#
کابل، ایرنا: 31 مرداد 1382 برابر با 22 اوت 2003
"مسجــد" عبادتگاه ارزشمند مسلمانان که با تولد اسلام، متولد شده است و
در طول تـاریخ صحنه حضور زیباترین پرستندگان ایزد بوده است، در افغانستان
نیز همزمان با قرون نخستین ظهور اسلام ایجاد شده و رشد و تکامل یافته است.
مردم افغانستان با مسجد انس دیرینه دارند و این خانه عبادت بــه عنوان
مهم ترین جایگاه ارزشی و عبادی مردم در طول تاریخ پس از اسلام کارکرد داشته
است.
مسـاجد در افغانستان نه تنها محل عبادت، بلکه مراکــز اجتماعی، علمی و
حقوقی و از دیر زمان تاکنون مراکز تعلیم علوم اسلامی بوده است. بطوریکه که
مساجد معروف و قدیمی افغانستان هنوز گویای این است کــه در روزگاران قدیم
این مساجد کارکردی چون حوزه های علمیه داشته اند که شاگردان در آن به آموزش
علوم اسلامی می پرداختند.
مسجد "جامع هرات" هنوز پذیرای صدها طلبه ای است که روزهـا برای فراگیری
علوم اسلامی به این آن مراجعه می کنند.
اکنون نیز در مناطق روستایی افغانستان مساجد مکان درس و آموختن اسـت و
ملا امامان مساجد (امامان جمعه و جماعت ) نه تنهابه اقامه نماز و ایراد خطبه
اکتفا نکرده، بلکه به آموزش کودکان نیز می پردازند. در این مساجد قــرآن و
دروس عربی به دانش آموزان تدریس می شود.
کارکرد آموزشی مساجد، در اکثر نقاط روستایی افغانستان منحصر بــه فرد
و حیاتی است، به طوری که در اغلب این مناطق مساجد تنها مراکز آموزش و
سوادآموزی محسوب می شوند.
علاوه بر این، مساجد در افغانستان به عنوان مراکز تجمع و تصمیم گیری حتی
سیاسی مردم نیز مطرح بوده است. بخش گسترده ای از جمعیت مردم افغانستان به
ویژه در مناطق روستایی با بارش اولین برف زمستانی کارهای کشاورزی را تعطیل
کرده و مساجد به عنوان تنها پناهگاه آنان و مرکز ارتباطات پذیرای صدها تن
مـی شود و صدها مسافر زمستانی که از راه های دور و نزدیک آمده به آنان ملحق
شده و شبهای سرد زمستان را در مساجد سپری کرده و به طرح و بحث مسایل دینی،
فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی می پردازند.
با توجه به اینکه سیستم قضایی افغانستان به شدت آسیب دیده است، مسجد
در اغلب مناطق افغانستان محل تجمع علما و ارباب دعاوی جهت رسیدگی به
دعاوی حقوقی مردم نیز هست. این امر موجب می شود که خانه عبادت جایگاه
حقوقی و قضایی نیز در این کشور داشته باشد و بر کارکردهای خود بیافزاید و
به مکان و ماوایی برای دادخواهی و اعاده حق تبدیل شود.
"سید جمال مبارز" معاون امور مساجد وزارت حج و اوقاف افغانستان درباره
کارکرد مساجد در افغانستان به ویژه در شرایط حاضر به"ایرنا" می گوید: آشنایی
مردم با مسجد با ورود اسلام به افغانستان همزمان با خلافت خلیفه دوم بر
می گردد. مسجد در این دوره اولیه به عنوان یک عبادتگاه و مـرکز اجتماعی
مطرح می شود.
وی، درباره نقش مساجد در تاریخ افغانستان، گفت: با توجه به اینکه
زندگی مردم افغانستان با دین و مذهب عجین شده، مسجد نقش کلیدی در تمــام
حرکت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این مردم داشته است.
در دوران جهاد مردم افغانستان با ارتش سرخ شوروی سابق، مسجد اولین
پناهگاه مردم افغانستان شد و فرماندهی و تصمیم های جهاد و مقاومت در این
مکان مقدس انجام می گرفت.
