نگاهی به آخرین یافته های منحصر به فرد در شهرسوخته ،بهشت باستان شناسان (1)

نگاهی به آخرین یافته های منحصر به فرد در شهرسوخته ،بهشت باستان شناسان (1) # زابل ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 14/12/84 داخلی.فرهنگی.میراث.شهرسوخته گزارش :علیرضاسنچولی کمتر کسی را می توان سراغ گرفت که نامی از شهر سوخته سیستان و تمدن کهن این سامان نشنیده باشد. شهرسوخته زابل شهری پنج هزارساله در دل کویراست که نهان شدن اسرار نهفته اش در هرفصل کاوش توسط باستان شناسان ، مردم دنیا و بخصوص محققان را حیرت زده به سوی خود جلب می کند. باستان شناسان و محققان داخلی و خارجی با دستان پرتوان و اندیشه خود تاکنون توانسته اند اسرار و رازهای نهفته ای را از نحوه سکونت مردمان پنج هزار سال قبل در محوطه ای که معلوم نیست آن زمان چه نام داشت کشف کنند. محوطه سوخته با150 هکتار وسعت در 55 کیلومتری زابل درحاشیه جاده زابل ، زاهدان واقع شده است. شهرباستانی سوخته متعلق به 3200 قبل ازمیلاد ابتدا توسط باستان شناسان ومحققانی از ایران وایتالیا در سال 1346 شمسی به سرپرستی "موریسیو توزی " مورد کاوش و تحقیق قرار گرفته است. شهر سوخته در همجواری یکی از دلتاهای رود هیرمند قرار دارد و از مهمترین مراکز دوران مفرغ در شرق ایران نیز بشمار می رود. کارشناسان می گویند : این شهر در 3200 قبل از میلاد بنا و پس از 900 سال بصورت ناگهانی از بین رفته است. در واقع براساس آثار موجود و مکشوفه باستانی ، سرزمین سیستان و بخصوص شهر سوخته از گذشته های دور دارای تمدن فرهنگی بسیار شکوفا بوده است. سیستان و به خصوص شهرسوخته از لحاظ موقعیت خاص اقلیمی ، سیاسی ، و فرهنگی مرکز ارتباطات تمدن های بزرک ماوراء النهرین ، بین النهرین و هند و چین به شمار می رفته است. اندک شهرهـای باستانی شامل شوش ، تپه ملیان در ایران و موهنجارو در پاکستان تنها از لحاظ قدمت با شهر شهرسوخته زابل برابری دارند. شهرسوخته زابل از پنج بخش شامل ، گورستان ، منطقه مسکونی ، بناهای یادمانی ، صنعتی و بخش مرکزی تشکیل شده است. شهر سوخته و تمدن هوشمند و خلاق آن با بیش از پنج هزار سال قدمت به عنوان بزرگترین استقرار شهرنشینی درنیمه شرقی فلات ایران نمونه ای منحصر بـه فرد و حکایت گر واقعی علم ، صنعت و فرهنک گذشته های دور سیستان می باشد. پس از انقلاب بود که کاوش های جدی این محوطه بی نظیر توسط هیات ایرانی به سرپرستی دکتر "سیدمنصور سید سجادی " آغاز شد تا اسرار پنهان شده در ریک های دشت سیستان به جهانیان معرفی شود. شهرسوخته تاکنون با فعالیت باستان شناسان و محققان با انجام 9 فصل کاوش به جهانیان معرفی شده است. البته کارشناسان معتقدند که تاکنون با انجام این 9 فصل تنها چهار درصد از شهر سوخته مورد حفاری و تحقیق قرار گرفته است. آثار بدست آمده از فصول مختلف کاوش در شهر سوخته وجود علوم و صنایع مختلف را در این مکان برای مردم دنیا به اثبات رسانده است. علم ریاضیات با کشف خط کشی از چوب آبنوس با دقت نیم میلیمتر ، صنعت جواهرسازی ، هوش بالا با کشف انواع بازی های فکری ، پزشکی با انجام نخستین عمل جراحی مغز و سزارین ، دامداری و نیز وجود نخستین انیمیشن جهان نمونه ای از افتخارات ساکنان سرزمین سیستان و بخصوص شهر سوخته در پنج هزار سال قبل می باشد. خودکفا بودن اقتصاد در شهر سوخته یکی از نکات مهم است که کمتر می توان در محوطه هایی با قدمت مشابه جستجو کرد. شواهد مکتوب نشان می دهد که پیش از آغاز کاوش های شهر سوخته بسیاری از باستان شناسان بر این باور بودند که مراکز فرهنگی وتمدنی در میان رودان و جنوب غربی ایران واقع شده است. در واقع دوره های دوم و سوم که مربوط به