به گزارش ایرنا، اواخر سال ۱۳۹۴ طرح احداث خانه‌های جوان در استان‌های مختلف کشور شکل گرفت و اولین آن در شیراز افتتاح شد و اوایل سال ۱۳۹۵ نیز دهمین خانه جوان کشور در خانه‌ای سنتی واقع در بلوار بسیج یزد آغاز به کار کرد؛ هدف از ایجاد این خانه‌ها، بر اساس دستورالعمل‌های وزارت ورزش و جوانان، فراهم کردن فضایی برای هم‌افزایی، تبادل نظر و فعالیت جوانان و سازمان‌های مردم‌نهاد بود؛ مکانی که قرار بود بستری برای بروز خلاقیت‌ها، نوآوری‌ها و استعدادهای نسل جوان باشد.
اما امروز، بعد از گذشت چند سال، وضعیت این خانه چیزی جز ناامیدی و فراموشی را به ذهن نمی‌آورد؛ برای بازدید از این مکان به کوچه‌پس‌کوچه‌های بلوار بسیج رفتم، تابلویی رنگ و رو رفته با نوشته‌ای محو، مسیر خانه جوان را نشان می‌داد؛ تابلویی که خود روایتگر روزگار ناخوش این خانه بود.
در خانه بسته بود، اما با هماهنگی قبلی توانستم وارد شوم، به محض ورود، فضایی متروکه و بی‌جان پیش رویم ظاهر شد، این خانه قدیمی که دو حیاط کوچک دارد، در نگاه اول نشانی از سرزندگی و پویایی جوانان را در خود نداشت، یکی از حیاط‌ها کمی بهتر بود، اما حیاط دوم چنان مخروبه شده بود که دیگر نمی‌توان آن را حیاط نامید.
اتاق‌های این خانه با حداقل امکانات تجهیز شده بودند: میز، صندلی، تخته وایت‌برد، کمد و تلفن، اما تمام این تجهیزات زیر لایه‌ای از خاک و فراموشی مدفون شده‌اند، در برخی اتاق‌ها، شیشه‌ها شکسته و بر روی صندلی‌ها نه تنها گرد و خاک، بلکه فضله پرندگان به چشم می‌خورد، شرایط این خانه حتی از آنچه تصور می‌کردم، بدتر بود.
این خانه که روزگاری قرار بود مأمن خلاقیت‌ها و نوآوری‌های جوانان باشد، امروز به یادگاری از یک ایده خوب، اما اجرایی ضعیف تبدیل شده است.
چراغ‌های خاموش خانه جوان یزد
در ادامه بازدید از خانه جوان یزد و پیگیری موضوع، با محمدمهدی متوسل، رئیس گروه مشارکت‌های اجتماعی اداره کل ورزش و جوانان یزد، هم‌صحبت شدم تا دلایل این وضعیت نابسامان را جویا شوم.
وی با اشاره به مشکلات مدیریت این مجموعه گفت: خانه جوان یزد به دلیل نبود مدیریت مناسب و متولی مشخص، نتوانست به اهداف خود دست یابد، این مکان زمانی در اختیار چند سازمان مردم‌نهاد (سمن) قرار گرفت، اما به دلیل ضعف در مدیریت، فعالیت‌های آن متوقف شد و چراغ این خانه خاموش ماند.
وضعیت خانه جوان یزد، چیزی جز ناامیدی و فراموشی را به ذهن نمی‌آورد؛ تابلویی رنگ و رو رفته با نوشته‌ای محو، مسیر خانه جوان را نشان می‌دادمتوسل ادامه داد: وقتی مکانی بدون استفاده رها شود، به مرور زمان آسیب می‌بیند و خانه جوان نیز از این قاعده مستثنی نبوده، بارندگی‌ها بخشی از دیوارها و سقف این خانه را تخریب کرده و در مقطعی حتی سرقت‌هایی از تجهیزات آن انجام شده و طی دو سال گذشته هیچ اعتباری برای مرمت و احیای این خانه تخصیص داده نشده است.