مبارز، درباره وضعیت کنونی مساجد گفت: بعد از روی کارآمدن دولت انتقالی
وزارت حج و اوقاف افغانستان مسوولیت بازسازی و نگهداری "خانقاه"ها "تکیه"
ها، "مساجد" و "کانون های دینی" را به طور مستقیم پذیرفت.
وی اظهار داشت: در دوران جهاد، مشکلات موجود باعث شد که مردم افغانستان
از بازسازی کمی و کیفی مساجد بازمانند و این وزارتخانه با مشکلات و
مسوولیت های زیادی پس از آن دوران مواجه شده است.
مبارز، با اعلام اینکه تلاشها برای بازسازی آغاز شده است، گفت: برای
ترمیم و بــازسازی مســاجد، وضعیت موجود مساجد سراسر افغانستان ارزیابی
شــده و این ارزیابی نشان داد که 90 درصد مساجد افغانستان نیاز به
بازسازی و تعمیر دارد.
معاون امور مساجد وزارت حج و اوقاف افغانستان در ادامه افـزود: اخیرا
توجه بعضی از موسسات دینی و کشورهای خارجی را به بازسازی مساجد و تکیه های
افغانستان جلب کرده ایم که می توان از آن جمله به " سازمان مدارس و حوزه های
علمیه خارج از کشور جمهوری اسلامی ایران" اشاره کرد.
وی افزود: این سازمان متعهد شده است، طی یک برنامه پنج سـاله، بازسازی
بسیاری از مساجد، تکیه ها و زیارتگاه های افغانستان را به اتمام برساند کـه
کار اجرایی این سازمان در ولایت هرات افغانستان آغاز شده و انتظار می رود در
سایر شهرها نیز به زودی آغاز شود.
مبارز گفت: علاوه بر این سازمان ایرانی، "موسسه همکاری سعودی" واقـع در
عربستان سعودی نیز از چند سال قبل تاکنون در بهبود و ساماندهی وضعیت مساجد
و تکیه ها در افغانستان، فعال شده است.
براساس آخرین گزارشها در سال جاری، 83 مسجد و در سال های آتی یکصد باب
مسجد دیگر افغانستان توسط این موسسه سعودی بازسازی و تجهیز می شود.
مبارز در ادامه افزود: هلال احمر امارات متحده عربی، دولتهای عمان و
ترکیه نیز در زمینه بازسازی مساجد، آموزش امامان جماعت و فراهم کردن
تجهیزات برای مساجد با دولت افغانستان همکاری می کنند.
معاون وزارت حج و اوقاف افغانستان اظهار داشـت: ایـن وزارت در دو محور
کمی و کیفی کار بازسازی مساجد را آغاز کرده است و قصد دارد بار دیگر مساجد
را مدرن ساخته و چهره ویرانه بسیاری از آنها را تغییر داده و نوسازی کند.
وی گفت: 23 سال ناآرامی باعث شده که امامان جمعه و جماعات مسـاجد رشـد
آموزشی زیادی نداشته باشند و در قسمت آموزش متصدیان مساجد کار نشده است.
مبارز افزود: تلاش می شود سطح دانش این افراد را بالا برده و در این
راستا ایران یک دوره آموزشی برای 50 نفر از آنان در افغانستان دایر کرده
است.
وی اظهار داشت: سازمان خیریه و اوقاف ترکیه نیز اخیرا 16 نفر از
امامان جماعت مساجد افغانستان را برای یک دوره کوتاه مدت آموزش داد که به
دلیل پایین بودن سطح آموزش و دانش آنان، این دوره متوقف شد.
مبارز، درباره مساجد معروف افغانستان گفت: مسجد "پل خشتی" کابل به
دلیل اینکه در زمان تجاوز انگلیس به افغانستان، محل اصلی فرماندهی
نیروهای مجاهدین بود، مسجد "محمدیه" که به عنوان دانشگاه علوم اسلامی قبل
از تجاوز کمونیست ها مطرح بود و مسجد "حاجی یعقوب" کابل به دلیل پیشینه
تاریخی از اهمیت زیادی در این کشور برخوردارند.
وی افزود: همچنین مسجد "گوهرشاد" هرات، "عیدگاه" کابل و مسجد "جامع"
ولایت بامیان در کنار بند امیر که 105 سال قدمت دارد را می تواند به عنوان
مکانهای دینی و ارزشی مهمی در افغانستان برشمرد.
1461