به گزارش ایرنا، عرصه‌های منابع طبیعی خراسان شمالی با فرسایش شدید و خیلی شدید در استان مواجه اند و از ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار عرصه منابع طبیعی در این استان یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار درگیر فرسایش شدید و خیلی شدید است و خاک مرغوب از دست می‌رود.
مطالعات انجام شده حاکی از این است که متوسط فرسایش خاک در این استان ۱۷.۵ تن در هکتار، یعنی سالانه ۱۷.۵ تن خاک از دست می رود این در حالی است که میزان فرسایش خاک در کشور به ۱۵ تن و فرسایش طبیعی خاک ۱۰ تن می رسد.
برای جلوگیری از این امر و حفظ خاک مرغوب برنامه‌های حفاظت خاک در دستور کار قرار دارد و انجام فعالیت‌های آبخیزداری و بیولوژیک از جمله برنامه‌هایی که در این راستا در حال انجام است.
اجرای طرح‌های آبخیزداری برای کاهش سرعت جریان آب، کشت گیاهان پوششی دارای ریشه‌های عمیق برای تثبیت خاک و مقابله با عوامل انسان‌ساز فرسایش خاک با هدف حفظ پوشش گیاهی و کاهش فرسایش خاک کمک کننده است.
همچنین، ترویج کشاورزی حفاظتی و جلوگیری از تغییر کاربری غیر اصولی اراضی کشاورزی به مناطق مسکونی یا صنعتی و افزایش آگاهی و آموزش کشاورزان از مهمترین برنامه‌های حفاظت از خاک استان است.
بیشتر بخوانید:
طرح خاکورزی حفاظتی در دیمزارهای خراسان شمالی آغاز شد
یک محقق بجنوردی: شخم در اراضی شیب دار نگران کننده است
لزوم حساسیت تمامی دستگاه‌ها نسبت به حفظ خاک
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی گفت: تخریب خاک یکی از مهمترین چالش‌های زیست‌محیطی در استان خراسان شمالی است که مستقیماً آینده تولید، امنیت غذایی و پایداری اکوسیستم‌های منطقه را دچار تغییر می‌کند.
علی اسدی اظهارکرد: اگرچه در سطح استان اقداماتی با هدف توسعه اقتصادی و امنیت تولید انجام می‌شود، اما نگرش تک بعدی و عدم توجه به توان اکوسیستمی به منابع طبیعی و حیاتی استان آسیب می رساند.
نگرش تک بعدی و عدم توجه به توان اکوسیستمی به منابع طبیعی استان آسیب می رساندوی افزود: برنامه ریزی توسعه بر مبنای تغییر کاربری اراضی در مناطقی که خاک به طور طبیعی حساس و مستعد فرسایش است، باعث تخریب ساختار خاک، کاهش ظرفیت نگهداری آب و از دست رفتن پوشش گیاهی می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی تاکید کرد: این تغییرات ضمن فرسایش شدید خاک اثرات جبران‌ناپذیری بر منابع آب زیرزمینی و کشاورزی منطقه خواهد گذاشت.
وی ادامه داد: از کلیه دستگاه های اجرایی انتظار می رود در مطالعه و طراحی هایی که بر بستر طبیعت و خاک انجام خواهد گرفت حفاظت از خاک را به عنوان یک اصل مدنظر قرار دهند و تعهداتی برای جبران خسارت وارده به خاک را تدوین و اجرای آن را بپذیرند.
اسدی بیان کرد: مشاهده می شود از دید بعضی دستگاه های اجرایی استان این مهم صرفا به نوشتاری بر روی مکتوبات تبدیل می‌شود در حالی که خاک بستر توسعه است و نباید آیندگان را از این ثروت خدادادی محروم کنیم.
وی خاطرنشان کرد: رویکردهای مدیریتی توسعه‌نگر، بدون توجه به پیامدهای زیست‌محیطی، آینده‌ای ناپایدار رقم می زنند و در بلندمدت معیشت کشاورزان، امنیت غذایی استان و حتی سکونت‌گاه‌های انسانی را با چالش جدی مواجه می کند.
بیشتر بخوانید:
مطالعات خاک شناسی در هزار هکتار از اراضی کشاورزی خراسان‌شمالی انجام شد
شوری خاک، کشاورزی خراسان شمالی را تهدید می‌کند
مقابله با عوامل انسان‌ساز فرسایش خاک
وی عنوان کرد: هنوز فرصت است نگاه جامع‌تری به حفاظت از خاک داشته باشیم و به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از توسعه پایدار اهمیت خاک در اولویت قرار گیرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی تصریح کرد: اکنون در مرحله ایی قرار داریم که حفاظت از خاک، مدیریت پذیر است یقین داریم حفظ خاک سرمایه‌گذاری برای امنیت و رفاه نسل‌های آینده است.
