مناره های تاریخی اصفهان، هادیان مسافران از گذشته تاکنون
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 90/01/09
فرهنگی.گردشگری.آثار تاریخی
اصفهان - مناره های تاریخی اصفهان به عنوان نمادی از هنر اصیل اسلام، در
گذشته علاوه بر نمایاندن راه به مسافران سرگردان، محلی برای گفتن اذان
بوده است.
به گزارش ایرنا، اصفهان یکی از بزرگترین مراکز تمدنی ایران زمین محسوب می
شود و در زمان سلجوقی و صفوی بیشترین تعداد مناره ها متعلق به این شهر
بود.
مناره ها در ظاهر به عنوان سازه هایی لاغر و کم تعادل به نظر می رسند ولی
به دلیل محدودیت بام و نفوذ کمتر برف و باران در آنها بسیار پردوام هستند
از نظر ظاهری، مناره ها از پایین به بالا دارای یک 'ساق ' و در فراز دارای
یک طوق به عنوان 'گلوگاه ' هستند.
در بالای گلوگاه، قسمتی به شکل چتر قرار دارد که به آن 'نعلبکی ' می گویند
و در بالاترین قسمت مناره هم بخشی با عنوان 'تاج ' وجود دارد.
از جمله مناره های معروف اصفهان می توان به منارجنبان، منار ساربان، منار
های دردشت و بخت آغا، منار دارالضیافه، منار چهل دختران، منار مسجد علی
(ع) منار گلدسته و منار باقوشخانه اشاره کرد.
* 'منار جنبان '
این سازه، یکی از بناهای تاریخی و معروف اصفهان می باشد که در مسیر این
شهر به نجف آباد واقع است.
زمان ساخت منارجنبان که در واقع دو منار است، بطور دقیق مشخص نیست و تنها
تاریخ قید شده بر روی سنگ قبر یکی ازصالحان معروف آن دوره بنام 'عمو
عبدالله ' سال 716 هجری قمری و دوره حکومت ایلخانان مغول را نشان می دهد.
بنا بر اسناد موجود در اواخر دوره صفوی دو مناره به این بنا ملحق شد که
هر کدام از سطح زمین 17 متر ارتفاع دارد.
ساختمان مقبره عموعبدالله، ایوان منار محسوب می شود که به سبک مغولی
ایرانی بنا شده است.
تزیینات ایوان با کاشی های لاجوردی به شکل ستاره چهار پر و چند ضلعی به
رنگ فیروزه ای است.
نکته بسیار جالب و دیدنی این دو منار این است که با حرکت دادن یکی از
آنها دیگری به حرکت درمی آید و جالب تر اینکه علاوه بر حرکت دو منار کل
بنا نیز به ارتعاش در می آید.
همین نکته باعث جذابیت خاص در منارجنبان شده و وجه تسمیه این بنا نیز به
دلیل لرزش مناره های آن است.
* 'منار ساربان '
این منار زیبا در انتهای شمالی محله جویباره شهر اصفهان واقع شده که مسجد
پای این منار، از بین رفته است.
زمان ساخت این منار در کتیبه های فعلی آن موجود نیست اما به دلیل شباهت
زیاد آن با منار مسجد یمن از نظر تزیینات و همچنین از لحاظ معماری و نحوه
نگارش کتیبه ها، کارشناسان میراث فرهنگی سال ساخت آن را بین 525 و550
هجری قمری تخمین زده اند.
این منار از سه طبقه بدون پایه ساخته شده و ارتفاع آن حدود 48 متر است.
منار ساربان با آجر چینی برجسته، آجرهای تراشیده و کاشی معرق به سبک خط
کوفی ریحان تزیین شده است.
زیر منار فضایی خالی وجود داشته که به عنوان زیرزمین از آن استفاده می
کردند که در سال 1324 هجری شمسی این فضای خالی را با دقت پر کرده و آن را
بسته اند.
* منارهای 'دردشت و بخت آغا'
دو منار دردشت بر فراز سردر بلندی به ارتفاع حدود 15 متر قرار دارد که
باقیمانده مدرسه با شکوهی از دوره پادشاهی محمد آل مظفر می باشد.
منارهای دردشت متصل به بنایی برج مانند بنام مقبره 'سلطان بخت آغا' همسر
سلطان محمد آل مظفر می باشد که در سال 769 هجری قمری به قتل رسیده است.
سنگ قبر سلطان بخت آغا ، سنگ سماق قرمز بسیار نفیسی است که کتیبه آن در
سال 753 هجری قمری، 15 سال قبل از به قتل رسیدن سطان بخت آغا به دستور
خود وی نوشته شده است.
این آرامگاه با گنبدی کاشیکاری، یک بنای تاریخی زیبا و دیدنی است.
کتیبه منارهای دردشت که یکی از آنها ریخته و دیگری باقی است به خط بنایی
آجری بر زمینه کاشی فیروزه ای است.
