به گزارش ایرنا، پنبه، یکی از آن دست محصولات کشاورزی است که در سال ۱۳۹۴ طی برنامه‌ای ۱۰ ساله تا افق ۱۴۰۴ برنامه خودکفایی آن تدوین شد، تا وابستگی به واردات آن کاهش یافته و حتی از میان برود.
هم اکنون محصول پنبه در سطح ۱۸ استان کشور کشت می‌شود، که بیشترین کشت آن مربوط به استان‌هایی از جمله خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، گلستان، فارس و اردبیل است اما در میان میل افزایشی کشاورزان برای کاشت این محصول گویی خبری از انگیزه بخشی از سوی متولیان امر و دولت برای این مهم نیست.
ناگفته نماند که تا سال ۱۳۸۳ ایران در کشت و تولید پنبه و تامین نیاز صنعت نساجی کشور خودکفا بود و حتی در این زمینه صادرات نیز داشت اما این وضعیت به تدریج تغییر یافت.
در این میان خراسان رضوی که تا چند سال پیش قطب تولید پنبه کشور بود، این روزها گرفتار آفت‌هایی مانند واردات بی رویه، هزینه های بالای تولید محصول، پایین بودن قیمت خرید وش و محلوج و نیز فقدان و ضعف تجهیزات مکانیزه محصول همه و همه کشاورزان پنبه کار را به کاشت این محصول بی میل و رغبت کرده است.
خراسان رضوی پیشرو در عرصه کشاورزی
بیش از ۳۶۳ هزار بهره بردار در بخش کشاورزی خراسان رضوی فعالیت دارند و حجم تولید سالانه انواع محصولات باغی، زراعی و دامی این استان هشت میلیون تن است. همچنین ۲ میلیون و ۱۳۸ هزار هکتار عرصه مستعد کشاورزی در خراسان رضوی وجود دارد. سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار زمین در این استان زیر کشت ۸۳ نوع محصول می رود که ۹۰۰ هزار هکتار از این سطح عرصه زراعی و ۳۰۰ هزار هکتار باغ است.
بخش کشاورزی ۲۸ درصد اشتغال و ۳۰ درصد صادرات غیرنفتی خراسان رضوی را به خود اختصاص داده است. درآمد سالانه بخش کشاورزی این استان بیش از ۱۴۰ هزار میلیارد ریال است.
واردات بی رویه ، هزینه های بالای تمام شده تولید محصول، پایین بودن قیمت خرید وش و محلوج و نیز فقدان و ضعف تجهیزات مکانیزه محصول همه و همه کشاورزان پنبه کار آفت‌هایی کشت پنبه در خراسان رضوی است
این بخش خراسان رضوی با سهم ۴۰ درصدی از کل ارزش تولید ناخالص استان به عنوان یکی از پایه‌های اقتصادی و حیاتی خطه خراسان رضوی محسوب می‌شود که هر سال در بخش های زراعی، دامی و باغی نه تنها رشد و افزایش بهره‌وری را تجربه می‌کند بلکه سهمی بسیار در تامین و تولید محصولات مورد نیاز دیگر استان‌ها نیز دارد.
۲۱ شهرستان پنبه‌خیز در خراسان رضوی
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه ۲۱ شهرستان استان پنبه‌خیز است و در مجموع ۱۹ هزار و ۵۵۰ هکتار از کشتزارهای استان زیر کشت این محصول است، اظهار کرد: پنبه برای استان بسیار ارزشمند است و توسعه کشت آن دارای اهمیت است.
سعید خوش‌قامت بیان کرد: میانگین برداشت پنبه در استان با توجه به برخی خسارات نظیر قطعی برق در اوج گل‌دهی به میزان ۲ هزار و ۴۰۰ کیلوگرم در هکتار پیش بینی می شود و مجموعا سالانه حدود ۴۶ هزار تن تولید وش داریم.
وی با بیان اینکه امسال برداشت محصول پنبه به دلیل شرایط آب و هوایی نسبت به مدت مشابه پارسال دچار تاخیر شده است، اظهار کرد: یکی از مواردی که باعث تاخیر در برداشت می شود، کمبود نیروی کارگر و هزینه بالای آن است که با توجه به خرده مالک بودن اکثر پنبه کاران در استان، امکان برداشت در بخش زیادی از کشت به صورت مکانیزه نیز وجود ندارد.