اواسط دوران مفرغ هستند دوره های شکوفایی شهر سوخته بشمار می روند. وجود اشیا و سنک هایی که مواد اولیه آن متعلق به منطقه شهر سوخته نیست نشان می دهد که شهر سوخته در دوره زندگی فعال خود با تعدادی از شهرها و مراکز باستانی همزمان روابط اقتصادی محکمی داشته است. سرپرست تیم باستان شناسی بین المللی شهرسوخته زابل در مورد آخرین یافته های کاوش در این شهرباستانی به خبرنگارایرنا گفت : تحقیقات بر روی آثار مکشوفه از مناطق مسکونی و گورستان شهر سوخته نشان می دهد مردم این شهر در چهار دوره استقراری بین سال های 1800 تا 3200 قبل ازمیلاد سکونت داشته اند. دکتر "سیدمنصورسید سجادی " یکی از دلایل نامگذاری شهرسوخته به این نام را سوختن شهر طی دو مرحله در 2700 و 2400 قبل ازمیلاد ذکر کرد. وی ادامه داد : تا پیش از آغاز کاوش در شهرسوخته ، بسیاری از باستان شناسان و محققان بر این باور بودند که مراکز فرهنگی و تمدنی تنها در میان رودان ، بین النهرین و جنوب غربی ایران قرار دارند. سرپرست تیم باستان شناسی بین المللی شهرسوخته زابل افزود : عمده فعالیت باستان شناسان و محققان در فصل نهم ، کاوش در گورستان ، بناهای یادمانی و منطقه مسکونی متمرکز بوده است. سجادی بابیان اینکه کاوش کامل در شهر سوخته چهار نسل بطول می انجامد، گفت : باستان شناسان در طول فصول کاوش تاکنون تنها توانسته اند درصد کمی از این شهر باستانی را مورد کاوش و تحقیق قرار دهند. وی افزود : برای انجام هر فصل کاوش در شهر سوخته حداقل دو سال مطالعه نیاز است. وی حضور 16 نفر فارغ التحصیل بومی دانشگاه زابل و زاهدان همراه باستان شناسان برای انجام کاوش را یکی از موارد مهم در این فصل کاوش ذکر کرد و گفت : نیروهای بومی این استان از استعداد خوبی برخوردار هستند. سرپرست تیم باستان شناسی بین المللی شهر سوخته زابل همچنین حضور متخصصانی از کشورهای خارجی برای انجام کاوش و تحقیق بر آثار کشف شده را بسیار مهم دانست و افزود : هیچ زمان یک تیم به تنهایی نمی تواند به نتایج درست و اهداف کلی برسد. سجادی ادامه داد : هر ساله در فصول کاوش در شهر سوخته از محققانی در رشته های گیاه باستان شناسی ، زمین شناسی ، انسان شناسی ، جغرافیای طبیعی و پزشکی کمک گرفته می شود. سرپرست تیم باستان شناسی بین المللی شهر سوخته در عین حال این محوطه و بویژه گورستان آن را به دلیل وجود اشیا و ابزار مختلف بسیار غنی تر از دیگر محوطه های باستانی توصیف کرد. سجادی اظهارداشت:در گورستان شهرسوخته انواع مختلف گیاهان، مواد غذایی سفال ، ابزار بازی ،انواع پارچه رنگی و وسایل آرایشی کشف شده که این خصوصیات شهرسوخته را نسبت به دیگر محوطه های باستانی متمایز می کند. وی خاطرنشان کرد:با تحقیقات برروی پارچه های رنگی کشف شده درشهرسوخته به این نتیجه رسیدیم که بزرگترین مجموعه پارچه و مواد اورگانیکی دنیا در این شهر وجود دارد. او پارچه های کشف شده درشهرسوخته زابل را بیش از 12 نوع عنوان کرد و گفت : تحقیقات بیشتر برروی این پارچه ها همچنان ادامه خواهد داشت. وی شهر سوخته را ازلحاظ تقسیم بندی در بین دیگر محوطه های باستانی دنیا بی نظیر دانست و افزود : تقسیم بندی محلات مختلف شامل منطقه سکونت ، بناهای یادمانی و محل کارگاهای صنعتی مساله ای است که درهیچ شهر باستانی وجود ندارد. وی ادامه داد : تحقیقات نشان می دهد که نزدیک به 40 هزار قبر با بیش از چهار میلیارد ماده فرهنگی درگورستان 25 هکتاری این شهر وجود داشته باشد. او گفت : دو نمونه ازگورهای کشف شده درگورستان شهرسوخته سردابه ای و بقیه ساده بوده است. وی اضافه کرد : تاکنون 9 نمونه گور و نحوه تدفین مردگان در شهرسوخته زابل کشف شده است. 2694/ 589/659