به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، بخش مهمی از تحركات سیاسی احزاب و تشكل ها طی ماه های اخیر با نیم نگاهی به انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال 98 صورت گرفته است. البته چهره های سیاسی هم هستند كه گویا از هم اكنون برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 خود را مهیا می سازند.
این در حالی است كه برخی جریان ها بحث و نظر در مورد تجربه های گذشته، مسایل ماهوی و سیاست های حزبی را مدنظر دارند. گروهی هم یك گام جلوترند و روی توسعه تشكیلاتی، فعالیت های استانی و حتی لیست های انتخاباتی كار می كنند.
اگر چه از دید برخی ناظران ورود زودهنگام به مباحث و فعالیت های انتخاباتی از سوی جریان های سیاسی، می تواند آسیب زا باشد ولی یكی از مهمترین كاركردهای احزاب فعالیت مستمر سیاسی، كادرسازی، آموزش نیروهای باتجربه و ... است كه همواره با مباحث انتخاباتی گره خورده است. به عبارتی انتخابات و رقابت دموكراتیك برای كسب قدرت، فلسفه وجودی احزاب را تشكیل می دهد و چون محركی تشكل های سیاسی را به كنش وا می دارد.
زمانی انتخابات می تواند كاركردهای حزبی را مختل كند كه تمركز بیش از اندازه به مقوله رقابت سیاسی، مانع از تحقق دیگر كارویژه های مهم احزاب در امر آموزش سیاسی، مطالبه گری سازنده، كادرسازی و ... شود.
با این تفاسیر نمی توان همه احزاب و جریان های سیاسی كشور را مشمول وارد شدگان به رقابت های زودهنگام انتخاباتی دانست. با این حال همه تشكل های سیاسی، انتخابات مجلس و ریاست جمهوری آتی را به عنوان مهمترین رخداد این حوزه پیش رو دارند.
گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا در نظر دارد از این پس در قالب گزارش های هفتگی تازه ترین اخبار و تحلیل های مرتبط با فعالیت های انتخابات محور تشكل های سیاسی را مورد واكاوی و بررسی قرار دهد.
** اصولگرایان و باز هم مساله ایجاد تشكلی واحد
چندماهی است در بدنه اصولگرایی تحركاتی برای ایجاد تشكلی واحد به جریان افتاده است. اصولگرایان پس از ناكامی در انتخابات نیم دهه اخیر یك بار دیگر به فكر ایجاد سازوكاری افتاده اند تا از تشتتی كه سال ها است بلای جان این جریان شده نجات یابند.
«شورای وحدت» عنوان تشكلی است كه چند وقتی است اصولگرایان در مورد چند و چون تاسیس آن با یكدیگر مذاكره و هم اندیشی می كنند. تجربه ناموفق «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» موسوم به «جمنا» در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته، اصولگرایان را به فكر ایجاد مكانیسم كارآمدتر و موثری انداخته است.
جمنا نتوانست میان احزاب و طیف های مختلف اصولگرایی جایگاه مرجع را به دست آورد. سرانجام، فعالیت های سیاسی جمنا در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 1396، به آنچه مطلوب تشكیل دهندگان این تشكل بود نیانجامید.
«حزب موتلفه اسلامی» به عنوان قدیمی ترین تشكل سیاسی اصولگرایان، از ابتدا به صورت مجزا و غیرهماهنگ با جمنا نامزد خود را معرفی كرد. «سید مصطفی میرسلیم» نامزد موتلفه حاضر نشد در حمایت از «سید ابراهیم رییسی» نامزد اصلی اصولگرایان از گود رقابت های انتخاباتی كنار رود. رییسی هم به عنوان نامزد نهایی جمنا، هرگز همراهی خود را با هیچ تشكل سیاسی تایید نكرد و تا پایان رقابت انتخاباتی تاكید می كرد كه وابسته به حزب و گروهی نیست. «محمدباقر قالیباف» دیگر نامزد اصولگرا كه بدون تایید نهایی جمنا اعلام نامزدی كرده بود، به صورت شخصی به نفع رییسی از نامزدی انصراف داد.
بروز اختلاف نظر در مواضع این روزهای رییسی و مشاور قالیباف در مورد پشت پرده های كناره گیری شهردار سابق پایتخت از رقابت انتخاباتی سال 96، گویای بی تاثیری جمنا در روند اتحاد اصولگرایان در انتخابات پیشین است.
