به گزارش روز شنبه گروه علمی ایرنا از بنیاد ملی علم ایران، جلسه آشنایی با پروژه اعتبارسنجی مدل سیستم تاب‌آوری شهری و مؤلفه‌ها و تهیه کتابچه راهنمای کامل تدوین شاخص‌های تاب‌آوری ۱۶ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۷:۳۰ است.
معرفی چارچوب کلی برنامه تاب‌آوری: بنیاد ملی علم ایران با هدف هدایت و راهبری مؤثر، فراگیر و همه‌جانبه برنامه جامع تاب‌آوری شهری، در بهار ۱۴۰۳ و طی فراخوان عمومی، اقدام به ایجاد «مرکز هدایت و راهبری برنامه جامع تاب‌آوری شهری (مهرتاب)» کرد.
بعد از انجام فرایند داوری توسط بنیاد، نهایتاً «پژوهشکده علوم و فناوری‌های انرژی، آب و محیط‌زیست شریف» به عنوان میزبان مهرتاب انتخاب شد.
مهرتاب با مأموریت اصلی تعامل با ذینفعان و با تأکید بر یکپارچه‌سازی فعالیت‌های مرتبط با پروژه‌های ۰۰ تا ۰۳، برنامه جامع تاب‌آوری شهری را به صورت کامل از جانب بنیاد هدایت و راهبری خواهد کرد.
مدیریت فراخوان پیشنهاده‌های پروژه‌ها، تعامل با مجریان پروژه‌های ۰۰ تا ۰۳، یکپارچه‌سازی پروژه‌های فرعی، مدیریت پروژه، مدیریت ارتباطات، مشاوره، پردازش درخواست‌ها و پیشنهاده‌ها، جذب محققان جوان برای راهبری پروژه‌ها، مربی‌گری، آموزش و ترویج دانش از دیگر مسئولیت‌های مهرتاب است.
همچنین فراخوان حاضر مربوط به پروژه ۰۱ است و فراخوان پروژه‌های ۰۲ و ۰۳ در زمان‌های مقتضی منتشر خواهد شد.
عنوان پروژه اعتبارسنجی مدل سیستم تاب‌آوری شهری و مؤلفه‌ها و تهیه کتابچه راهنمای کامل تدوین شاخص‌های تاب‌آوری است.
در اهداف پروژه ذکر شده که در ادامه برنامه جامع تاب‌آوری شهری، با توجه به پیچیدگی مدل سیستمی USAH (Urban System Abstraction Hierarchy) که جزئیات آن در پیوست فراخوان آورده شده است، بازبینی و تحلیل همه لایه‌های مدل USAH، تعیین مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌ها در لایه‌های اصلی، و شناسایی یا توسعه شاخص‌هایی برای سنجش کیفی، سنجش کمی، یا سنجش ترکیبی (کیفی-کمی) مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌های لایه‌های مدل، از اهداف کلیدی این پروژه است.
نیل به این هدف در گام اول نیازمند تجزیه یک سیستم شهری به صورت سلسله مراتبی به زیرسیستم‌ها و مؤلفه‌های تشکیل دهنده آن‌ها در لایه‌های پنج‌گانه مدل USAH است. در گام بعدی لازم است مطالعات جامع کتابخانه‌ای انجام پذیرد تا ضمن استفاده از تجارب ملی و بین‌المللی در زمینه توسعه سیستم ارزیابی تاب‌آوری شهری، بتوان به شناسایی شاخص‌های کیفی، کمی و ترکیبی پرداخت. این شاخص‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند معیارهای سنجش کلیه مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌های مدل را پوشش دهند.
با توجه به اینکه بین برخی مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌های لایه‌های مختلف سیستم پیچیده شهری ممکن است وابستگی وجود داشته باشد، شاخص‌های پیشنهادی می‌بایست منعکس‌کننده این وابستگی‌ها باشند تا بعد از توسعه و تحلیل شبکه پیچیده توصیف‌کننده یک سیستم شهری، بتوان اثر تغییر در وضعیت مؤلفه‌های وابسته‌به‌هم بر یکدیگر را شبیه‌سازی کرد.
در این راستا، با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد کالبد شهری در کشور، نوع داده‌های در دسترس و نظر خبرگان، می‌توان به ارائه شاخص‌های جدیدی برای کمی‌سازی و تحلیل ترکیبی مؤلفه‌های لایه‌های مختلف در مدل USAH پرداخت. در نهایت، لازم است یافته‌های این پروژه در قالب یک کتابچه جامع گردآوری شود. این کتابچه شامل شاخص‌های قابل اندازه‌گیری و روش اندازه‌گیری آن‌ها (به صورت کمی، کیفی یا ترکیبی) است.
