به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، نخستین دوره نمایشگاه صنعت موسیقی به ریاست جلال ذکایی دی ماه سال گذشته در محل مجموعه نمایشگاهی برج میلاد تهران برگزار شد. دومین دوره این نمایشگاه مقرر بود چهارم تا هفتم تیرماه امسال برگزار شود که این رویداد به دلیل همزمانی با چهلمین روز شهادت آیت الله سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور شهید و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در هشتم تیرماه به تعویق افتاد و قرار شد ۱۰ تا ۱۳ مهرماه امسال برگزار شود.
اما زمان برگزاری دومین دوره نمایشگاه صنعت موسیقی نیز به دلیل اعلام پنج روز عزای عمومی در کشور در پی شهادت سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان و سید مقاومت و آزادی بازهم تغییر کرد و در نهایت این رویداد ۲۹ آبان تا دوم آذرماه امسال در محل مرکز نمایشگاهی برج میلاد تهران برگزار شد.
این دوره از نمایشگاه با همکاری اتحادیه صنف فروشندگان دستگاه‌های صوت و تصویر، تلفن همراه، لوازم جانبی و آلات موسیقی، در دو سالن میزبان ۱۰۳ غرفه گروه‌های کالایی شامل تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان، واردکنندگان و فروشگاهای سازهای سنتی بومی ایرانی، بومی خارجی، مدرن، کوبه‌ای، بادی، زهی همچون ویولن، سنتور، دف، تنبک، تار، سه‌تار، عود، کمانچه، گارمان (قارمان)، باغلاما، قانون، تنبور، پیانو، هنگ درام، کالیمبا، چنگ رومی، پرکاشن، کاخن، گیتار و سازهای ابداعی «هورقلیا» (کمانه هشت ضلعی برگرفته از حکمت شیخ اشراق)، «اسرافیل هورن» (صوراسرافیل)، «وایکینگ هورن»، «بوق شاخی» (شوفار)، سازهای سرخپوستی و آمریکایی، آموزشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، ناشران کتاب‌های موسیقی، کنسرواتوار، استودیوهای ضبط صدا، عرضه‌کنندگان لوازم صوتی و صدابرداری، دیجی و اسپیکر از تهران و بعضی از شهرهای کشور بود.
انجمن صنفی هنرمندان موسیقی با ارائه تسهیلات ویژه ثبت‌نام و تمدید کارت عضویت، انجمن موسیقی ایران با ارائه کتب و آثار موسیقایی منتشر شده توسط این انجمن، تولیدکنندگان و فروشگاه‌های اکسسوری، کیف‌های حمل، میزهای دیجی، کوک ساز، نگهدارنده و پایه‌های ساز و تولیدکنندگان پوست و چرم مخصوص ساخت سازها و مصنوعات چرمی حمل ساز از دیگر حاضران دومین نمایشگاه صنعت موسیقی بودند. همچنین در این دوره از نمایشگاه تنها یک غرفه به موسیقی کودک اختصاص داده شده بود.
معرفی «لیانیک»
غرفه محسن شریفیان خواننده، آهنگساز، نویسنده، پژوهشگر و سرپرست گروه موسیقی «لیان بوشهر» با عنوان «لیانیک» با معرفی سازی به همین نام، طراحی غرفه همچون «کوچه بوشهری‌ها» و اجرای موسیقی بوشهری و همنوازی با سایر نوازندگان نواحی و نوازندگان سایر غرفه‌ها از بخش‌های قابل توجه دومین نمایشگاه صنعت موسیقی بود.
ساز «لیانیک»، ابزاری آموزشی برای کسب مهارت در نواختن انواع سازهای نی‌جفتی، نی‌انبان، دوزله و قمشه است که نیازی به دمیدن در قمیشه‌ها و کوک کردن آنها ندارد.