یك سال از انتخابات می گذرد و اكنون چهره های اصولگرا از چالش های موجود بر سر راه تحقق كارویژه های جمنا در انتخابات پیشین سخن می گویند؛ از باندهای متصل به ثروت و قدرتی كه تصمیمات این تشكل را تحت تاثیر قرار می داد تا پارادوكس های سیاسی یعنی احزابی كه از سویی مستقل و خارج از سازوكارهای جمعی عمل می كردند و از سویی دیگر با جمنا اعلام همراهی می كردند تا هم از مواهب همراهی با اصولگرایان بهره ببرند و هم چهره مستقل خود را حفظ كنند.
«حسن بیادی» فعال سیاسی اصولگرا به تازگی در گفت و گو با رسانه ها از باندهای ثروت و قدرتی سخن گفته كه تصمیمات جمعی اصولگرایان را شكل می داد. «ناصر ایمانی» فعال سیاسی اصولگرا هم از تاثیر حركت ها و مواضع «جبهه پایداری» بر تصمیمات جمعی اصولگرا چنین انتقاد كرد كه «وزن‌كشی‌ها منطقی نبود؛ یعنی برخی طیف‌های اصولگرا عملا نقشی را ایفا كردند كه خیلی بیشتر از وزنشان بود.»
با این حال چهره های تشكل اصولگرایی در روزهای نخست مهرماه امسال گرد هم آمدند تا جهت دست یابی به وحدت، طرحی نو دراندازند. این روزها چهره های شاخص اصولگرایی با برگزاری جلسات منظم هفتگی به دنبال جمع كردن طیف های مختلف این جریان زیر لوای شورای وحدت هستند.
درحالی كه تحلیلگران شورای وحدت را تشكلی موازی با جمنا خوانده و تكرار تجربه جمنا را برای شورای وحدت دور از ذهن نمی دانند، چهره های اصولگرا از تفاوت های ماهوی این دو تشكل سخن می گویند.
«مهدی چمران» فعال سیاسی اصولگرا، كاركرد متفاوت این دو تشكل را توجیهی بر فعالیت همزمان هر دوی آنها می داند. به گفته چمران، كاركرد شورای وحدت، مشورتی است و سیاست های كلی را تدوین خواهد كرد و جمنا به عنوان بازوی اجرایی سیاست های شورا را عملیاتی خواهد كرد.
با این حال، جمنا این روزها زیر نظر رییسی و به دور از تاثیرپذیری از شورای وحدت فعالیت های مقدماتی انتخاباتی خود را دنبال می كند. « سیدمحمدرضا میرتاج الدینی» عضو جمنا در پاسخ به خبرهایی مبنی بر انتخاب فهرست 150 نفره این تشكل برای انتخابات آتی مجلس گفت: جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی كار مقدماتی برای انتخابات مجلس را شروع كرده است. طبیعی است كاندیداهای مطرح جریان انقلابی را در استان های مختلف شناسایی كند تا بتواند مقدمات همگرایی و تهیه لیست را انجام دهد. كارهای مقدماتی این كار شروع شده، البته هنوز به مرحله برنامه هایی كه باید داشته باشند نرسیده است.
این در حالی است كه از هم اكنون سازجدایی برخی تشكل ها از جریان غالب اصولگرایی به گوش می رسد. میرسلیم عضو موتلفه یك روز پس از برگزاری كنگره حزبی خود در 16 آذر ماه در گفت و گو با یكی از رسانه های داخلی اظهار داشت: ما حتما لیست حزبی تهیه خواهیم كرد و به اطلاع مردم خواهیم رساند. 200 دفتری كه در كشور داریم بیكار نیستند. اینها در طول سال مشغول بررسی افراد سرشناسی هستند كه قابلیت‌های خوبی دارند. ما حتما لیست حزبی تهیه خواهیم كرد و به اطلاع مردم خواهیم رساند.
قالیباف هم پیش از این با راه اندازی بحث هایی در مورد «نواصولگرایی» و انتقاد از جمنا، راه خود را از اصولگرایان جدا كرده است. در مرامنامه نواصولگرایی كه اواخر تابستان از سوی «جمعیت پیشرفت و عدالت» تهیه شده، نواصولگرایی فرایندی «در حال شدن» معرفی شده كه چه اصولگرایان بخواهند و چه نخواهند، رقم زده خواهد شد تا با جذب « جوانان انقلابی» و فعالیت «دلسوزانه، فعالانه و امیدوارانه» آنان از رسیدن به «وضع نامعلوم» جلوگیری كند و مانع از تكرار تجربه «هزینه‌های غیرقابل جبران گذشته و حال» شود.