کمبود نیروی کارگری و هزینه بالای آن از عوامل تاخیر در برداشت محصول است که با توجه به خرده مالک بودن اکثر پنبه کاران خراسان رضوی، امکان برداشت در بخش زیادی از کشت به صورت مکانیزه هم وجود ندارد
خوش قامت بیان کرد: تدابیری برای جذب دستگاه های وش‌چین پنبه اندیشیده شده است که با توجه به قیمت بسیار بالای آن فعلا در استان خراسان استفاده نمی شود و هم اینک تنها سه دستگاه غوزه چین در استان فعالیت دارند که بخش بسیار کمی از کل سطوح زیر کشت را برداشت می کنند.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: در راستای افزایش عملکرد و کیفی سازی محصول پنبه طرحهایی در سال زراعی جاری اجرا شد که ایجاد سایت های الگویی مزارع، مقایسه ارقام و پایلوت تغذیه از آن جمله بود.
وی افزود: این اقدام در راستای آگاهی بخشی به کشاورزان برای استفاده از بذرهای اصلاح شده کشت مکانیزه، تغذیه بهینه، پیش آگاهی و مبارزه با آفات محصول در شهرستان های پنبه خیز استان انجام شد.
خوش قامت اضافه کرد: از دیگر برنامه های اجرایی، برگزاری روز «مزرعه پنبه» در شهرستان های مختلف و بازدید کشاورزان از این پروژه های اجرایی بود تا بتوان سطح نفوذ دانش فنی بین کشاورزان را بالا برد.
کاهش میزان تولید و کیفیت پنبه
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به کاهش ۱۵ درصدی میزان تولید پنبه و کیفیت این محصول در استان اظهار کرد: آبیاری در مزارع، تاثیر بسیار زیادی در میزان تولید و کیفیت آن دارد و قطع برق چاه‌های کشاورزی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های پنبه کاران استان در سال جاری بوده است.
محمد میری دیسفانی بیان کرد: قطع برق چاه‌های کشاورزی حتی بر روی سطح زیر کشت این محصول تاثیر گذاشت و مانع افزایش سطح آن شد.
میری با اشاره به اینکه برداشت محصول پنبه در برخی از نقاط کشور آغاز شده است، افزود: برداشت پنبه در این استان از آخر مردادماه در سرخس آغاز شد که این روند هر ساله تا آخر دی‌ماه ادامه دارد.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: سطح زیر کشت پنبه در سال زراعی جاری ۱۹ هزار و ۵۵۰ هکتار بود که پیش بینی می‌شود ۴۷ هزار تن محصول از این سطح برداشت شود.
او با اشاره به اینکه در این استان ۱۹ واحد کارخانه پنبه پاک‌کنی فعالیت دارند که این تعداد پاسخگوی نیاز استان است، بیان کرد: مهم‌ترین مشکلات پیش روی تولید این محصول، واردات بی‌رویه محلوج و نخ و بالا بودن هزینه برداشت است.
سطح زیر کشت پنبه (طلای سفید) در سال زراعی جاری ۱۹ هزار و ۵۵۰ هکتار بوده که پیش بینی می‌شود ۴۷ هزار تن محصول برداشت شود
محلوج پنبه یا همان پنبه حلاجی شده، محصولی است که از فرآیند حلاجی و پاک‌سازی دقیق در کارگاه‌های پنبه‌زنی عبور کرده و از هرگونه ناخالصی و ضایعات پاک‌سازی شده است. این نوع پنبه به دلیل کیفیت بالا و عدم وجود ناخالصی، برای تولید انواع لباس و پوشاک بسیار مناسب است.
«واردات بی رویه» و «هزینه بالای تولید»، آفت طلای سفید خطه خورشید
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: امسال به دلیل شرایط آب و هوایی و طغیان برخی آفات مانند «سنگ» و «کرم خاردار» خساراتی به پنبه کاران برخی شهرستان های استان وارد شد، که البته با مدیریت مناسب، آفات پنبه در استان کنترل شد.
خراسان رضوی امسال در حال تجربه کاهش ۱۵ درصدی سطح زیر کشت نسبت به سطح کشت پارسال است
خوش قامت واردات بی رویه محلوج و نخ را عامل پایین بودن قیمت وش و محلوج داخلی دانست و گفت: این روند به گونه ای است که سال گذشته به دلیل عدم توجیه اقتصادی، سطح زیر کشت پنبه استان ۱۰ درصد و امسال نیز ۱۵ درصد دیگر کاهش یافته است.
وی تصریح کرد: اگر با همین روال شاهد کاهش سطح کشت پنبه باشیم در سال های آتی تبعات سنگینی را تجربه خواهیم کرد.