به گزارش خبرنگار ایرنا، حضور خرس‌ها در مناطق پایین دست جنگل که در سال‌های گذشته آغاز شد به نقطه اوج خود رسیده تا جایی که این گونه جانوری برای تهیه غذای کافی در جست وجوی زباله رستوران‌ها در مناطق کنار جاده ها حضور می‌یابند.
۲۵ آبان گذشته حضور یک قلاده خرس قهوه ای در کنار یک رستوران در چالوس بسیار خبر ساز شد و برای شهروندان جای پرسش است که چرا این گونه جانوری در این مناطق حضور می‌یابد.
کارشناسان حیات وحش بر این باورند تغییرات اقلیمی آسیب های زیادی در بخش های مختلف زندگی انسان ها و حیوانات به همراه داشت که یکی از این عوامل به هم خوردگی خواب زمستانی برخی از جانوران همانند خرس، مار و لاک پشت‌ها است که این اخلال سبب خشم و پرسه برخی از گونه های جانوری همانند خرس ها شد.
هر چند خرس ها بینایی ضعیف تری نسبت به دیگر جانوران دارند اما بویایی آنها به مراتب قوی تر از حیوانات دیگر است و بوی زباله‌ها و استخوان‌ها آنها را به مناطق پایین دست می‌کشاند.
حضور پرتعداد گردشگران در دل جنگلها که بدون هیچ محدودیتی در حال تردد هستند زمینه ای برای ریختن زباله در جنگلها را فراهم می کند و خرس ها بوی زباله را حس کرده و به مرور به این زباله خوری عادت می کنند.
کارشناسان حیات وحش اعلام می کنند سفره خالی جنگلهای هیرکانی برای خرس ها سبب شده که این حیوانات برای دست یابی به غذا در مناطق پایین دست حضور یابند.
در سده گذشته تنها حدود ۱۰ مقاله علمی در مجامع علمی درباره خرس‌های قهوه ای خاورمیانه و قفقاز منتشر شده است که نشان از ضعف دانش موجود دارد. در عین حال، سه مقاله تا کنون درباره خرس قهوه ای در ایران به چاپ رسیده است.
در باره جمعیت خرس قهوه ای در ایران نیز آمار قابل اتکایی وجود ندارد، به طوری که سال ها پیش کارشناسان جمعیت خرس قهوه ای را ۵۰۰ تا ۲ هزار قلاده برای کل کشور اعلام کردند، هرچند که بعید است این آمار منطقی باشد.
نخستین پژوهش دانشگاهی خرس قهوه ای در سطح تحصیلات تکمیلی نیز در ایران مربوط به سال های اخیر می باشد که درسال ۱۳۸۶ صورت گرفت. با این حال، خرس قهوه ای موفق به جلب توجه محققان ایرانی در سال های اخیر شده و درحال حاضر، حدود پنج پایان نامه تحصیلات تکمیلی در این مورد توسط محققان جوان ایرانی درحال اجرا می باشد.
جریمه شکار خرس قهوه ای این اواخر به صورت قابل توجهی افزایش یافته و به ۵۰۰ میلیون ریال رسیده است که شاید بتواند گامی در جهت اعمال بازدارندگی مناسب برای شکار غیرمجاز آن در زیستگاه ها باشد. برخلاف بسیاری از کشورها که نمایش خرس های قهوه ای در سطح خیابان ها و رقص و نمایش آنها مشکلی جدی است، این پدیده در ایران بسیار کمتر دیده می شود و امروزه به احتمال کمتر از ۴۰ خرس در ایران در اسارت هستند، هرچند که بیشتر آنها نیاز به ارتقای شرایط نگهداری و بهداشتی دارند.
تغذیه مناسب قبل از خواب
کارشناس حیات وحش در گفت گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: خرس ها قبل از خواب زمستانی به تغذیه فراوان و مناسبی نیاز دارند که فقر سفره جنگلهای هیرکانی این گونه جانوری را به مناطق پایین دست می کشاند.
جواد یعقوب زاده گفت: تغییرات اقلیمی که آسیب های چند بُعدی به انسان و طبیعت وارد کرد زمینه ای برای بهم خوردگی خواب های زمستانی برخی از جانوران همانند خرس ها شد.