در جریان نمایشگاه صنعت موسیقی، محمد بحرانی صداپیشه عروسک جناب خان در برنامه «خندوانه» رسانه ملی نیز در این غرفه حضور پیدا و قطعاتی را با همراهی لیانیک اجرا کرده بود که با استقبال قابل توجه مخاطبان روبه رو شده بود؛ شریفیان در این باره نوشت: «حالِ خوب غرفه لیانیک یک «نشانه» است! از کوچه‌ها و قهوه خانه‌هایش، از نخل‌ها، باراندازها، لنج‌ها و آفتاب داغش! ساز که می‌زنی، بوشهر پیدا می‌شود... با همان شور و شرجی و گرما! و این حالِ خوب، آنجا به جادو می‌رسد که محمد بحرانی درست در مختصاتی نشسته است که سال‌ها پیش، دکور هنرنمایی عروسک جناب خان بود! انرژی‌ها می‌مانند! اصل بقا، همین است!»
همچنین وحید اسداللهی نوازنده پیشکسوت ناغارا نیز در این غرفه حضور پیدا و قطعه‌ای را با همراهی لیانیک شریفیان اجرا کرده بود.
شریفیان درباره این همنوازی نوشت: «ریتم پرغرور ناغارای آذربایجان در کوچهِ بوشهری‌ها! آنچه آنها با رقص پاهایشان به کوه‌ها می‌گویند، ما با لرزندان دست‌هایمان به دریاها می‌گوییم! قدردان حضور گرم استاد وحید اسداللهی نازنین هستم.»
آلودگی صوتی!
دیجی‌ها، عرضه‌کنندگان لوازم صوتی و صدابرداری در نمایشگاه صنعت موسیقی هر چند که مخاطبان زیادی را به خود جلب می‌کردند اما سر و صدای زیادی هم تولید می‌کردند، برخی از هنرمندان، غرفه‌داران و شرکت‌کنندگان در نمایشگاه بیان می‌کردند که این رویداد بیشتر باعث ایجاد آلودگی صوتی شده، باید بخش دیجی‌ها با فاصله بیشتری از سایر غرفه‌ها قرار بگیرند و چاره‌ای برای ایجاد شرایط آکوستیک در نمایشگاه اندیشیده شود تا مخاطبان و غرفه‌داران با آرامش و سر و صدای کمتری در این رویداد حضور پیدا کنند.
امسال فضایی جداگانه در محل نمایشگاه برای اجرای هنرمندان و گروه‌های موسیقی اختصاص داده شده بود اما متاسفانه اماکن مجوز این اجراها را نداد و برخی از غرفه‌داران و هنرمندان سازهای کوبه‌ای و زهی در غرفه‌های خود به صورت جداگانه و یا با همراهی سایر هنرمندان نیز گردهم آمده و آثاری را به صورت همنوازی اجرا می‌کردند که این امر نیز علاوه بر ایجاد سر و صدا، باعث ایجاد ازدحام مخاطبان در مقابل غرفه‌ها برای تماشای این آثار شده بود.
نخستین نمایشگاه صنعت موسیقی با استقبال میلیونی و گسترده بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان به این حوزه برگزار شده بود، دومین دوره این نمایشگاه نیز با وجود اینکه تبلیغات محیطی نداشت، طی چهار روز برگزاری، با استقبال قابل هنرمندان موسیقی، علاقه‌مندان و به خصوص خانواده‌ها به همراه فرزندانشان روبه رو شد، حتی در روزهای پایانی مسیرهای ورودی برج میلاد با ترافیک مواجه شده و برای جلوگیری از ترافیک مسیر اصلی نمایشگاه از بزرگراه بسته و مسیرهای جایگزین تعیین شده بود.
مجید درخشانی موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده تار و سه‌تار درباره این نمایشگاه و استقبالی که از آن صورت گرفت گفت: این اتفاق بسیار خوش‌حال‌کننده است، اینکه موسیقی تا این حد در بین مردم جایگاه ویژه‌ای دارد اتفاق مهمی است و کسانی که در این رویداد شرکت کرده بودند امیدی در دل همه ما شعله‌ور کردند تا ما بتوانیم در آینده از لحاظ کمی و کیفی موسیقی و سازهای بهتر و بیشتری تولید کنیم.