او با اشاره به بازدیدهای متعددی که از این مکان انجام شده است، افزود: در برخی از این بازدیدها، سمن‌ها خواهان استفاده از این فضا بودند، اما پس از مشاهده شرایط نابسامان آن، از درخواست خود صرف‌نظر کردند و همچنین، کمبود نیروی انسانی در اداره ورزش و جوانان یکی از دلایل مهمی است که امکان استقرار مسئولی دائمی برای نظارت و نگهداری از این خانه را فراهم نکرده است.
متوسل، وضعیت خانه‌های جوان در شهرستان‌های استان یزد را نیز مشابه دانست و تصریح کرد: در بسیاری از شهرستان‌های استان، خانه‌های جوان عملاً تعطیل هستند و تنها در شهرستان ابرکوه فعالیت‌هایی به صورت محدود و کج‌دار و مریز انجام می‌شود.
این سخنان نشان می‌دهد که خانه جوان یزد نه تنها درگیر کمبود بودجه و امکانات است، بلکه از مدیریت و برنامه‌ریزی مناسبی نیز بی‌بهره بوده است. خانه‌ای که قرار بود محلی برای هم‌افزایی جوانان و بستری برای رشد خلاقیت‌های آنان باشد، امروز به نمادی از وعده‌های تحقق‌نیافته تبدیل شده است.
خانه جوان یزد؛ فرصتی از دست‌رفته برای جوانان فعال استان
برای بررسی بیشتر این شرایط، سری هم به محمدجواد آزادی یزدی یکی از جوانان فعال و مدیر یک سازمان مردم‌نهاد در یزد زدیم و با او هم گفت و گو کردیم.
او که از پیگیری کنندگان احیای این خانه است، تأکید کرد: جامعه جوانان ظرفیت عظیمی برای پیشبرد اهداف فرهنگی و اجتماعی دارد و این ظرفیت باید با همکاری جوانان و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال شود، رویدادهای هدفمند می‌توانند بستری مناسب برای شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌های جوانان فراهم کنند.
آزادی یزدی به ظرفیت‌های خانه جوان یزد اشاره کرد و گفت: این مکان، با وجود فضای سنتی و امکانات بالقوه‌ای که دارد، می‌تواند میزبان برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی متنوعی باشد، اما متأسفانه به دلیل توقف عملیات مرمت و کمبود اعتبار، همچنان غیرفعال است؛ احیای این مجموعه نیازمند حمایت جدی از سوی اداره ورزش و جوانان و استاندار یزد است.
وی پیشنهاد داد که فضای سنتی این خانه می‌تواند به یک کافه اجتماعی تبدیل شود؛ جایی که خدمات متنوعی به سازمان‌های مردم‌نهاد و داوطلبان ارائه شود و محلی برای تبادل نظر، برنامه‌ریزی و همکاری بین جوانان باشد.
یادی از گذشته و چالش‌های امروز
دبیر شبکه میراث فرهنگی و گردشگری سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان استان یزد همچنین به عملکرد مجمع جوانان در گذشته اشاره کرد و گفت: این مجمع زمانی جلسات متعددی با سازمان‌های مردم‌نهاد برگزار می‌کرد و برنامه‌هایی نظیر نقد فیلم، کتاب‌خوانی، آموزش موسیقی و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی را اجرا می‌کرد؛ این اقدامات تأثیر بسزایی در توسعه مهارت‌ها و خلاقیت‌های جوانان داشت.
او بر لزوم تغییر نگاه به سازمان‌های مردم‌نهاد تأکید کرد و گفت: سمن‌ها باید از رویکردهای سنتی فاصله گرفته و به سمت فضایی مدرن‌تر حرکت کنند اما متأسفانه، تخصیص ناعادلانه اعتبارات بین سمن های استان یکی از دغدغه‌های اصلی این سازمان‌ها است، با این حال، سمن‌ها در بحران‌های مختلف، از سیل گرفته تا چالش‌های اجتماعی، نشان داده‌اند که بازوهای توانمند جامعه هستند و در کنار سازمان‌ها و نهادهای دولتی، نقش مؤثری ایفا کرده‌اند.
آزادی یزدی در پایان بر لزوم نگاه ویژه مسئولان به سازمان‌های مردم‌نهاد و خانه جوان یزد تأکید کرد و گفت: خانه جوان می‌تواند به نقطه عطفی در توسعه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی جوانان استان تبدیل شود، به شرط آن‌که اراده و حمایت لازم برای احیای آن وجود داشته باشد.