وی با بیان این مطلب که تغییرات آب و هوایی سبب شد که درختان جنگلی میوه دهی کمتری نسبت به گذشته داشته باشند، اظهار کرد: حضور پرتعداد گردشگران و اهالی بومی در جنگل و چیدن میوه های جنگلی عاملی برای اخلال تغذیه خرس ها شد.
این کارشناس حیات وحش گفت: خرس ها بویایی بسیار قوی دارند و عادت زباله خوری در جنگل زمینه ای برای حضور در مناطق پایین دست و حوالی رستوران ها شد.
یعقوب زاده افزود: در مناطق دیگر ایران همانند سبلان که گردشگران زباله پرانی کردند سبب شد خرس ها به زباله خوری عادت کرده و این رویه به گونه ای پیش رفت که برخی از کوه نوردان در آن مناطق به صورت دستی به خرس ها غذا می دهند.
وی با اشاره به این مطلب که زنجیره غذایی در جنگلها کم شده است، ادامه داد: بیماری برخی درختان همانند شمشاد و برخی گونه های دیگر زمینه ای برای کم رنگ شدن سفره جنگلهای مازندران شد.
یعقوب زاده به نابسامانی ها زباله ها در مازندران اشاره کرد و گفت: کمبود تغذیه سبب شد که خرس ها به زباله خوری عادت کرده و بوی زباله ها و استخوان ها آنها را به مناطق پایین دست بکشاند.
جنگل ناامن برای حیوانات
کارشناس حیات وحش اظهار کرد: حضور پرتعداد گردشگران که بدون محدودیت در همه مناطق جنگلی حضور می یابند به همراه رونق ورزش های همانند آفرود سواری و موتور سواری سبب شد جنگل برای حیوانات و از جمله خرس ها نا امن شود.
وی گفت: همه این اقدام ها زمینه ای برای خشم حیوانات و فرار از مناطق بالا دست جنگلی یه مناطق پایین دست برای دست یابی به تغذیه مناسب است.
یعقوب زاده با اشاره به این مطلب که برای تردد حیات وحش در جنگل باید یک کریدور مشخص شود، بیان کرد: جاده سازی های پیاپی سبب شد که این حیوانات نتوانند به درستی در مناطق مختلف جنگلی تردد داشته باشند.
این کارشناس حیات وحش تصریح کرد: خرس ها قبل از خواب زمستانی که در داخل حفره ها قرار می گیرند باید تغذیه مناسبی داشته باشند و این امر زمینه ای برای دور دور زیاد جهت یافتن تغذیه مناسب می شود.
خرس قهوه ای یکی از گوشتخوارانی است که تلاش های حفاظتی و پژوهشی گسترده ای در در سراسر حوزه انتشار این گونه در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی اروپا، آسیا و آمریکای شمالی به آن اختصاص یافته است. با این حال، این گونه در محدوده قفقاز و خاورمیانه به شدت کمتر از سایر بخش های محدوده پراکنش خود مورد بررسی قرار گرفته است.
همچنین به گزارش انجمن یوزپلنگ ایرانی، اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN در برنامه عمل حفاظت از خرس ها در سال ۱۹۹۹، به گفتن عبارت “جمعیت کوچک” درباره خرس های ایران بسنده کرده و حتی برخی وب سایت ها، خرس های خاورمیانه را تقریبا منقرض شده پنداشته اند.
از سال ۱۳۸۵ خرس قهوه ای به عنوان یکی از گونه های گوشتخواران بزرگ جثه ایران در برنامه های مطالعاتی انجمن یوزپلنگ ایرانی بوده و برنامه های متعددی برای حفظ آن در مناطق مختلف ایران، بخصوص منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی و استان لرستان به عنوان ۲ نماینده البرز و زاگرس درحال اجرا می باشد. تیم مستندسازی انجمن نیز طی سال های اخیر درحال تولید مستندی درباره زندگی این زیرگونه کمتر شناخته شده کشورمان است.
نقشه های موجود در اتحادیه جهانی حفاظت نیز به صورت نادرستی بیان کرده که خرس ها در بخش های عظیمی از ایران منقرض شده اند، درحالیکه خرس های ایران هنوز در بخش های گسترده ای پراکنش تاریخی خود را همچنان حفظ کرده اند.