هادی منتظری آهنگساز، مدرس و نوازنده کمانچه و ویولن، بابک زرین موزیسین و آهنگساز، پرواز همای آهنگساز، نوازنده و خواننده و خوانندگان پاپ همچون اشوان، گرشا رضایی، سهراب پاکزاد، امین بانی، امیر توسلی، یونس بیات، حمید هیراد، گروه ماکان، علی عبدالمالکی، گروه بیت باکس «بارکد»، آصف آریا و مصطفی راغب نیز از دیگر هنرمندانی بودند که امسال از این رویداد بازدید کردند.
یکی از اهداف برگزارکنندگان قرار گرفتن تمام زنجیره صنعت موسیقی؛ تولیدکنندگان، واردکنندگان، عرضه‌کنندگان ساز و آموزشگاه‌های موسیقی در کنار هم بود که این نمایشگاه توانست ارتباط و تعامل خوبی میان تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان و ارائه‌کنندگان با مصرف‌کنندگان این صنعت و کسب و کار ایجاد کند. با برخی از شرکت‌کنندگان در دومین نمایشگاه صنعت موسیقی، اهداف، فعالیت‌ها و مشکلات آنان گفت و گو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید.
ناگزیر به تولید تنبک ترکه‌ای شدیم
علی روستا یکی از هنرمندان سازساز است که به عنوان مجموعه سازهای علی روستا از تهران در دومین نمایشگاه صنعت موسیقی حضور پیدا کرد؛ وی درباره پیشینه فعالیت خود به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: ۱۶ سال است که در این حوزه و ساخت سازهای ایرانی فعالیت می‌کنم، طی این چند سال در کارگاه ابتدا با ساخت سازهای تار و سه‌تار فعالیتمان را آغاز کردیم و به سمت ساز تنبک روی آوردیم و اکنون ۱۰ سالی است که به صورت تخصصی بیشتر فعالیتمان را بر ساخت ساز تنبک متمرکز کردیم. من آموزش سازسازی دارم و هنرجویانم مدرس موسیقی هم هستند و فعالیت مجموعه ما ساز و سازسازی است.
وی گفت: شاگردان قدیمم هنوز در مجموعه فعالیت می‌کنند و مشغول ساخت باقی سازها هم هستند، به عنوان مثال خانم مینا قلیجان در مجموعه ویولن می‌سازد و سینا ارغوان سازهای تار و سه‌تار را می‌سازد، از ۱۲ سال بیشتر سعی کردیم سازسازی را به صورت مکانیزه شدن و گسترش روی ابعاد مختلف پیش ببریم و ساخت باقی سازها را هم در کارگاهمان داشته باشیم.
روستا درباره وضعیت موسیقی بیان کرد: وضعیت موسیقی برگرفته از اوضاع اقتصادی مردم است، اگر درباره علاقه‌مندی و فرهنگسازی صحبت کنیم، بسیار مثبت و عالی است، خانواده‌ها به این نتیجه رسیدند که فرزندانشان باید نواختن ساز را بیاموزند و به موسیقی روی بیاورند اما با توجه به شرایط بسیار سخت و بد اقتصادی کشور، عمدتا مردم، دستشان از ساز کوتاه شده است، کارگاه ما در این راستا ناگزیر به تولید تنبک ترکه‌ای شده است که از نظر قیمت کمتر است اما از نظر دوام و طول عمر مدت کمتری است.
این سازنده ساز افزود: تنبک ترکه‌ای چون تکه تکه است از چوب‌های مختلف ساخته می‌شود اما ما چوب مورد نیاز برای ساخت این ساز را از ترکیه وارد می‌کنیم، چوب خشک‌کن رفته مناسب این کار است و از نظر بافت نزدیک به بافت چوب کبوده ایران است. قسمت تخصصی تنبک در داخل ایران تولید می شود، ما مشکلاتی برای واردات نداریم چون فعلا کشورهایی مثل چین، وارد ساخت تنبک نشدند شاید در سازهای همچون ویولن، سازندگان ساز با مشکلاتی مواجه باشند.
