دستورالعمل تسویه و پایاپای معاملات بورس کالای ایران تصویب شد
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/09/08
اقتصاد.بورس.بورس کالا
تهران - هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل تسویه و
پایاپای معاملات بورس کالای ایران را تصویب کرد.
به گزارش ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، این
دستورالعمل شامل 35 ماده و 21 تبصره در جلسه اخیر هیات مدیره سازمان بورس
به تصویب رسید.
این دستورالعمل مباحثی مهم در حوزه تسویه و پایاپای معاملات بورس کالا
از جمله شرایط عضویت در اتاق پایاپای، فرآیند کنترل پیش از عرضه، فرآیند
تسویه و پایاپای، روش های تسویه معاملات، تحویل کالای موضوع قرارداد و
مقررات عمومی را در بر گرفته است.
در این دستورالعمل آمده است ؟ اتاق پایاپای، واحد سازمانی از شرکت است
که وظیفه تسویه و پایاپای کردن قراردادهای معامله شده در بورس را برعهده
دارد.
اطلاعیه عرضه نیز سندی است که بورس براساس اطلاعات دریافتی عرضه از
کارگزار فروشنده، تنظیم و از طریق سایت رسمی خود و سامانه معاملاتی به
عموم و کارگزاران اطلاع رسانی می کند.
همچنین اعضاء اتاق پایاپای، کارگزار، (کارگزار/معامله گر)و هر شخص
حقوقی دیگری است که تحت این عنوان مطابق دستورالعمل پذیرش اعضا در اتاق
پایاپای، به عنوان عضو اتاق پایاپای پذیرفته شده است.
اعلامیه تسویه وجوه، سندی است که پس از تسویه معامله توسط اتاق پایاپای
صادر و به کارگزار خریدار و فروشنده ارائه می شود.
انفساخ عبارت است از انحلال قهری قرارداد به گونه ای که قرارداد فاقد
هرگونه آثاری می شود.
تسویه و پایاپای فرآیندی است که طی آن حقوق و تعهدات طرفین معامله
محاسبه و به ترتیبی که در این دستورالعمل ذکر شده وجوه حاصل از معامله
تسویه و اسناد مربوطه مبادله می شود.
تضمین منابع مالی و یا اسنادی است که هر عضو یا اشخاص طرف معامله
بمنظور تضمین انجام تعهدات خود در مقابل اتاق پایاپای، به صورت نقدی،
ضمانت نامه بانکی (بدون قید و شرط) یا اوراق مشارکت تودیع می کنند.
ضوابط اخذ و همچنین سایر تضامین مورد قبول توسط هیات مدیرهشرکت تعیین
می شود.
** اعضا و شرایط عضویت در اتاق پایاپای
عضو اتاق پایاپای موظف است موافقتنامه عضویت در اتاق پایاپای را امضاء
کرده و حق عضویت خود را طبق مقررات پرداخت کند.
میزان حق عضویت اتاق پایاپای توسط هیات مدیرهشرکتدر چارچوب سقف های
مصوب هیات مدیره سازمان بصورت سالانه تعیین می شود و عضو اتاق پایاپای
مکلف است اطلاعات لازم را به شرکت ارائه کند.
نحوه عضویت، سایر شرایط و وظایف عضو اتاق پایاپای طبق ضوابطی است که
به پیشنهاد هیات مدیره شرکت به تصویب هیات مدیره سازمان می رسد.
** فرآیند کنترل پیش از عرضه
کارگزار عرضه کننده موظف است مستندات لازم را حداکثر تا ساعت 30/14 روز
کاری قبل از عرضه به اتاق پایاپای ارائه کند.
در صورتی که مستندات و مدارک موضوع ماده 6 طی مهلت مقرر و بصورت کامل
به اتاق پایاپای ارائه شود، اتاق پایاپای موظف است پس از بررسی رعایت
ضوابط مربوط به تعهدات، تضامین و سایر مقررات مربوطه، حداکثر تا ساعت
30/15 همان روز مراتب موافقت یا عدم موافقت خود را در خصوص عرضه، به
بورس اعلام کند.
