گروه جامعه ایرنا - مجمع عمومی سازمان ملل متحد سوم دسامبر مصادف با سیزدهم آذرماه را روز جهانی معلولان نامگذاری کرده تا با افزایش آگاهی جامعه، افراد معلول در تمامی جنبه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زندگی نقش داشته باشند و از همه امکانات زندگی از جمله آموزش از دوران کودکی بهره‌مند شده و زمینه حضور آنها در بازار کار فراهم شود.
براساس آمار، افراد دارای معلولیت حدود ۱۵ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند که از این تعداد حدود ۱۱ میلیون نفر در ایران زندگی می کنند و از این میزان یک میلیون و ۶۵۰ هزار نفر تحت پوشش بهزیستی قرار دارند.
دانش‌آموزان استثنایی که جمعیتی حدود ۸۰ هزار نفر را در برمی گیرند و اکنون در یک هزار و ۷۴۵ مدرسه عادی و استثنایی مشغول به تحصیل هستند، در هفت طیف کم‌توان‌ذهنی، ناشنوا و نیمه ناشنوا، نابینا و نیمه نابینا، اختلالات رفتاری، دارای معلولیت جسمی حرکتی، چند معلولیتی و دارای ناتوانی‌های یادگیری طبقه بندی می‌شوند.
توسعه و در دسترس‌پذیرکردن فضاهای آموزشی استاندارد، جذب و پوشش تحصیلی حداکثری گروه‌های مختلف کودکان دارای معلولیت، مناسب‌سازی و رفع موانع فیزیکی جهت تردد افراد دارای معلولیت در محیط‌های آموزشی، مناسب‌سازی برنامه‌های درسی، توانمندسازی معلمان و خانواده‌ها برای نقش‌آفرینی بهتر در موقعیت‌های تربیتی دانش‌آموزان دارای معلولیت و ارائه خدمات آموزشی، پرورشی و توانبخشی باکیفیت، به هنگام، روزآمد و کارآمد از جمله مهمترین اقداماتی است که سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی باید مورد توجه قرار دهد.
دوره های تحصیلی دانش‌آموزان استثنایی پس از گذراندن دوره ابتدایی، متوسطه اول و دوم مبتنی بر حرفه آموزی و مهارت آموزی و در قالب ۳۶ رشته کاردانش تعریف شده که در مدارس خاص ارائه می‌شود و اکنون توسعه رشته‌های مورد نیاز دانش آموزان متناسب با تغییر و تحول در بازار کار و دنیای مشاغل مدنظر قرار دارد.
تحصیل ۱۸ هزار دانش‌آموز استثنایی در هنرستان‌ها
اکنون جمعیت دانش‌آموزان استثنایی در هنرستان‌ها ۱۸ هزار نفر است که بسیاری از آنها با آموزش‌های مربیان توانسته‌اند استعدادهای خود را به طور حرفه‌ای در رشته‌های مختلف بکارگیرند و آثار زیبا و متنوعی تولید کنند.
مربی دانش‌آموزان دختر ناشنوا کلاس یازدهمی رشته گرافیک درباره استعداد این دانش‌آموزان می‌گوید: این دختران استعدادهای بسیار زیادی دارند و نقاشی‌های زیبایی را کشیده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: تعداد بسیار کمی از این آثار هم توسط آشنایان به فروش رفته است اما اینکه دانش‌آموزان درآمد چندانی از این کار داشته باشند، هنوز اتفاق نیفتاده است.
این مربی درباره مشکلات دانش آموزان با نیازهای ویژه برای تحصیل می‌گوید: دانش‌آموزان ما بسیار با استعداد هستند اما مشکل اصلی به تامین تجهیزات برای کار برمی‌گردد. برخی از لوازم مورد نیاز با کیفیت حتی به ۱۱ میلیون تومان هم می‌رسد و این هزینه برای خانواده‌ها و مدرسه سنگین است.
وی خاطرنشان می‌کند: بسیاری از این وسایل را به صورت قسطی و محدود می‌توان تهیه کرد.
محلی برای فروش آثار دانش‌آموزان استثنایی اندیشیده شود
مربی دیگر رشته گرافیک که خود او هم کم‌شنواست، درباره تحصیل دانش‌آموزان استثنایی می‌گوید: دانش‌آموزان با زبان اشاره مفاهیم را به درستی می‌آموزند و با استعداد بسیار خود نقاشی‌های حرفه‌ای می‌کشند.
وی ادامه می‌دهد: اما باید راهکاری برای فروش آثار این دختران اندیشیده شود تا بتوانند حاصل زحمت خود را بدست آورند.
این مربی درباره چگونگی تحصیل خود می‌گوید: تا سال سوم ابتدایی در مدارس عادی تحصیل کردم اما پس از آن من را به مدرسه استثنایی فرستادند، در آزمون سراسری شرکت کردم و در دانشگاه فرهنگیان پذیرفته شدم.