وی درباره نمایشگاه صنعت موسیقی اظهارداشت: سال دوم بود که در این نمایشگاه شرکت می‌کنیم، استقبال خیلی بهتر شده است، از نظر اینکه مردم علاقه‌مند هستند و فرهنگش بهتر شده است اما به دلیل شرایط اقتصادی مردم کمتر توان خرید ساز دارند، به سمت غرفه‌هایی می‌روند که یک پرفورمنسی ارایه می‌کنند یا دستگاه‌های دیجی و غرفه‌هایی که اجرای موسیقی دارند، یک مقدار توان مردم در خرید ساز کمتر شده است و استقبال از سازگران و سازنده‌های ساز نسبت به سایر بخش‌ها کمتر شده است.
روستا گفت: نمایشگاه صنعت موسیقی محلی برای همه اقشار و صنف‌های موسیقی است اما امسال فروشگاه‌داران و واردکنندگان مثل پیانو، دستگاه‌های دیجی و لوازم الکترونیک بخش عمده‌ای از نمایشگاه را به خود اختصاص دادند که مقداری نظم نمایشگاه را هم به هم زده بود.
این هنرمند درباره راهکاری برای بهبود وضعیت موسیقی بیان کرد: یک راهکار وجود دارد، آن هم بهبود شرایط اقتصادی اقشار مختلف جامعه است، مردم عاشق ساز و موسیقی هستند اما سخت خرید می‌کنند، توان خرید ساز را ندارند یا توان خرید ساز باکیفیت را ندارند و ناگزیر هستند که ساز با کیفیت پایین‌تر و با قیمت مناسبت‌تر تهیه کنند یا همان هم نتوانند تهیه کنند، معظل موسیقی ما اقتصاد اجتماعی است.
برپایی نمایشگاه اقدامی ارزشمند برای معرفی صنعت موسیقی
محسن سپهوند مدیر فروش کارگاه دف اکو که از ارومیه در نمایشگاه صنعت موسیقی حضور پیدا کرده بود، درباره دف‌های اکو به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: دف‌های برند اکو، دف‌های حرفه‌ای با کمانه ترکه‌ای و بسیار سبک هستند، ما سعی کردیم بهترین مواد را برای سازها درنظر بگیرم در عین حال با قیمت، بسیار مقرون به صرفه؛ افرادی که علاقه‌مند به این ساز هستند، بتوانند از یک ساز حرفه‌ای بهره ببرند، قیمت این سازها یک میلیون و ۲۹۰ هزار تومان است، با کارت گارانتی سه ساله، در این سه سال، اگر کمانه تاب بردارد یا شکسته شود، افت کوک محسوس داشته باشد، این ساز بدون قید و شرط تعویض می‌شود.
وی افزود: تمام تلاش خودمان را کردیم تا دف‌نوازان، یک ساز بسیار حرفه‌ای و سبک و خوش دست را در اختیار داشته باشند و ۷۰ طرح را برای سبک‌ها و سلایق مختلف درنظر گرفتیم که هنرجویان و دف نوازان بتوانند استفاده بکنند.
سپهوند درباره نمایشگاه صنعت موسیقی گفت: برای نخستین بار بود که در این نمایشگاه حضور داشتم، بسیار عالی بود و از برگزارکنندگان این نمایشگاه تشکر می‌کنم، برگزاری چنین رویدادهایی برای ارتباط بیشتر صنعت موسیقی با هنرجویان، مدرسان، فروشگاه‌ها و مردمی که علاقه‌مند به هنر موسیقی هستند، بسیار لازم است.
وی بیان کرد: اگر تدابیر بهتری برای مسائل صوتی سالن برگزاری نمایشگاه اندیشیده می‌شد، بهتربود اما در کل بسیار عالی است و یک قدم بسیار مثبت برای معرفی بیشتر صنعت موسیقی است و استقبال مردم در مدت برگزاری بی‌نظیر بود.