انتظار می‌رود انجام اولین پروژه از برنامه جامع تاب‌آوری شهری در کیش، آموزه‌های ارزشمندی در زمینه‌های زیر ارائه دهد که در پروژه موضوع این فراخوان نیز قابل بهره‌برداری باشد:
چگونگی مشارکت سازمان های ذینفع: دسترسی به خبرگان فنی و مدیریتی، فهم و برداشت عملیاتی از عناصر مدل USAH.
مدیریت داده‌ها: بررسی داده‌های در دسترس و قابلیت استفاده از آن‌ها، فرایندهای جمع‌آوری و دسترسی به اطلاعات، ثبت، نگهداری و سازماندهی داده‌های گردآوری شده.
ویژگی‌های جغرافیایی و شهری: تحلیل تنوع در اقتضائات جغرافیایی، کارکرد شهری و میزان توسعه‌یافتگی شهری.
شرح خدمات و خروجی‌های مورد انتظار
۱- مطالعات کتابخانه‌ای برای تدقیق و بهبود مدل USAH
مرور ادبیات پیشین مدل USAH برای توسعه روش ارزیابی تاب‌آوری شهری بر اساس تجارب ملی و بین‌المللی؛
شناسایی و تعیین مؤلفه‌های تمام لایه‌های مدل USAH، با تأکید بر لایه‌های سوم، چهارم و پنجم؛
تدوین کتابچه راهنمای پیاده‌سازی مدل USAH.
۲- تعیین و توسعه شاخص‌های کمی‌سازی مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌ها
بررسی ادبیات علمی و تجارب ملی و بین‌المللی در زمینه توسعه شاخص‌های کیفی، کمی و ترکیبی برای ارزیابی تاب‌آوری شهری؛
شناسایی شاخص‌های مرتبط برای تمامی لایه‌های مدل USAH
تعیین وابستگی بین مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌ها در لایه‌های مختلف؛
تحلیل شکاف بین شاخص‌های موجود و نیازمندی‌های پروژه با هدف آسیب‌شناسی و توسعه شاخص‌های جدید با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی هر منطقه؛
تعیین شاخص‌های نهایی با در نظرگرفتن نظر خبرگان کشور در این حوزه.
۳- تدوین کتابچه راهنمای شاخص‌های تاب‌آوری
مستندسازی شاخص‌های پیشنهادی برای مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌ها؛
ارائه روش‌های اجرایی و گام‌به‌گام برای کمی‌سازی شاخص‌ها؛
تدوین کتابچه راهنمای شاخص‌های تاب‌آوری شهری با در نظر گرفتن الزامات و محدودیت‌ها و داده‌های موجود در کشور.
۴- مستندسازی چالش‌ها و پیشنهادها
ارائه پیشنهادهایی برای بهبود روش‌شناسی ارزیابی تاب‌آوری شهری و توسعه شاخص‌ها؛
شناسایی محدویت‌ها و چالش‌های عملیاتی در تعریف و به‌کارگیری شاخص‌ها؛
ارائه راهکارها و پیشنهادهای اجرایی برای بهبود سازوکار گردآوری، ثبت و مدیریت داده‌ها با توجه به تجربیات حاصل از پروژه کد ۰۰ (کیش).
متقاضیان برای اطلاع از فایل‌های پیوست می‌توانند اینجا را کلیک کنند.
فراخوان در سایت بنیاد ملی علم ایران از امروز، هشتم دی ماه ۱۴۰۳ انتشار یافته است، جلسه آشنایی با پروژه ۱۶ دی ماه ۱۴۰۳، از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۷:۳۰ خواهد بود و مهلت ارسال پاکت الف تا ساعت ۲۳:۵۹ روز ۲۲ دی ۱۴۰۳ تعیین شده است.
اطلاع‌رسانی در مورد واجدین شرایط برای ارسال پاکت‌های ب و ج نیز اول بهمن ماه ۱۴۰۳ و مهلت ارسال پاکت‌های ب و ج (بدون تمدید) تا ساعت ۲۳:۵۹ روز ۲۵ بهمن ماه ۱۴۰۳ ذکر شده است. اسامی برندگان پروژه در تاریخ ۲۵ اسفندماه ۱۴۰۳ اعلام می‌شود. مدت زمان انجام پروژه حدوداً ۹ ماه برآورد شده است و برآورد بودجه در نظر گرفته شده حدوداً ۲ میلیارد تومان است.
شیوه ثبت‌نام و ارسال درخواست
شرکت در پروژه ۰۱ در سه مرحله اجرا می‌شود:
ارسال پاکت الف شامل اسناد مربوط به توانمندی مجری و تیم همکار برای اجرای پروژه (در سامانه کایپر بارگذاری شود.)