عوامل انسان ساز و استفاده نادرست از منابع آب و خاک نقش مهمی در تشدید فرسایش خاک دارند
وی گفت: برای افزایش کیفیت و سلامت خاک استان با اتخاذ سیاست های توسعه و برنامه‌های ترویج‌کننده نظام‌های کشاورزی پایدار و غنابخشی تنوع‌زیستی خاک دستیابی به اهداف امنیت غذایی و اشتغال تسهیل خواهد شد.
اسدی اظهارکرد: این اقدامات نه تنها تولید و پایداری کشاورزی را تضمین می‌کنند، بلکه بر سلامت انسان، گیاهان و حیوانات نیز تأثیرگذار هستند، عوامل انسان ساز و استفاده نادرست از منابع آب و خاک نقش مهمی در تشدید فرسایش خاک دارند.
وی افزود: سازندهای حساس به فرسایش شامل سازندهای مارنی و رسی به دلیل ساختار ضعیف و نفوذپذیری کم به سرعت تحت تأثیر فرسایش در خراسان شمالی قرار می‌گیرند، قبل از برنامه ریزی برای توسعه باید توان اکولوژیکی و استعداد کاربری اراضی این مناطق سنجیده شوند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی ادامه داد: انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از تخریب خاک مورد توجه قرار گرفته است با افزایش پوشش گیاهی، امکان ترسیب کربن در خاک بهبود می‌یابد.
بیشتر بخوانید:
خاک، ثروت بر باد رفته در خراسان شمالی
تخریب سرزمین در خراسان شمالی گسترده تر از دیگر استان ها
آبخیزداری راه نجات خاک
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی نیز اجرای طرح های آبخیزداری را راه نجات خاک دانست و گفت: مطالعات تفصیلی آبخیزداری برای ۷۵۰ هزار هکتار از استان انجام شده و اکنون این طرح با هدف حفاظت از خاک آماده اجرا است.
حسین فردی اظهار کرد: اجرای طرح آبخیزداری در ۶۰۰ هزار هکتار از اراضی خراسان‌شمالی ضروری است.
وی افزود: تعهد استان در قانون برنامه پیشرفت؛ اجرای ۳۶۵ هزار هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوانداری که برای تحقق آن ۲۵ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
فردی ادامه داد: ۲۲ درصد از چهار هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال مصوبه مورد نیاز برای آبخیزداری استان در سال اول این برنامه محقق شد که عقب ماندگی در اجرای حداقل های این مهم در آینده به زیربناهای توسعه استان آسیب خواهد زد.
اجرای ۳۶۵ هزار هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در خراسان شمالی نیاز به ۲۵ هزار میلیارد ریال اعتبار است
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی بیان کرد: با وجود تلاش‌ها در بخش مدیریت خاک استان همچنان شاهد فرسایش خاک‌های کشاورزی، فرسایش شدید در برخی مناطق و محدودیت در اجرای طرح‌های آبخیزداری هستیم که باید بیش از پیش به این امر توجه کرد.
وی خاطرنشان کرد: ترویج تفکر نگهداشت خاک و توجه به ارزش آن به عنوان سرمایه‌ای غیرقابل جایگزین می‌تواند آغازگر تحولی مثبت در مدیریت پایدار خاک باشد.
فردی عنوان کرد: با پیاده‌سازی سیاست‌های حمایتی از کشاورزانی که به استفاده از روش‌های کشاورزی پایدار و حفاظت از خاک روی می‌آورند، می‌توان به حفظ پایداری خاک و بهره‌برداری پایدار از زمین‌ها در استان خراسان شمالی کمک کرد و از تأثیرات منفی تغییرات اقلیمی کاست.
وی ادامه داد: تخصیص منابع مالی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری و طرح های حفاظت از خاک، ترویج تحقیقات علمی در زمینه حفاظت از خاک و توسعه روش‌های نوین کشاورزی پایدار از جمله سیاست‌هایی هستند که با اجرای آن می‌توان به حفظ پایداری خاک و بهره‌برداری پایدار از زمین‌های استان کمک کرد.
بیشتر بخوانید:
فرسایش خاک در خراسان‌شمالی بیش از میانگین کشوری است
فرسایش خاک تهدیدی برای کشاورزی خراسان شمالی
پنجم دسامبر (۱۵ آذر) روز جهانی خاک و سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴ دهه خاک نامگذاری شده است.
به گزارش ایرنا، گستره حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی ۲ میلیون و ۴۳۰ هزار هکتار است که از این وسعت یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع، ۱۸۳ هزار هکتار بیابان و ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار جنگل است.