مدیر فروش کارگاه دف اکو اظهارداشت: اگر به موسیقی سنتی بها داده شود، مردم هم قطعا استقبال می‌کنند و انتظار استقبال کمتری از نمایشگاه را داشتم اما استقبال مخاطبان قابل توجه و عالی بود.
سپهوند درباره وضعیت موسیقی گفت: وضعیت نسبت به سال‌های گذشته خیلی بهتر است و مردم ارتباط بیشتری با موسیقی برقرار کردند و خیلی اقشار جامعه فرزندانشان را در کلاس‌های موسیقی ثبت‌نام می‌کنند و این نوید آینده روشنی را برای موسیقی کشورمان دارد.
چالش‌های فروش ساز
مهگل رضازاده سازنده ساز ویولن و مدیر غرفه سازخونه نیز یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در دومین نمایشگاه صنعت موسیقی بود که درباره حضور در این رویداد به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: کار من تولید ویولون‌های دست‌ساز از برند پرشین ویولون است. حدود دو سال است که به این عرصه ورود کردم و البته از ۱۶ سال گذشته هم در عرصه موسیقی حضور داشتم. امسال هم در نمایشگاه صنعت موسیقی حضور پیدا کردیم.
وی گفت: در حال حاضر فضای موسیقی خیلی رشد کرده است و خانواده‌های امروزی نسلی هستند که اگر خودشان امکانات نداشتند اما شرایط آموزش موسیقی را برای فرزندانشان تا حدی که بتوانند فراهم می‌کنند و این خیلی خوب است.
رضازاده افزود: علاوه بر این میزان برپایی کنسرت‌ها هم در کشور زیاد شده و فضا باز است که مردم در کنسرت‌ها حضور داشته باشند و اجراها را ببینند و همین باعث گرایش بیشترشان به عرصه موسیقی می‌شود.
این سازنده ساز ویولن با اشاره به تاخیرهایی که برای برپایی نمایشگاه صنعت موسیقی به وجود آمده، اظهارداشت: با وجود همه اینها مردم تشویق شدند که در نمایشگاه حضور پیدا کنند و در روز اول شاهد استقبال خوبی بودیم. برپایی چنین نمایشگاه‌هایی قطعا موسیقی کشور را رواج می‌دهد.
وی درباره بعضی از چالش‌های صنعت موسیقی کشور گفت: ما اکنون ساز می‌سازیم اما فروش این سازها با مشکلات زیادی روبه‌روست حتی فضایی برای برندینگ و تبلیغات وجود ندارد تا دیده شویم. رسانه‌ها باید در این عرصه به کمک صنعتگران موسیقی بیایند. خرید و فروش کار دشواری است، همچنین معرفی و تبلیغ یک برند نیز کار سختی است، چرا که ساز جزو کالاهای لوکس محسوب می‌شود و ضروری نیست.
رضازاده بیان کرد: امیدواریم فضایی برای سازسازان ایرانی در نظر گرفته شود تا شرایط به گونه‌ای پیش نرود که سازهای ایرانی مثل تار، سه‌تار، تنبک و… کمرنگ شده و به جایش سازهایی مثل کاخن، کالیمبا و هنگ درام و… جایگزین شوند.
ساخت بوق شاخی و اسرافیل هورن
کاوه میرالی سازنده و نوازنده گروهی از سازهای آئینی و باستانی جهانی با ارایه سازهای جدید در دومین نمایشگاه صنعت موسیقی حضور پیدا کرده بود، وی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: ما فعالیتمان را از سال ۱۳۹۲ با ساخت سنج و دمام در کرج آغاز کردیم و به تدریج که در ساخت ساز دمام، سطح کارمان را بالاتر بردیم، سعی کردیم ساخت سازهای کوبه‌ای شامل دمام‌های منطقه کشورهای حاشیه خلیج فارس؛ بوشهری، خمره‌ای، مذهبی و دریایی را با حفظ اصالت سازها و مواد اصیلی که در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد، بسازیم.
