد در ماه های اول به طور متوسط ۱۶ تا ۱۸ ساعت در شبانه روز می خوابد و ممکن است هربار خوابیدن بدون توجه به شب یا روز بودن بین ۲۰ دقیقه تا سه ساعت طول بکشد.
عابدی افزود: هنگام بروز علائمی نظیر تنفس مشکل، فرو رفتگی قفسه سینه و ناله کردن، تنفس خیلی سریع یا خیلی آهسته، دوره های مکرر و طولانی قطع تنفس، مشکلاتی در امر تغذیه، تشنج، زردی پوست، اسهال، پایین بودن دمای بدن نوزاد با وجود گرم کردن مجدد باید به پزشک یا بیمارستان محل تولد مراجعه یا از انها مشاوره گرفت.
نارس بودن، دلیلی بر بیمار بودن نوزاد نیست
وی اضافه کرد: تمامی نوزادان نارس باید از نظر سلامت بینایی، در هفته چهارم تا ششم توسط متخصص چشم، معاینه دقیق شوند همچنین این نوزادان در معرض مشکلات شنوایی هستند و باید قبل و بعد از ترخیص از بیمارستان در حدود سه ماهگی از نظر شنوایی ارزیابی شوند غربالگری کم کاری تیرویید نیز در سه تا پنج روزگی، هفته دوم ، ششم و دهم تولد انجام می گیرد.
کارشناس سلامت نوزادان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: اولین معاینه نوزاد بایستی ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از ترخیص توسط پزشک متخصص نوزادان صورت گیرد و مراجعات بعدی تا زمانی که وزن نوزاد به ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ گرم برسد، هر هفته باید انجام شود و بعد از آن مراجعات دو هفته یکبار و سپس ماهیانه می شود.
وی ادامه داد: بررسی روند رشد و تکامل نوزاد در مراکز جامع خدمات سلامت یا خانه های بهداشت در سه تا پنج روزگی، ۱۴ تا ۱۵ روزگی انجام می شود.
عابدی تاکید کرد: آموزش به والدین و توانمندسازی آنان در مراقبت از نوزاد بسیار مهم است و آنها باید بدانند نارس بودن، دلیل بیمار بودن نوزاد نیست ولی کارکرد دستگاههای مختلف بدن در این نوزادان تکامل کافی نداشته و برای تکامل بهتر، نیاز به زمان و مراقبت ویژه دارند.
مادران، برای پیشگیری از تولد نوزاد نارس مراقبت های بارداری را جدی بگیرند
یک فوق‌تخصص نوزادان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به تولد سالانه بیش از ۱۲۰ هزار نوزاد نارس در ایران، گفت: سالانه به طور میانگین بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نوزاد در کشور متولد می‌شوند که حدود ۱۱ درصد از آنها نارس هستند.
دکتر بابک جعفربند افزود: به طور میانگین سالانه بین ۱۱ تا ۱۵ درصد نوزدان در استان همدان به صورت نارس به دنیا می آیند و به نظر می رسد نرخ تولد نوزادان نارس و چندقلوزایی در استان همدان نسبت به سایر مناطق کشور بالاتر است که شرایط آب‌وهوایی و رژیم غذایی در این امر نقش دارند.
وی با تاکید بر اهمیت پیشگیری از تولد نوزادنارس اضافه کرد: رعایت رژیم غذایی مناسب، کنترل فشارخون و دیابت، پرهیز از مصرف دخانیات و اصلاح سبک زندگی از مهم‌ترین اقدامات برای کاهش احتمال تولد نوزاد نارس است همچنین مادران باید زیرنظر پزشک متخصص زنان، مراقبت‌های دوران بارداری را جدی بگیرند.
این فوق متخصص نوزادان با بیان اینکه تکامل کلی نوزاد نارس تحت تاثیر قرار می گیرد، بیان کرد: بنابراین احتمال می رود سیستم عصبی، تکامل چشم ها، سیستم تنفسی، سیستم ایمنی وضعیت جسمانی و رشد نوزاد به صورت نارس باشد.
جعفربند تاکید کرد: دوره بستری نوزادان نارس بسته به شرایط جسمانی و مشکلات آنها، از یک هفته تا چند ماه متغیر است همچنین با استفاده از دستگاه های تهویه مصنوعی، داروهای قلبی و عروقی، داروهای آنتی بیوتیک، نوزاد می تواند به تکامل مورد نظر پزشک برسد.
این پزشک متخصص از مادران خواست با رعایت مراقبت‌های دوران بارداری و اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی زیر نظر پزشک متخصص زنان و ایمان، احتمال تولد نوزاد نارس را کاهش دهند.
جعفربند همچنین گفت: بیمارستان‌های فاطمیه و کودکان اکباتان در همدان و بیمارستان مهر ملایر دارای بخش مراقبت ویژه نوزادان (NICU) هستند و نوزادان نارس در این بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار می‌گیرند.
رهاورد:
اصلاح سبک زندگی و پرهیز از مصرف دخانیات و الکل در کنار توجه به مراقبت های دوران بارداری ریسک و خطر تولد نوزادان نارس را کاهش می دهد که این مهم باید مورد توجه والدین به ویژه مادران باردار قرار بگیرد.
از سوی دیگر باید با افزایش آگاهی های عمومی از طریق رسانه ها و اطلاع رسانی جامع به جامعه هدف (مادران باردار) در رابطه با مراقبت های لازم، تعداد تولد نوزادان نارس را کاهش داد.