سوریه از اواخر اسفند ماه 1389 با آغاز تنش در شهر درعا در جنوب این كشور و نزدیك مرز اردن تاكنون شاهد بحران است و با توجه به گستردگی جغرافیایی آن كه تقریبا همه استان ها و مناطق این كشور را در بر گرفت ، بحران مزبور فراز و نشیب را در مقاطع مختلف شاهد بوده است.
در روزهای اخیر تهدیدها و اقدام نظامی نمایشی برخی از كشورهای غربی و رژیم صهیونیستی علیه سوریه بر خلاف آرایش های نظامی و تهدیدهای قبلی این سوال را مطرح می كند كه به راستی چرا برخی طرف های غربی و عربی اجازه نمی دهند تا بحران در این كشور عربی پایان یابد؟
بحران در سوریه پس از شروع آن با حمایت مالی و تسلیحاتی برخی كشورهای عرب منطقه مانند عربستان و قطر در كنار تركیه و همكاری بعضی از جریان های سیاسی در لبنان در ابتدا شهرهای مرزی سوریه را در بر گرفت و پس از مدتی به خاطر حمایت های گسترده تر حامیان تروریست ها و سازماندهی شدن آنها تقریبا كل این كشور را شامل شد.
برخی دستاوردهای تروریست ها موجب شد تا آنان شهرهای مختلفی را یكی پس از دیگری اشغال كنند و با توجه به گستردگی درگیری ها در سرتاسر این كشور امید داشتند تا با اشغال دمشق كار را یكسره كرده و پیروزی خود را با اقامه نماز جمعه در دمشق جشن بگیرند.
جایگاه راهبردی سوریه در منطقه و خطر ظهور گروه های تروریستی تكفیری و سلفی در آن موجب شد تا حامیان این كشور از جمله ایران و روسیه به دنبال احساس نگرانی از آینده سوریه وارد عمل شده و سرنوشت بحران را به نفع حاكمیت قانونی این كشور و بنا به درخواست آن تغییر دهند.
با ورود دو كشور ایران و روسیه و حمایت از حاكمیت سوریه حل بحران این كشور در دو بعد نظامی و سیاسی به صورت همزمان پیش رفت و اكنون شاهد به نتیجه رسیدن و شكوفا شدن این اقدامات و موفقیت آن با خروج آخرین گروه تروریستی از دوما در نزدیكی دمشق هستیم و همین موضوع نیز نگرانی هایی را برای حامیان تروریست ها به دنبال داشته و آنان تلاش می كنند تا به خاطر به شمارش افتادن نفس های دست پروردگان خود در سوریه از طرق مختلف به آنان روحیه دهند و بحران در سوریه را همچنان شعله ور نگهدارند.
پیش از این به خاطر روشن نشدن وضعیت بحران در سوریه تحلیلگران سه فرض را برای خود در ارتباط با این كشور مطرح می كردند كه شامل پیروزی حاكمیت سوریه ، موفقیت معارضه آن و ادامه وضع موجود بود ولی اكنون همه در ارتباط با فرضیه اول سخن می گویند و بی دلیل نیست كه مقام های سعودی سفرهای دوره ای به امریكا و اروپا به راه انداخته و در پایان آن هم حملات موشكی و هوایی از سوی كشورهای سفر كرده ولیعهد عربستان به سوریه انجام می شود و این اقدام را در واقع باید اوج ناامیدی حامیان تروریست ها در سوریه دانست.
اكنون با روشن شدن بیشتر وضعیت بحران در سوریه و برتری فرضیه اول یعنی سربلند بیرون آمدن حاكمیت این كشور مهم ترین سوال در این ارتباط وضعیت آینده منطقه در سایه سوریه پیروز بر بحران با وجود حمایت های بی دریغ دشمنان این كشور از تروریست ها با عناوین مختلف است.
اولین دستاورد این پیروزی را باید بیمه شدن سوریه در برابر هر گونه بحران آتی برای سالیان متمادی دانست.
سوریه با خروج از بحران در این كشور به عنوان دومین كشور صاحب تجربه برای مقابله با گروه های تروریستی پس از عراق با بیش از هشت سال سابقه نبرد به شمار می رود و همپیمانی این دو كشور در كنار ایران برای بسیاری از دشمنان آنها از جمله رژیم صهیونیستی نگران كننده است.
بی دلیلی نیست كه این رژیم این روزها تلاش می كند تا به هر قیمتی كه شده است، اجازه ندهد سوریه دوباره روی آرامش به خود ببیند و روی پای خود بایستد و از روش های مختلف نظیر حمله نظامی ، حمایت تسلیحاتی و اطلاعاتی از تروریست ها و مداوای آنان در فلسطین اشغالی تلاش می كند تا آنان را به حضور در سوریه و ادامه درگیری ها در این كشور ترغیب كند.