خانه جوان؛ از احیای یک بنای تاریخی تا چشم‌انداز احداث مکانی جدید
در بسیاری از شهرستان‌های استان یزد، خانه‌های جوان عملاً تعطیل هستند و تنها در شهرستان ابرکوه فعالیت‌هایی به صورت محدود و کج‌دار و مریز انجام می‌شودزهیر حاجی حسینی، مدیرکل ورزش و جوانان استان یزد هم حرف هایی درباره وضعیت خانه جوان داشت که در گفت و گو با ایرنا اظهارکرد: این مجموعه در بافت تاریخی یزد، از سوی اداره کل ورزش و جوانان خریداری و تملک شده است که بخشی از آن مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و در حال حاضر قابل استفاده است، اما بخش دیگری از این بنا به دلیل قدمت و آسیب‌های واردشده، مخروبه و غیرقابل استفاده است.
وی افزود: مرمت و بازسازی بخش‌های آسیب‌دیده در دستور کار قرار دارد و در اولین مرحله تخصیص اعتبار، عملیات بازسازی آغاز خواهد شد، امیدواریم با حمایت و تخصیص اعتبارات لازم، مرمت این مجموعه تا پایان سال به اتمام برسد و این مکان در اختیار سازمان‌های مردم‌نهاد و جوانان قرار گیرد.
حاجی حسینی در ادامه به طرح احداث خانه جوان جدید اشاره کرد و گفت: یکی از زمین‌های مجموعه اداره کل ورزش و جوانان برای ساخت خانه جوان جدید در نظر گرفته شده است، نقشه این پروژه آماده شده و برای اجرای آن، مبلغ ۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان اعتبار پیش‌بینی شده است.
وی با اشاره به تغییرات در مکان پروژه افزود: در ابتدا قرار بود این خانه جوان در زمینی کنار ورزشگاه شهید نصیری احداث شود، اما به دلیل شرایط موجود، زمین دیگری برای این پروژه انتخاب خواهد شد.
مدیرکل ورزش و جوانان استان یزد اظهار داشت: هدف از این پروژه‌ها، حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی جوانان استان است؛ امیدواریم با تکمیل مرمت مجموعه تاریخی و آغاز احداث خانه جوان جدید، فضایی مناسب و مدرن برای توسعه خلاقیت‌ها، توانمندی‌ها و مشارکت‌های اجتماعی جوانان فراهم شود.
خانه جوان؛ نیاز به بازسازی گذشته یا ساخت آینده؟
خانه تاریخی جوان یزد که بخشی از هویت فرهنگی شهر یزد را نیز بازتاب می‌دهد، به دلیل آسیب‌های ناشی از بارندگی، سرقت و نبود نگهداری مناسب، اکنون نیازمند مرمت اساسی است، در مقابل، اداره کل ورزش و جوانان استان یزد در حال برنامه‌ریزی برای احداث یک خانه جوان جدید با اعتبار اولیه پنج میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان است.
با این حال، با توجه به وضعیت کنونی خانه تاریخی جوان و نیاز مبرم آن به مرمت و بازسازی، به نظر می‌رسد تخصیص این اعتبار برای احیای مکان موجود، تصمیمی منطقی‌تر و اقتصادی‌تر باشد، این اقدام نه‌تنها از هدررفت سرمایه‌های فرهنگی جلوگیری می‌کند، بلکه می‌تواند در مدت زمان کوتاه‌تری فضایی فعال و پویا برای جوانان فراهم کند.
خانه جوان تاریخی یزد، با معماری سنتی و هویت فرهنگی، می‌تواند به‌عنوان فضایی جذاب و متفاوت برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد، احیای این مکان، فرصتی است تا ارزش‌های تاریخی با نیازهای مدرن جوانان ترکیب و به نمادی از هم‌زیستی سنت و نوآوری تبدیل شود.
تصمیم‌گیری درباره سرنوشت این خانه، آزمونی برای مدیریت منابع و اولویت‌بندی درست در استان است که شاید بهتر باشد به جای ساختن از نو، با احیای گذشته‌ای که در اختیار داریم، آینده‌ای پایدارتر بسازیم.