** فرآیند تسویه و پایاپای
اتاق پایاپای پس از دریافت گواهینامه انجام معاملات نسبت به صدور
صورتحساب شامل اطلاعات قرارداد از جمله ارزش قرارداد، مالیات، کارمزدهای
مصوب اعم از کارمزدهای کارگزار، بورس، حق نظارت سازمان و سایر هزینه های
مصوب اقدام می کند.
اعضا اتاق پایاپای مکلفند براساس صورتحساب صادره نسبت به تسویه معاملات
خود طی مهلت تسویه و براساس ضوابط این دستورالعمل اقدام نمایند.
در صورتی که امور تسویه هر معامله به طور کامل توسط کارگزار خریدار
انجام شده باشد، اتاق پایاپای اقدام به صدور اعلامیه تسویه وجوه آن معامله
می کند.
پس از صدور اعلامیه تسویه وجوه، کارگزار فروشنده حواله خرید کالا را طبق
ضوابط این دستورالعمل صادر می کند.
اتاق پایاپای حداکثر تا یک روز کاری پس از صدور حواله خرید کالا توسط
کارگزار فروشنده، نسبت به واریز وجوه مربوط و کارمزدها به حساب ذینفعان
اعم از فروشنده، بورس، شرکت، سازمان و کارگزاران طرف معامله همچنین ارایه
حواله خرید کالا به کارگزار خریدار اقدام
می کند.
** روش های تسویه معاملات
تسویه نقدی: در این روش وجه قرارداد ظرف مهلت تسویه به صورت نقدی توسط
کارگزار خریدار به حساب عملیاتی واریز و اسناد مربوطه به اتاق پایاپای
ارائه می شود.
تسویه اعتباری: در این روش ظرف مهلت تسویه، سند تسویه اعتباری طبق
فرمتشرکت به تائید فروشنده و کارگزار فروشنده رسیده و به همراه سایر
مستندات لازم توسط کارگزار خریدار به اتاق پایاپای ارائه می شود. در سند
تسویه اعتباری فروشنده به دریافت ثمن معامله اقرار می کند.
براساس این دستورالعمل در صورتی که انجام امور تسویه با تاخیر و
حداکثر تا 5 روز کاری پس از مهلت تسویه انجام شود، کارگزار خریدار به
ازای هر روز تقویمی تاخیر موظف به پرداخت 25/0 درصد ارزش معامله است. این
مبلغ باید در هنگام تسویه به صورت یکجا به حساب بستانکاران موقت شرکت و
به نفع فروشنده واریز شود. پرداخت این وجه به فروشنده، از طریق کارگزار
فروشنده و پس از کسر تعهدات فروشنده در مقابل اتاق پایاپای صورت می گیرد.
چنانچه کارگزار خریدار تا پایان روز پنجم کاری پس از مهلت تسویه امور
تسویه را انجام ندهد، معامله وی منفسخ شده و کارگزار خریدار مکلف است پنج
درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت انفساخ به همراه سایر هزینه های
مصوب شامل دو سر کارمزد بورس، کارمزد کارگزار فروشنده، دو سرکارمزد تسویه
و دو سر حق نظارت سازمان، پرداخت کند.
خسارت انفساخ معامله باید حداکثر یک روز کاری پس از اعلام اتاق پایاپای
و به صورت یکجا به نفع فروشنده و به حساب بستانکاران موقت شرکت واریز
شود. در صورت پرداخت جریمه های تاخیر معامله قبل از زمان انفساخ،
کارگزار خریدار باید مابه التفاوت خسارت انفساخ و خسارت تاخیر پرداخت شده
را به حساب بستانکاران موقت پرداخت کند. پرداخت خسارت انفساخ به فروشنده
از طریق کارگزار فروشنده و پس از کسر تعهدات فروشنده در مقابل اتاق
پایاپای صورت می گیرد.
پرداخت خسارت های ذکر شده و سایر هزینه های مصوب در مواد 15 و 16 توسط
کارگزار خریدار، از محل پیش پرداخت خریداران پرداخت می شود. در صورت عدم
دریافت پیش پرداخت از خریداران، کارگزار خریدار راسا مکلف به پرداخت
خسارت ها و سایر هزینه های مصوب در مواد مذکور است. به هر ترتیب مسئولیت
واریز وجوه یادشده، به عهده کارگزار خریدار است.