وی ادامه می‌دهد: تحصیل در دانشگاه و در کنار دانشجویان عادی کمی دشوار بود اما بیشتر تلاش کردم و از عهده این کار برآمدم و اکنون هم در مدارس به دانش‌آموزان ناشنوا و کم‌شنوا آموزش می‌دهم.
دوست دارم آثارم را بفروشم
دانش‌آموز پسر دیرآموز کلاس دوازدهم رشته منبت کاری درباره شیوه فعالیتش می‌گوید: به چوب و درست کردن آثار مختلف مانند شکلات خوری، آینه، سینی، جادستمالی و غیره علاقه بسیاری دارم.
وی ادامه می‌دهد: وقتی وسیله جدیدی را می‌سازم، احساس مفید بودن برای جامعه دارم.
این دانش‌آموز در پاسخ به این پرسش که آیا موفق به فروش آثار خود و کسب درآمد از این راه شده است یا خیر، می‌گوید که تا کنون آثار خود را نفروخته‌ام و علاقه به کسب درآمد دارم اما مکانی برای فروش این آثار ندارم.
مشکلات آموزش مبتلا به اوتیسم
مربی دانش‌آموزان پسر مبتلا به اوتیسم درباره مشکلات تدریس می‌گوید: برخی از این دانش‌آموزان که سطح کمتری از اوتیسم دارند، در واقع آموزش پذیر هستند اما سطح متوسط و پایین‌تر عملا چیزی یاد نمی‌گیرند و مدرسه فقط محلی برای نگهداری آنها محسوب می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: برخی از این دانش‌آموزان در تکلم مشکل دارند و نمی‌توانند صحبت کنند و برخی هم معنای کلمات را نمی‌دانند و فقط جملاتی که یاد گرفته‌اند را تکرار می‌کنند که آموزش به این دسته از دانش‌آموزان دشوار است.
کمبود تجهیزات در مدارس استثنایی
مربی عروسک سازی و خیاطی هنرستان دخترانه درباره تحصیل دانش‌آموزان استثنایی می‌گوید: استعداد بسیاری از این دانش‌آموزان خوب است و حتی بسیاری از آنها سلامت هستند اما وقتی درس آنها در مدارس عادی ضعیف بود، آنها را با عنوان دیرآموز به مدرسه استثنایی فرستاده اند.
وی ادامه می‌دهد: دانش‌آموزی که شرایط طبیعی دارد، نباید به مدرسه استثنایی بیاید چراکه با دیدن سایر بچه‌ها او هم کُند می‌شود و شاید موقعیت مناسبی برای او نباشد.
این مربی کمبود تجهیزات در مدارس را مشکل اصلی آموزش این دانش‌آموزان می‌داند و می‌گوید: چرخ خیاطی و برخی دیگر از تجهیزات قدیمی شده‌اند. اگر کمبودهای این چنینی در مدارس کم شود، بی‌شک عملکرد دانش آموزان هم بهتر می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا این دانش‌آموزان تا کنون از مهارت‌های خود درآمد بدست آورده‌اند یا خیر، می‌گوید: چند باری در مدرسه نمایشگاه برگزار کردیم و والدین و آشنایان از دانش‌آموزان خرید کرده‌اند اما درآمد به آن صورت بدست نیاورده‌اند چراکه باید مکانی امن برای کار و فعالیت این افراد در نظر گرفته شود تا آنها در محیطی امن بتوانند کار کنند که به شیوه‌های مختلف مورد سواستفاده افراد سودجو قرار نگیرند.
ارسال ۶۰ تا ۷۰ میلیارد تومان تجهیزات به مدارس استثنایی
سالار قاسمی رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی در گفت‌وگو با ایرنا درباره کمبود تجهیزات در مدارس استثنایی اظهار کرد: سیاست ما آموزش مهارت‌محور و مبتنی بر توانبخشی شغلی است.
وی با بیان اینکه دانش‌آموزان باید یک مهارت را به صورت حرفه‌ای بیاموزند، افزود: هنرستان‌های ما باید تجهیزات لازم را داشته باشند که این فرزندان بتوانند مهارت بیاموزند.
رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی ادامه داد: در بحث تجهیزات، امکانات و نیروهای متخصص با حد استاندارد فاصله داریم بنابراین یکی از سیاست‌های سازمان در رویکرد جدید این است که هنرستان‌ها از نظر فضا، تجهیزات و نیروی انسانی تقویت شوند.
قاسمی درباره کمک‌های خیرین به مدارس استثنایی گفت: برای ساخت فضا به کمک خیرین نیاز داریم چراکه فضاهای استثنایی باید استاندارد باشد و مانند فضاهای مدارس عادی نیست اما تا کنون این مدارس مانند مدارس عادی ساخته شده است.
وی عنوان کرد: تا پایان سال ۶۰ یا ۷۰ میلیارد تومان تجهیزات برای مدارس و هنرستان‌ها ارسال می‌کنیم تا بخشی از کمبود تجهیزات جبران شود.