دستاوردهای اكتشاف و تولید نفت و گاز در چهار دهه گذشته

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، ایران از نظر مجموع ذخایر نفت و گاز در رتبه نخست جهان قرار دارد كه بخش عمده اكتشافات مربوط به این ذخایر در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی كشف شده است.
كشف بزرگ ترین میدان گازی جهان (پارس جنوبی) در خلیج فارس و كشف میدان های نفتی آزادگان و یادآوران در استان خوزستان به عنوان بزرگ ترین میدان نفتی كشور بخشی از این دستاوردها هستند.
شركت ملی نفت امروز (یكشنبه) در گزارشی درباره دستاوردهای صنعت نفت در بخش اكتشاف و تولید اعلام كرد: هم‌اكنون علاوه بر تامین بخش اعظم تقاضای انرژی كشور، حدود 40 درصد بودجه سالیانه نیز از محل فروش منابع هیدروكربنی تامین می شود.
شركت ملی نفت به عنوان دومین شركت بزرگ جهان در حوزه بالادستی نفت و گاز، علیرغم محدودیت های ناشی از تامین به موقع منابع مالی و همچنین موانع پیش روی فعالان عرصه بین‌المللی انرژی در اكتشاف، توسعه، بهره‌برداری و بازرگانی، توانسته است با تكیه بر توان داخلی به اهداف تعیین شده در برنامه‌های توسعه ای كشور دست یابد.

** كشف 65 میدان نفتی و گازی پس از انقلاب
قدمت اكتشاف ذخایر نفت و گاز در فلات قاره ایران به بیش از یك قرن پیش برمی گردد.
در دهه دوم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از اتمام جنگ تحمیلی، آهنگ فعالیت های اكتشافی در كشور به تدریج سرعت گرفت و امكانات بیشتری به آن تخصیص داده شد.
كشف میدان گازی پارس جنوبی كه یكی از بزرگ ترین منابع گازی جهان به شمار می رود به همراه كشف میدان های عظیم نفتی آزادگان و یادآوران، از مهم ترین دستاوردهای فعالیت های اكتشافی در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.
در مجموع 65 میدان نفتی و گازی كشور پس از انقلاب اسلامی كشف شده است.
البته باید توجه داشت كه سیاست اصلی وزارت نفت از ابتدا بر مبنای اولویت اكتشاف نفت و گاز در نواحی مرزی و مشترك با كشورهای همسایه بود و بر این اساس عمده فعالیت های اكتشافی از جمله حفاری و لرزه نگاری در سال‌های اخیر در آن مناطق صورت گرفته ‌‌است.
همزمان با انجام اكتشافات جدید، میزان ذخایر درجا و قابل استحصال هیدروكربن های كشور نیز افزایش چشمگیری یافت؛ به طوری كه هم اكنون میزان ذخایر قابل استحصال هیدروكربن مایع كشورمان حدود 160.12 میلیارد بشكه و همچنین ذخایر قابل استحصال گاز طبیعی به میزان 33.33 تریلیون متر مكعب تخمین زده می شود.