بورس در دوره های سه ماهه نسبت به بررسی دلایل و عوامل انفساخ معاملات
اقدام و براساس آن محدودیت هایی را برای معاملات مشتریان یا کارگزارانی که
فعل یا ترک فعل آنان منجر به انفساخ معامله شده است، وضع می نماید.
ضوابط اجرایی موضوع این ماده توسط هیات مدیره بورس تصویب می شود.
** تحویل کالای موضوع قرارداد
تحویل کالای موضوع قراردادهای نقد، نسیه و سلف طبق زمان تحویل اعلام شده
در اطلاعیه عرضه توسط کارگزار فروشنده انجام می گیرد.
در قراردادهای نقدی و نسیه حداکثر تا سه روز کاری پس از مهلت تسویه در
صورتی که انجام امور تسویه با تاخیر صورت پذیرد، به میزان روزهای تاخیر
به این مهلت اضافه می شود.
همچنین در قراردادهای سلف با سررسید کمتر از 30 روز حداکثر تا 5 روز
تقویمی پس از سررسید تحویل و در قراردادهای سلف با سررسید 30 روز و بیشتر
حداکثر تا 15 روز تقویمی پس از سررسید تحویل خواهد بود.
در قراردادهای نقد، نسیه و سلف کارگزار فروشنده مکلف است حداکثر تا
پایان دو روز کاری پس از روز انجام امور تسویه، حواله خرید کالا را صادر و
به اتاق پایاپای ارائه کند.
وجوه معامله تا زمان صدور حواله خرید کالا توسط کارگزار فروشنده، نزد
اتاق پایاپای باقی مانده و در صورت صدور حواله مذکور، به فروشنده پرداخت
خواهد شد.
در صورت عدم تحویل تمام یا بخشی از کالا طبق زمان تحویل اعلامی در
اطلاعیه عرضه و شرایط مندرج در ماده 19 این دستورالعمل، خریدار می تواند
درخواست مکتوب خود را طبق فرمت شرکت به همراه اسناد مثبته مبنی بر تاخیر
در تحویل کالا توسط فروشنده از طریق کارگزار خریدار به اتاق پایاپای ارائه
کند و براساس آن در خواست تحویل با تاخیر یا فسخ بخش تحویل نشده قرارداد
را بنماید.
در صورت ارائه درخواست فسخ معامله طبق ماده 24 این دستورالعمل و احراز
عدم تحویل کالا از سوی فروشنده توسط اتاق پایاپای، فروشنده مکلف است علاوه
بر پرداخت اصل مبلغ مقادیر تحویل نشده قرارداد، خسارت فسخ و سایر هزینه
های مصوب از جمله دو سر کارمزد بورس، کارمزد کارگزار خریدار و فروشنده،
دو سرکارمزد تسویه و دو سر حق نظارت سازمان را پرداخت کند. این مبلغ از
محل وجوه یا وثایق فروشنده نزد اتاق پایاپای و در صورت عدم تکافو، از محل
وجوه یا وثایق کارگزار فروشنده تامین خواهد شد. پرداخت این وجه به
خریدار از طریق کارگزار خریدار و پس از کسر تعهدات وی در مقابل اتاق
پایاپای صورت می گیرد.
در صورت ارایه درخواست تحویل با تاخیر طبق ماده 24 این دستورالعمل و
احراز عدم تحویل کالا از سوی فروشنده توسط اتاق پایاپای فروشنده مکلف است
25/0 درصد مبلغ مقادیر تحویل نشده قرارداد را بصورت روزشمار به ازای
روزهای تاخیر بین پایان زمان تحویل و تاریخ تحویل کالا به عنوان خسارت
تاخیر پرداخت کند.
این مبلغ از محل وجوه یا وثایق فروشنده نزد اتاق پایاپای و در صورت
عدم تکافو، از محل وجوه یا وثایق کارگزار فروشنده تامین خواهد شد. پرداخت
این وجه به خریدار از طریق کارگزار خریدار و پس از کسر تعهدات وی در
مقابل اتاق پایاپای صورت می گیرد.
در تمام قراردادهای منعقده در بورس چنانچه خریدار نسبت به کیفیت یا
کمیت کالای تحویل گرفته شده معترض باشد، باید اعتراض خود را حداکثر تا سه
ماه پس از تحویل کالا به همراه مستندات مربوطه، کتبا به کارگزار و اتاق
شماره 011 ساعت 10:31 تمام
