به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری، آستانه پایتخت قزاقستان امروز دوشنبه (18 بهمن ماه) میزبان نشست سه جانبه مسكو با حضور ایران، تركیه و روسیه خواهد بود. هدف از نشست آستانه 2، تقویت توافق آتش بس ، چگونگی اجرا و نظارت بر روند آن اعلام شده است .
این نشست درحالی برگزار می شود كه پیشتر، در روزهای چهارم و پنجم بهمن ماه جاری نخستین نشست آستانه، به ابتكار ایران و همكاری روسیه و تركیه نمایندگان دولت و معارضین سوری برگزار شد و برای نخستین بار به صورت نمایندگان دولت قانونی سوریه به مذاكره رودررو و مستقیم با نمایندگان معارضان مسلح پرداختند. پس از آن و ارزیابی مثبت از نتیجه این مذاكرات، حال قزاقستان باز هم تلاش می كند از این تجربه مثبت، تكراری ایجاد كند.
این در حالی است كه «الكساندر لاورنیتف» فرستاده ویژه رییس جمهوری روسیه، روز گذشته هفدهم بهمن ماه به منظور رایزنی پیرامون بحران سوریه و تقریب دیدگاه ها وارد تهران شد. وی با علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و گفت و گو كرده است.
**بحران شش ساله سوریه
از پانزدهم مارس 2011 در شهر «درعا» مركز استانی به همین نام، به فاصله 85 كیلومتری جنوب دمشق و مرز مشترك با اردن، اعتراض هایی به دولت دمشق زبانه كشید.
شاید در ابتدای كار كمتر كسی تصور می كرد كه آن ناآرامی و آشوب ها به جنگی تمام عیار و بحرانی در این حد از پیچیدگی تبدیل شود. جنگی كه دخالت برخی قدرت های بین المللی و كشورهای منطقه در آن موجب سرازیر شدن تروریست ها به سوریه شد. تروریست هایی كه از نارضایتی مردم بعضی شهرها به نفع خود بهره برداری كرده و و با موج سواری روی آن، آتش فتنه ای را در سوریه روشن كردند كه تنها نتیجه آن كشتار و آواره شدن مردم بی دفاع این كشور بود.
تروریست ها اگرچه نخست با حمایت حامیان منطقه ای و بین المللی خود توانستند قسمت های مهم و وسیعی از خاك سوریه را اشغال كنند اما از یك 1.5 سال گذشته تاكنون، با پیشروی ارتش و نیروهای مقاومت، كفه ترازوی تحولات میدانی به نفع دولت دمشق سنگین تر شده است. نیروهای ارتش سوریه و وفاداران به دولت قانونی دمشق، با حمایت هوایی روسیه و مشاوره های نظامی جمهوری اسلامی ایران، توانستند افزون بر تحكیم كنترل خود در شهرهایی چون دمشق و لاذقیه، دیگر شهرها مانند حمص و حماه را در اختیار بگیرند.
**انشقاق در صف مخالفان دولت دمشق
تغییر در تحولات میدانی موجب به هم خوردن صف مخالفان دولت سوریه و ناهماهنگی در عملكرد آنان شد.
تركیه كه از نخستین روزها، در كنار عربستان سعودی، آمریكا و كشورهای غربی در جبهه مخالفان دولت بشار اسد قرار داشت، به نحو ملموسی نسبت به قبل تغییر لحن داده است. مواضع «دونالد ترامپ» رییس جمهوری منتخب آمریكا مبنی بر اولویت مبارزه با داعش به جای اصرار به رفتن رییس دولت دمشق هم نشان از این دارد كه واشنگتن هم دیگر خواهان رفتن اسد، حداقل در كوتاه مدت و به صورت فوری نیست.
برخی تحلیلگران می گویند سیاست های تركیه پس از كودتای نافرجام 25 تیرماه سال جاری، به نوعی دستخوش تغییرات شده است. به نظر می رسد مقام های تركیه پس از آنكه بازتاب عملكرد نادرست خود را كه نتیجه ی بازی در زمین سعودی ها و همسویی با مواضع تندروانه در منطقه بود، درعرصه داخلی و خارجی لمس كردند و درصدد برآمدند بازی عقلایی را در پیش گیرند.
در مقابل عربستان همچنان با اصرار به بركناری اسد و تداوم حمایت و تجهیز تروریست های مخالف دولت سوریه، بر سیاست های افراطی خود در منطقه پافشاری می كند.
بازیگران میدان تحولات سوریه به ویژه پس از آزادسازی حلب در دو وضعیت متضاد قرار دارند. در یك سوی میدان می توان شاهد انسجام حامیان دولت و ملت این كشور بود و در دیگر سو مخالفان سوریه در عین واگرایی تلاش دارند تلاش هایی منجسم را در جهت اهداف و منافع نه چندان مشترك به نمایش بگذارند.
**فرآیند سیاسی و مذاكرات برای تقریب دیدگاه ها
از حدود دو سال گذشته به این سو، با سنگین شدن كفه ترازوی تحولات میدانی به نفع دولت قانونی دمشق، روند مذاكرات و نشست های چند جانبه به منظور حل و فصل این بحران، به طور جدی تری پیگیری شد. البته به نحو محسوسی این هماهنگی و رایزنی ها در جبهه حامیان دولت اسد نمایان بود.
