جمهوری اسلامی ایران در راستای تقویت و گسترش مناسبات با افغانستان، به تازگی علیرضا بیگدلی از دیپلمات های با تجربه را به عنوان سرپرست جدید نمایندگی ایران در کابل معرفی و منصوب کرده است. بیگدلی پیشتر کاردار ایران در قزاقستان (۱۳۷۱ ـ ۱۳۷۰)، سفیر ایران در جمهوری آذربایجان (۱۳۷۹ ـ ۱۳۷۴)، سفیر ایران در قبرس (۱۳۸۹ ـ ۱۳۸۶) و سفیر ایران در ترکیه (۱۳۹۴ ـ ۱۳۹۱) بوده است. این دیپلمات ایرانی روز گذشته(دهم آذر ۱۴۰۳) با ورود به کابل رسما فعالیتش را آغاز کرد.
علیرضا بیگدلی جایگزین حسن کاظمی قمی شده است. کاظمی قمی از سال ۱۴۰۰ به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهوری ایران در امور افغانستان منصوب شد و در بهمن ماه ۱۴۰۱ نیز با حفظ سمت، ریاست دفتر نمایندگی ایران(سفارت ایران) در کابل را عهده دار شده بود و طی این مدت، به عنوان سکان دار روابط ایران و افغانستان، فعالیت ها و اقدامات خوبی در مسیر توسعه همکاری های انجام داد.
بیگدلی روز گذشته در بدو ورود به افغانستان تاکید کرد : اولویت ما گسترش روابط همسایگی با افغانستان است.
وی گفت: مهم‌ترین اولویت‌هایی که برای مأموریت‌های جمهوری اسلامی ایران تعریف شده گسترش همسایگی با کشور افغانستان است با اتکا به مشترکات فراوانی که دو کشور دارند.
سرپرست جدید سفارت ایران در کابل همچنین با تاکید بر ضرورت بازگشت مهاجران افغان از ایران به کشورشان، گفت: از مهاجرانی که به طور غیرقانونی وارد ایران شده‌اند، می خواهیم به کشور خود بازگردند.
اقدام معمول وزارت امور خارجه ایران در جابجایی رئیس دفتر نمایندگی خود در افغانستان با هدف ایجاد یک تغییر و تحول مهم در روند روابط، ایجاد پویایی بیشتر در مناسبات و بهره گیری از توانمندی های یک دیپلمات باتجربه دیگر، می تواند به معنای دمیدن روح تازه و تزریق انرژی مضاعف به فضای مناسبات دوستانه دو ملت و روابط دو کشور باشد.
روابط و مناسبات جمهوری اسلامی ایران و افغانستان به عنوان دو کشور و دو ملت همسایه و مسلمان با مشترکات فراوان فرهنگی، دینی و زبانی از بیش از سه سال گذشته و بعد از خروج اشغالگران آمریکایی از افغانستان و روی کار آمدن حکومت سرپرست در این کشور، وارد مرحله نوینی شده است و صرف نظر این که حاکمان کنونی این کشور از کدام گروه و طیف سیاسی یا قومی هستند، آنچه در درجه نخست اولویت برای جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، تقویت روابط و مناسبات دوستانه میان "دو ملت " است.
در دهه های گذشته از زمان پیروزی انقلاب اسلامی، روابط ایران و افغانستان همواره روابطی "مردم محور" و فراتر از روابط دولت ها بوده و حتی از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ که همزمان با دوره اول حکومت طالبان بود، در روابط عاطفی و دوستانه میان دو ملت ایران و افغانستان خللی ایجاد نشد و ایران همچنان حامی ملت مظلوم افغانستان و میزبانی مهربان برای میلیون ها نفر از مهاجران و پناهجویان از این کشور همسایه بود و هنوز هم این میزبانی حتی برای تعداد به مراتب بیشتری از شهروندان افغان ادامه دارد.
حجم مبادلات تجاری میان افغانستان و ایران از ابتدای سال جاری (۱۴۰۳) تا پایان مهر ماه (دوره هفت ماهه) به یک میلیارد و ۸۲۷ میلیون دلار رسید که از این رقم، حدود ۳۰ میلیون دلار سهم صادرات افغانستان به ایران و حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار هم سهم صادرات ایران به افغانستان بوده است. ظرفیت های فراوان ایران و نیز اهمیت بندرچابهار ایران برای تجار افغانستان، موجب صعودی شدن روند تجارت میان دو همسایه شده است و دو کشور مصمم هستند تا حجم مبادلات تجاری دو جانبه را ظرف مدت دو سال آینده به پنج میلیارد دلار و طی سه تا پنج سال آینده به ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهند.
دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران، به رغم دغدغه های فراوان ناشی از تحولات ، جنگ ها و ناآرامی های جاری در منطقه خاورمیانه که بطور مستقیم یا غیرمستقیم با هدف تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی به راه افتاده است، از رویکرد اصولی خود مبنی بر توجه به اولویت گسترش همکاری و روابط با همسایگان غافل نشده و این مهم را با نگاه ویژه در دستور کار دارد.
جمهوری اسلامی ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، صرف نظر از اینکه کدام دولت در این مدت در ایران در راس کار بوده و نیز به رغم تحولات و فراز و فرودهای فراوان در فضای سیاسی افغانستان(به استثنای دوره ای محدود که نسل قبلی حکومت طالبان با رویکردی متفاوت از امروز بر افغانستان حاکم بود)، همواره رویکرد اصولی گسترش روابط و مناسبات با این کشور همسایه را جزو اولویت های خود قرار داده و حتی به رغم برخی وقفه ها در مناسبات رسمی میان دو کشور، روابط مردمی دو همسایه به عنوان اساس و شالوده اصلی مناسبات، هیچ گاه متوقف نشده است.
اگرچه حکومت سرپرست فعلی افغانستان هنوز از سوی هیچ یک از نهادهای بین المللی و کشورهای جهان از جمله از سوی جمهوری اسلامی ایران به عنوان دولت رسمی افغانستان، به رسمیت شناخته نشده است اما ضرورت و اهمیت حفظ و تقویت روابط با افغانستان با هدف کمک به روند توسعه این کشور بعد از دهها سال جنگ و اشغالگری و کمک به حکومت سرپرست و مردم این کشور برای ایجاد زمینه ها و مقدمات لازم برای بازگشت میلیون ها نفر از مهاجران و پناهجویان افغان به سرزمین مادری شان، و نیز ظرفیت های قابل توجه افغانستان برای گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی باعث شده تا بسیاری از کشورها از جمله ایران از توسعه مناسبات با این کشور غافل نشوند.
طبق اذعان صریح مقامات عالی حکومت سرپرست افغانستان، شرایط امنیتی، اقتصادی و زیرساخت های این کشور در طول بیش از سه سال اخیر که این حکومت قدرت را در افغانستان بدست گرفته، پیشرفت هایی داشته است. حکومت سرپرست بارها به صراحت اعلام و تاکید کرده است که شرایط امنیت در افغانستان نه تنها برای بازگشت مهاجران و پناهجویان این کشور، بلکه برای حضور شرکت ها و سرمایه گذاران خارجی مهیا و مطلوب است.
افغانستان که دهها سال گرفتار جنگ و اشغال بوده و به دلیل بی ثباتی گسترده ناشی از این شرایط، به محل استقرار و فعالیت گروه های تروریستی مختلف تبدیل شده بود، حالا طبق اذعان حکومت سرپرست، از وجود گروه های تروریستی از جمله داعش تقریبا پاکسازی شده و امنیت نسبی خوبی در سراسر این کشور برقرار است.
اکنون که نوبت بازسازی افغانستان فرا رسیده است، بازگشت میلیون ها نفر از مهاجران افغان که بسیاری از آنها به واسطه کار و فعالیت در صنایع و حوزه های مختلف در کشورهای دیگر به ویژه ایران، توانمندی ها و تجارب ارزشمندی برای کمک به بازسازی کشورشان دارند، می تواند به معنای یک دوره طلایی در روند بازسازی این کشور خسته از اشغال و جنگ اما با ظرفیت ها و توانمندی های بالقوه باشد.
ایران، طبق اذعان مقامات حکومت سرپرست افغانستان و مقامات تمام دولت های پیشین این کشور و نیز طبق گفته صریح مقامات نهادهای بین المللی مرتبط با امور مهاجران و پناهجویان، همواره میزبانی مهربان برای مردم افغانستان بوده و به رغم رنج بردن از تنگناهای اقتصادی شدید ناشی از تحریم ها و فشارهای اقتصادی آمریکا و برخی دولت های غربی، دهها سال میزبان میلیون ها نفر از مردم افغانستان بوده است. اکنون که افغانستان از اشغال بیگانگان رهایی یافته و قدرت و حکومت در این کشور در اختیار افغان ها بدون دخالت بیگانگان قرار دارد، همه چیز فراهم است تا مهاجران به خانه بازگردند و برای ساختن افغانستانی که سالیان سال آرزویش را داشتند، تلاش کنند.