** توسعه میدان های نفت و گاز
همزمان با گسترش فعالیت های اكتشافی و افزایش ذخایر نفت و گاز كشور در سال های پس از انقلاب اسلامی، تلاشی چشمگیر در توسعه میادین نفت و گاز، با اولویت توسعه میادین مشترك با كشورهای همسایه، از طریق عقد قراردادهای بیع متقابل و فاینانس و همچنین از محل منابع داخلی شركت ملی نفت ایران انجام شد.
با انجام پروژه های نگهداشت توان تولید، اجرای طرح‌های توسعه میادین نفتی، ساخت كارخانه های نمك‌زدایی و نیز انجام طرح های تولید صیانتی از مخازن شامل برنامه‌های تزریق گاز و آب به میادین نفتی، علاوه بر جبران افت طبیعی تولید مخازن، تلاش مضاعفی نیز در زمینه تولید نفت خام انجام گرفت.
توسعه میادین گازی نیز در جهت افزایش جایگزینی گاز طبیعی با سوخت های مایع و همچنین تزریق گاز در میادین نفتی برای افزایش بازیافت نهایی، از دیگر اولویت ها و دستاوردهای عمده وزارت نفت در سال های پس از انقلاب اسلامی بوده است.
با توجه به اهمیت بهره برداری از میادین مشترك نفتی، شركت ملی نفت ایران بهره برداری از این میادین را در اولویت قرار داده و با طراحی و اجرای پروژه های مرتبط توانسته است میانگین بهره برداری از این میادین را به حد قابل توجهی ارتقا دهد.
میانگین تولید روزانه نفت خام از میدان های مشترك در پایان سال 1396 حدود چهار میلیون و 768 هزار بشكه بود.
در پایان پارسال 16 میدان مشترك نفتی فعال بودند كه 9 مورد از آنها (شامل میادین آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی، یادآوران، یاران شمالی و یاران جنوبی در شركت نفت و گاز اروندان، میادین آبان و آذر در شركت نفت مناطق مركزی ایران، میدان هنگام و لایه نفتی پارس جنوبی در شركت نفت فلات قاره ایران) در سال های 1388 تا 1396 به بهره برداری رسید.
68.14 درصد از كل تولید میادین مشترك در سال 1396 (معادل 324 هزار و 900بشكه در روز) از این 9 میدان برداشت شد.

** افزایش هشت برابری تولید گاز
ارزیابی تولید بلندمدت گاز طبیعی نشان می دهد متوسط تولید روزانه گاز در سال 1357 حدود 110 میلیون مترمكعب در روز بود كه این رقم در سال 1396 با رشد هشت برابری به 844.9 میلیون متر مكعب افزایش یافت.
تولید گاز طبیعی همچنین در مقایسه با سال 1383 به طور متوسط سالیانه 5.8 درصد افزایش داشت كه می‌توان علت این افزایش را در تكمیل و راه‌اندازی فازهای مختلف پارس جنوبی، میادین هما،‌ شانول و وراوی، تنگ بیجار، افزایش بهره‌دهی میدان تابناك و افزایش تولید گاز همراه نفت‌خام جست و جو كرد.
افزایش تولید گاز، نشاندهنده توسعه گسترده میادین گازی كشور در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.
شكی نیست با اهمیت رو‌به رشد گاز طبیعی در تامین انرژی جهان، تولید هر چه بیشتر گاز طبیعی موجب ایجاد مزیت راهبردی در دیپلماسی خارجی كشورمان می شود.

** جهش 20 برابری تولید میعانات گازی
تولید نفتا، مایعات و میعانات گازی در سال 1357 به طور میانگین حدود 31.3 هزار بشكه در روز بود كه متوسط تولید روزانه این محصولات در سال 1396 به 779.5 هزار بشكه رسید.
همچنین مقایسه تولید نفتا، مایعات و میعانات‌گازی در سال های 1383 و 1396 نشان می دهد به طور متوسط 7.3 درصد رشد سالیانه داشت.
بر این اساس، میانگین تولید در این دوره زمانی از 312.4 به 776.7 هزار بشكه در روز رسید.
علت اصلی این افزایش چشمگیر تولید، برنامه ریزی دقیق و آغاز بهره‌برداری از فازهای مختلف پارس جنوبی، میدان‌های هما، شانول و وراوی و افزایش بهره‌برداری از میدان تابناك است.

** صیانت از میادین نفتی با افزایش 30 برابری تزریق گاز
با هدف برداشت صیانتی از مخازن نفتی كشور و افزایش ضریب بازیافت آنها، عملیات تزریق گاز به آنها ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
میزان تزریق گاز به میادین نفتی در سال 1396 نسبت به سال 1357 بیش از 30 برابر افزایش یافت؛ به طوری كه اكنون در 9 میدان از میادین نفتی خشكی (میادین بی‌بی‌حكیمه، پارسی، آغاجاری، كوپال، گچساران، مارون، كرنج، نرگسی و هفتگل) تزریق گاز صورت گرفته و همچنین بازگردانی گاز در میدان پازنان و تزریق امتزاجی گاز در میدان دارخوین در حال انجام است.

اقتصام*2022*1961*