ارسال پاکت ب شامل پیشنهاده چگونگی اجرای پروژه
ارسال پاکت ج شامل هزینه
پیشنهاد دهندگان ابتدا باید نسبت به ارسال «پاکت الف» اقدام کنند. پاکت الف می‌بایست نشان‌دهنده توانمندی مجری و همکاران برای اجرای پروژه باشد و حداقل شرایط زیر را در برگیرد:
توانمندی مجری پروژه و سنخیت تجارب مجری با موضوع پروژه: مجری پروژه می‌بایست از توانمندی علمی و اجرایی لازم برخوردار باشد و تجارب وی با موضوع پروژه سنخیت کامل داشته باشد.
تخصص‌های چندرشته‌ای: جامعیت تیم مجری از منظر تخصص‌های چندرشته‌ای مورد نیاز پروژه، شامل (و نه محدود به) تاب‌آوری با تخصص‌های مرتبط با برنامه‌ریزی شهری، زیرساخت آب و انرژی، مدیریت منابع آب، تحلیل سیستم، مدیریت پروژه، سوانح طبیعی، و اقتصاد.
تجربه در مدیریت پروژه‌های مشابه: این تجربه شامل برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی پروژه‌های تاب‌آوری، مدیریت شهری، مدیریت بحران یا سایر پروژه‌های با ماهیت چند رشته‌ای است.
هویت نهادی و سنخیت حوزه فعالیت مؤسسه با موضوع پروژه
بدیهی است یک نفر از تیم مجری مسئولیت پروژه را بر عهده خواهد داشت، اما تیم باید انعطاف‌پذیری لازم برای تغییرات احتمالی در ترکیب اعضا، مانند قطع همکاری یا نیاز به اضافه شدن متخصصین جدید را داشته باشد. همچنین، نهاد مجری باید امکانات لازم را فراهم کرده و حوزه فعالیت مؤسسه تیم مجری برای اجرای پروژه، با موضوع پروژه سنخیت داشته باشد.
مهارت‌های ارتباطی و همکاری: شامل تجربه‌های پیشین موفق در تعامل مؤثر با ذینفعان تاب‌آوری شهری، از جمله نهادهای دولتی، سازمان‌های غیر دولتی و جامعه محلی.
آگاهی از سیاست‌ها و قوانین: اعضای تیم باید با سیاست‌ها و قوانین مرتبط با مدیریت شهری و تاب‌آوری آشنا باشند.
حضور پژوهشگران جوان در تیم پروژه: به منظور توسعه ظرفیت‌های علمی و اجرایی، حضور پژوهشگران جوان در تیم تحقیقاتی دارای امتیاز است.
نوآوری و خلاقیت: نهاد مجری می‌بایست توانایی ارائه راهکارهای نوآورانه و خلاقانه برای ارتقای روش‌شناسی ارزیابی تاب‌آوری شهری را داشته باشد.
نکات تکمیلی
بر اساس این فراخوان، برای هر یک از شاخص‌های فوق باید مستندات لازم در اسناد ارائه شود.
رزومه اعضای تیم، با تأکید بر تخصص‌های چندرشته‌ای و تطابق با شاخص‌های تعریف‌شده، ارسال شود.
بعد از اتمام مهلت ارسال پاکت الف، فرایند غربالگری پیشنهاده‌ها برای انتخاب حائزین شرایط مذکور انجام می‌شود. بعد از تعیین و اعلام واجدین شرایط توسط بنیاد، تیم‌های برگزیده می‌بایست نسبت به ارسال پاکت‌های ب و ج اقدام کنند.
شایان ذکر است که شرکت در این فراخوان مختص دانشگاه‌ها یا مؤسسات پژوهشی است و شرکت‌ها (از جمله شرکت‌های دانش‌بنیان) امکان شرکت در فراخوان را ندارند. از میان اعضای تیم پروژه، یکی از اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت با تخصص مرتبط با موضوع فراخوان و دارای حکم رسمی از طرف وزارت علوم با وزارت بهداشت می‌بایست به عنوان مدیر پروژه معرفی شود. قرارداد پروژه در قالب قرارداد پژوهشی خواهد بود که مابین بنیاد ملی علم ایران به عنوان کارفرما از یک طرف، و دانشگاه یا مؤسسه پژوهشی به عنوان مجری پروژه از طرفی دیگر، منعقد خواهد شد.
علاقه‌مندان به مشارکت در پروژه، برای رفع ابهامات احتمالی و کسب آگاهی بیشتر از جزئیات پروژه می‌توانند در جلسه‌ای که به صورت مجازی توسط مهرتاب برگزار خواهد شد، شرکت کنند.
پژوهشگران می‌توانند سؤالات یا ابهامات خود را به دبیرخانه مهرتاب از روش‌های زیر ارسال کنند:
ایمیل مهرتاب به نشانی: ewe.mehrtab@sharif.edu
کانال تلگرام به نشانی: https://t.me/mehrtab_ewe
نشانی جلسات مجازی مهرتاب: https://vc.sharif.edu/mehrtab