دومین دستاورد پیروزی سوریه بر تروریست ها را باید تثبیت حاكمیت این كشور همراه با برخی تحولات و اصلاحات ناشی از تجربه سال های بحران ذكر كرد كه موجب می شود تا نظام سیاسی این كشور با پی بردن به برخی معضلات سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی نقشه راه روشنی را برای آینده خود ترسیم كند تا در آینده شاهد برخی از خرده بحران ها داخلی در جامعه خود نباشد كه دشمنان سوریه بتوانند مانند مقطع كنونی از آن برای بحران سازی و بحران آفرینی استفاده كنند.
در سایه دستاوردهای مزبور سوریه به عنوان یكی از كشورهای عربی قدرتمند در آینده منطقه مطرح خواهد شد كه هرگونه تحولی در آن بدون ملاحظه سیاست های دمشق امكان ندارد و جایگاه منطقه ای آن را به مراتب بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
سومین دستاورد خروج سوریه از بحران را باید در تقویت محور مقاومت در منطقه غرب آسیا ذكر كرد.
در واقع باید گفت كه با پایان بحران در سوریه به عنوان یكی از كشورهای حامی جبهه مقاومت در منطقه ، این جبهه با كوله باری از تجربه جنگ با تروریست های تكفیری و سلفی از آن بیرون آمده و می تواند در آینده نقش تعیین كننده ای در تحولات منطقه به خصوص در ارتباط با فلسطین اشغالی ایفا كند و چنین رویكردی موجب افزایش اعتماد به نفس طرف های مقابل تل آویو و دیگر مدافعان مقاومت خواهد شد.
علاوه بر این سربلندی جبهه مقاومت موجب افزایش بیش از پیش قدرت منطقه ای ایران به عنوان یكی از بازیگران مورد اعتماد و اصلی در آن شده و تاثیرات آن در برخی كشورهای دیگر منطقه مانند لبنان و یمن بیشتر نمایان می شود و چنین تغییراتی در منطقه برای برخی كشورها از جمله عربستان و كشورهای همراه آن قابل تحمل نیست و برخی معادلات را برهم خواهد زد و دامنه اختلافات عربی – عربی را به خاطر بروز دیدگاه های جدید در سایه تحولات منطقه تشدید می كند.
حزب الله لبنان نیز در سایه تحولات جدید در منطقه دیگر آن حزب الله دیروز نیست بلكه گروهی است كه پس از چند سال مقابله با تروریست ها می تواند در صورت بروز خطر در لبنان این كشور را در برابر هر آسیبی بیمه كند و معادلات آنان را برهم بریزد.
چهارمین نتیجه خروج سوریه از بحران را باید در تقویت قدرت دفاعی جمهوری اسلامی ایران ذكر كرد كه با حضور تمام قد در بحران سوریه بر خلاف برخی سیاست بازی های معمول در جهان و كشورهای همسایه سوریه تا پایان در كنار دولت و مردم این كشور ایستاد.
پر واضح است كه دشمنان می دانند چنین دستاوردی برای ایران هزینه آنها را برای هرگونه اقدام در هر زمینه ای افزایش خواهد داد و آنها ناچار به پذیرش برخی سیاست های منطقه ای و جهانی ایران خواهند بود و درك خواهند كرد كه بدون حضور ایران نمی توانند كاری از پیش ببرند.
پنجمین دستاورد تحولات آتی منطقه ای را باید در دور شدن خطر تروریسم در منطقه در سایه برخی اتحادهای جدید و برهم خوردن قواعد بازی در آن و در اتحاد بین ایران و روسیه ذكر كرد كه امروز خشم برخی از كشورهای غربی و در راس آنها امریكا را موجب شده است.
اگر تصویری از هیچ مقام امریكایی در نشست سه جانبه آنكارا با حضور سران ایران ، روسیه و تركیه در اوایل فروردین ماه نیست ، این در واقع نشان از تغییر قواعد بازی در جهان و ظهور بازیگران جدید است و چنین تغییراتی برای واشنگتن قابل قبول نیست و حتی برای نقش آفرینی در روند تحولات سوریه حاضر است دست به ماشه ببرد و به بهانه یك حمله ثابت نشده شیمیایی پیام روشنی را به بازیگران جدید بدهد.
نیك واضح است كه همه این تحولات حاكی از كاهش جایگاه امریكا و روشن شدن چهره واقعی و سیاس این كشور در تحولات است كه از سوی مدعی مبارزه با تروریسم می باشد و از طرف دیگر در مواقع ضروری اقدام به ارسال كمك به آنان می كند و به دنبال مطالبه هزینه های آن از برخی كشورهای عربی نیز است.
** كارشناس امور خاورمیانه
تهران- ایرنا- درحالی بحران سوریه وارد هشتمین سال خود شده است كه به نظر می رسد برخی طرف ها در منطقه تمایل چندانی به پایان آن ندارند و نمی خواهند اجازه دهند تا این كشور روی آرامش به خود ببیند.