** گزاره تحریم انتخابات میان اصلاح طلبان جایی ندارد
اصولگرایان تلاش می كنند به خاطر چالش های كنونی كشور و مشكلات دولت در تحقق وعده های انتخاباتی، تصمیم اصلاح طلبان در حمایت از روحانی در انتخابات ریاست جمهوری را زیر سوال ببرند و با این تاكتیك اصلاح طلبان و اعتدالیون را تضعیف كنند. در این راستا حتی برخی اصولگرایان با تفسیرهایی دور از ذهن از اظهارنظر چهره های اصلاح طلب، گزاره هایی چون «عبور از روحانی» یا «تحریم انتخابات» را استنباط می كنند.
در هفته های گذشته اصلاح طلبان كوشیده اند انتساب این ایده ها به خود را رد كنند و از امید به تداوم جریان اصلاح طلبی و ضرورت بقا و فعالیت این جریان برای حفاظت از كشور و منافع ملی بگویند.
به این ترتیب است كه «شهیندخت مولاوردی» موكدا گزاره عبور از روحانی را رد كرده است. «عبدالله ناصری» تاكید كرده به رغم اینكه اقتدارگرایان می خواهند اصلاح طلبان را به قهر بكشانند و از حاكمیت خارج كنند، ولی اصلاح طلبان تاكنون هیچوقت صحبت از خروج از حاكمیت نكرده اند و تحریم انتخابات در گفتمان اصلاح طلبی جایی ندارد. همچنین «اشرف بروجردی» صراحتا تاكید كرده كه استراتژی اصولگرایان قهر با صندوق های رای نیست.
«صادق خرازی» دبیر كل حزب «ندای ایرانیان» هم چند روز پیش در كنگره سراسری این حزب تاكید كرد: به رغم همه مشكلات فراوانی كه در كشور است آنچه كه فرهنگ فریبكاری و پوپولیسم است و دوباره دارد در این كشور ریشه می‌‌دواند، كنش‌‌‌گران سیاسی هوشمندانه تجربه سال 84 را تكرار نخواهند كرد كه نتیجه‌‌اش آن جهود و آن گرفتاری بزرگ و هدر رفتن سرمایه‌‌های ملی مردم و استعدادهای كشور شود.
«عباس عبدی» تنها راه پیش روی ایران را انجام اصلاحات گام به گام و رو به جلو عنوان كرده است. دیگر چهره های شاخص اصلاح طلبی چون «مصطفی تاجزاده» هم از لزوم تداوم جریان اصلاح طلبی ولو بدون پرچمداری چهره های اصلاح طلبی كنونی سخن رانده تا با حضور در ساختار قدرت، كشور را در مسیری معقول هدایت كنند. «اسماعیل گرامی مقدم» سخنگوی حزب اعتماد ملی هم با رد گزاره قهر اصلاح طلبان با انتخابات، بر لزوم بهره گیری از حداقل روزنه ها برای جلوگیری از به قدرت رسیدن تندروها تاكید كرده است.
در همین حال، اصلاح طلبان هم این روزها سازوكار جمعی خود زیر لوای «شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان» را زیر نظر دارند و گاهی نقدهای جدی به آن مطرح می كنند، اما آنچه مهم به نظر می رسد اینكه دست كم تشكل جمعی اصلاح طلبان در مباحث انتخاباتی در سال های گذشته كاملا موفق عمل كرده است. وارد كردن نمایندگان فهرست امید به مجلس شورای اسلامی و موفقیت فهرست اصلاح طلبان به شورای شهر –هرچند نقدها و ابهامات جدی در مورد آن وجود دارد- نقطه ای برجسته در كارنامه اصلاح طلبان است.
با این تفاسیر می توان گفت اصلاح طلبان بیش از آنكه وارد مباحث مقدماتی انتخابات شده باشند، این روزها مشغول بازاندیشی روی راهكارهای عبور كشور از شرایط موجود و بحث و نظر در مورد سیاست ها و راهبردهای حزبی خود هستند. به گفته «سعید حجاریان» اصلاحات باید به قفا بنگرد، راه طی شده را یك بار مرور و نقد كند. ما نیاز داریم در سه زمینه گفتمان، تشكیلات و راهبرد دست به ابتكارهای جدید بزنیم.
پژوهشم**9275**9279
تهران- ایرنا- موضع گیری اخیر چهره های شاخص اصولگرا در خصوص انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری، همچنان اجماع و اتفاق نظر را هدفی دور از دسترس برای این جریان نشان می دهد. این در حالی است كه بازاندیشی در رفتارهای سیاسی اكنون موضوع تمركز طیف هایی از اصلاح طلبان قرار گرفته است.