بیستم خرداد ماه سال جاری، وزرای دفاع ایران، سوریه و روسیه در تهران دیدار كردند و در این نشست پیرامون اقدامات فوری برای تقویت همكاری‌ها در جنگ علیه گروه‌های تروریستی در سوریه به تبادل نظر پرداختند. پس از آن، نشست لوزان در تاریخ بیست و چهارم مهرماه، با حضور وزیران امور خارجه روسیه، آمریكا، تركیه، عربستان، قطر، عراق، مصر و همچنین «استفان دیمیستورا» نماینده ویژه دبیر كل سازمان ملل متحد در امور سوریه به همراه «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در سوییس برگزار شد؛ نشستی كه انجام آن بدون نتیجه ای مشخص ، حاكی از عمق اختلاف نظرها و تشتت آرا در جبهه مخالفان دولت دمشق داشت.
در برابر ناهمسازی مخالفان دولت دمشق، نشست سه جانبه مسكو با حضور وزیران امور خارجه، ایران، روسیه و سوریه هفتم آبان ماه برگزار شد؛ رخدادی كه كفه ترازو را به نفع محور حامیان دولت سوریه سنگین تر كرد و سطح بالای انسجام در این جبهه را به نمایش گذاشت. از دید برخی ناظران همین هماهنگی های دیپلماتیك و همچنین همكاری های میدانی به آزادسازی شهر حلب انجامید.
حلب، دومین شهر مهم سوریه كه بیش از چهار سال در تصرف تروریست های مسلح بود، در نبرد سرنوشت سازی كه به مادر جنگ ها شهرت داشت، آزاد شد. حلب نقطه اتكای حضور تروریست های مخالف دولت اسد در سوریه بود. با تسلط كامل دولت بر حلب، نوار غربی سوریه زیر نگین دولت دمشق درآمد. این رخداد برای تروریست ها و حامیان منطقه ای و بین المللی آنها از نظر میدانی و روانی بسیار ناگوار بود. حلب تنها نقطه ارتباط آنها با خارج از مرزهای سوریه بود با از دست دادن آن تروریست ها در عمل ارتباط خود را با حامیانشان در آنسوی مرزهای سوریه را، قطع شده دیدند. روندهای پس از آزادسازی حلب، مسیر مبارزه با تروریسم در سوریه را وارد مرحله جدیدی كرده است.
پس از آن نسشت سه جانبه مسكو در تاریخ سی ام آذر ماه، این بار با حضور وزرای خارجه ایران، روسیه و تركیه برگزارشد. این نشست نشان از ورود بحران سوریه به مرحله ای تازه دارد و گویای تلاش بازیگران اصلی بحران برای مدیریت تحولات در دوره پس از آزادسازی حلب است. این نشست به اجرایی شدن توافق آتش بس میان دولت سوریه و مخالفان و پایان موقت درگیری ها انجامید. از ساعت صفر روز سی ام دسامبر سال 2016 میلادی، (بامداد جمعه 10 دی) آتش بس فراگیر میان ارتش سوریه و گروه های مسلح در سراسر خاك این كشور آغاز شده است. این آتش بس در چارچوب توافق میان طرف های درگیر و براساس اعلام فرماندهی كل ارتش و نیروهای مسلح سوریه برقرار شده است. با پایداری نسبی این توافق، مذاكرات سیاسی، (نشست آستانه 1) در قزاقستان در روزهای ابتدایی بهمن ماه برگزار شد و آستانه میزبان ایران، روسیه و تركیه بود.
این مذاكرات بین دولت سوریه و معارضان به میزبانی دولت قزاقستان و با نظارت روسیه، ایران و تركیه برگزار شد كه ضمن تاكید بر تثبیت آتش بس ، موجب همگرایی بیشتر و تلاش برای تقریب دیدگاه ها شد.
علاوه بر این، دیدار فرستاده ویژه رییس جمهوری روسیه با دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، پیش از نشست امروز در شهر آستانه ، تاییدی بر نقش موثر ایران در مبارزه با تروریسم و بازگرداندن صلح و ثبات به منطقه است. بركسی پوشیده نیست كه جمهوری اسلامی ایران همواره بر حل بحران سوریه از راه سیاسی تاكید داشته و از همین رو از هر دیدار و نشستی كه مسیر رسیدن به توافق و خاتمه یافتن خشونت ها را هموار كند، استقبال كرده است.
بحران سوریه در حالی به پایان ششمین سال خود نزدیك می شود كه كشته شدن صدها هزار تن و آوارگی میلیون ها نفر دیگر از عمق این بحران چند لایه و پیچیده حكایت دارد. تجربه این سال ها نشان می دهد كه تداوم جنگ، به جز بیشینه شدن خشونت ها هیچ رهاوردی نخواهد داشت و راه حل سیاسی بهترین سازوكار برای پایان این بحران است.
حال در چنین فضایی برگزاری نشست آستانه 2 مسیر دستیابی به چنین راه حلی را هموارتر می كند. فراهم كردن مقدمات حل سیاسی بحران سوریه از طریق گفت‌وگوهای جدی میان دولت و معارضان از مهم ترین اهداف این مذاكرات است. این دست نشست ها به مانند فرصتی برای نزدیك تر شدن به راه حل سیاسی به منظور خاتمه دادن به این بحران است.
پژوهشم **9403**1601** خبرنگار : سمانه سعادت ** انتشاردهنده : شهناز حسنی
تهران- ایرنا- برگزاری دومین نشست حل بحران سوریه در آستانه ، امیدها را برای نزدیك شدن به راه حل سیاسی از طریق گفت‌وگوهای جدی میان دولت و معارضان، افزون كرده است.