وی افزود: بعد از آن تصمیم گرفتیم در ایران، گروهی از سازهای کوبه‌ای معروف جهانی را برای نخستین بار تولید کنیم که شامل تایکودرام ژاپن است که به صورت ساده‌تر طبل های بزرگی است در المپیک ژاپن استفاد می‌شد و ساز اصیل ژاپن هست، همچنین سازهای کوبه‌ای مشهور آمریکایی را به صورت علمی و عملی، نخستین بار وارد ایران کردیم و توانستیم با همان شیوه اصیل، آنها را بسازیم.
میرالی بیان کرد: سازهای بادی که موفق به ساخت آنها شدیم، بخشی از آنها برای اروپا و یک بخش دیگر برای سازهای بادی آسیایی است که یکی از سازهای معروف که برای نخستین بار در ایران ساخته شده است، ساز «کارنیکس» شیپور جنگ اقوام سلتی است که پیشینه ۳ هزار ساله دارد و برای عصر برنز است، ما به نوعی افتخار می‌کنیم که موفق شدیم این ساز را در ایران بسازیم.
این هنرمند اظهارداشت: همچنین موفق به ساخت ساز معروف معبد شائولین شدیم که یک بوق بسیار بلندی است و صدای به خصوص و روحانی دارد و آن را برای نخستین بار وارد ایران کردیم، نمونه نیمه سازش را در غرفه به نمایش گذاشتیم و ساز بوق شاخی (شوفار) را هم ساختیم، این ساز به صورت سنتی از شاخ گوزن آفریقایی به نام کودو تهیه می‌شود که برای نخستین بار از سال ۱۳۹۳ در جهان، در قالب یک اختراع از جنس هارد کامپوزیت در راستای حمایت از حقوق حیوانات و مصرف‌کننده با هزینه کمتر تولید شده است.
وی گفت: همچنین ساز «اسرافیل هورن» (صور اسرافیل) هم از ابداعات این مجموعه است که صدای بمی دارد. همچنین ساز «وایکینگ‌هورن» که شیپور جنگ اقوام وایکینگ را نیز تولید کرده‌ایم که دور آن طرح‌هایی مربوط به قوم وایکینگ حکاکی شده است. همچنین در کنار ساخت این سازها، در صورت امکان به هنرجویان آموزش و راهنمایی‌هایی لازم را انجام می‌دهم.
میرالی درباره حضور در نمایشگاه صنعت موسیقی بیان کرد: برای نخستین بار بود که در نمایشگاه حضور پیدا کردم، پیش از این از طریق فضای مجازی آثارم را معرفی و به فروش می‌رساندم، اکنون بعضی از کشورها ما را می‌شناسند و در کل ایران هم به این سازها علاقه‌مند هستند، امسال با پیشنهاد دوستم ژوبین عسگریه که بنیانگذار ساز دیجیریدو در ایران است، تصمیم گرفتم که در این نمایشگاه شرکت کنم و آثارم را به نمایش بگذارم.
این سازنده و نوازنده سازهای آئینی و باستانی جهانی درباره وضعیت موسیقی اظهارداشت: در این حوزه با محدودیت‌هایی مواجه هستیم، اگر محدودیت‌ها برطرف شود، وضعیت بهتر خواهد شد، به واسطه فعالیتم با اقوام و فرهنگ‌های مختلف در ارتباط هستم، ایرانیان خلاق هستند و می‌توانند به پیشبرد موسیقی در قالب فرهنگی کمک شایانی داشته باشند، فقط باید نهادهای حاکمیتی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به هنرمندان موسیقی، سازندگان ساز و دستندرکاران موسیقی بهای بیشتری بدهند، آینده روشنی در این حوزه می‌بینم.
با توجه به سخنان برخی از هنرمندان و سازندگان ساز شرکت‌کننده در دومین نمایشگاه صنعت موسیقی، می‌توان با همکاری نهادهای مختلف همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اصناف، خانه موسیقی، انجمن موسیقی ایران و نهادهای خصوصی در سال‌های آینده شاهد شرایط بهتری برای حضور بیشتر تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان، واردکنندگان و فروشگاهای موسیقی در قالب نمایشگاه صنعت موسیقی و رویدادهای هنری مرتبط با آن بود.