خطوط سر در مجلل آن نیز به خط بنایی با کاشی فیروزه ای به زمینه آجری است
این بنا در حوالی میدان عتیق اصفهان قرار دارد.
* 'منارهای دارالضیافه '
'منارهای دارالضیافه ' یا 'منار دارالضیاء ' در قرن هشتم هجری قمری ساخته
شده است.
وجه تسمیه این منار به دارالضیاء از آن جهت است که در آن زمان، شبها بر
فراز منارها آتش می افروختند تا مسافران از راه دور، اصفهان را ببینند و
مسیر خود را گم نکنند.
این دو منار بصورت مرتفع و مدور در طرفین کوچه ای به نام حاج کاظم درمحله
جویباره اصفهان قرار دارد.
سر در مجللی که منارها بر فراز آن قرار دارند، سر در مهمانسرای مشهوری
بوده که به امیران و حکمرانان حکومت 'سلطان محمد خدا بنده ' تعلق داشته
است.
کتیبه منارها ریخته و تاریخ دقیق ساخت آنها معلوم نیست ولی تزیینات
کاشیکاری آن به سبک دوره مغول است.
* 'منار چهل دختران '
منار عظیم 'چهل دختران ' یا 'گارلنگ ' در قسمت شمال جویباره واقع شده و از
نظر قدمت دومین منار تاریخی در ایران شناخته شده است.
ارتفاع این منار حدود 29 متر و تاریخ ساخت آن سال 501 هجری قمری و بانی
ساخت آن ابوالفتح نهوجی است.
این منار با تزیینات آجری و کتیبه هایی به خط کوفی و نسخ قدیمی آراسته
شده است.
دو تا از سه کتیبه این منار به خط کوفی و دیگری به خط نسخ می باشد.
در بالای منار پنجره ای با دهانه مستطیل شکل رو به قبله ساخته شده که محلی
برای گفتن اذان بوده است.
وجود کتیبه ای به خط نسخ بسیار زیبا و موزون، منار چهل دختران را منحصر
به فرد کرده است.
* 'منار مسجد علی (ع)'
منار مسجد علی (ع) جالب ترین و عظیم ترین منار موجود در اصفهان می باشد
که با فاصله کمی از مسجد جامع عتیق در کنار مسجد علی در مرکز شهر اصفهان
قرار دارد در سال 525 تا 515 هجری قمری بنا شده است.
این منار عظیم از بناهای باشکوه دوره سلجوقی در قرن ششم هجری قمری است.
ارتفاع این منار حدود 5/51 متر می باشد و 164 پله دارد و ارتفاع منارچه
بر فراز منار 75/7 متر است.
ابتدا این منار نزدیک مسجد سلطان سنجر بوده که به همین نام خوانده می شد
و اکنون که مسجد علی (ع) را به جای آن مسجد ساخته اند منار مسجد علی
خوانده می شود.
منار مسجد علی (ع) دارای پنج کتیبه است که سه کتیبه اول از پایین به بالا
به خط کوفی با کاشی فیروزه ای بر زمینه آجری با کلمات و عبارات مذهبی
تزیین شده است.
کتیبه چهارم به خط بنایی گچی بر زمینه شطرنجی در مربع های بزرگ با شعار
مذهبی و زیبا یی خاصی آراسته شده است.
بر کتیبه پنجم به خط بنایی آجری برجسته بر زمینه گچی که هم سطح با بام
مسجد علی است، آیه ای از سوره آل عمران حکاکی شده است.
* 'منار گلدسته '
این منار بر روی میله فرو ریخته منار قدیمی به نام گلدسته قبل از سال
1067 هجری قمری ساخته شده و همین نام را بر خود گرفته است.
منار گلدسته در محله دردشت نزدیک مدرسه شفیعیه قرار دارد.
قدمت این منار به پیش از تاریخ ساخت مدرسه شفیعیه بر می گردد و احتمال می
دهند که متعلق به مدرسه یا مسجدی بوده که اکنون از بین رفته است.
* 'منار باقوشخانه '
منار باقوشخانه از بناهای قرن هشتم هجری است که در قسمت شمال غربی محله
جویباره در مجاورت باغ باقوشخانه قرار دارد.
این منار اکنون در نزدیکی دروازه قدیمی طوقچی قرارگرفته و به همین دلیل
آنرا به اسامی باقوشخانه و طوقچی نیز می خوانند و زمانی بدلیل مجاورت با
آرامگاه علی بن سهل منار 'علی بن سهل ' خوانده می شد.
منار باقوشخانه باقیمانده یکی از دو منار طرفین مسجد مصلی است که اکنون
اثری از آن نیست.
این منار حدود 38 متر ارتفاع دارد، تزیین آن به خط بنایی فیروزه ای بر
زمینه آجری به طور مارپیچ از تکرار جمله الله اکبر تشکیل شده است.
کتیبه منار شکل گردنبند است به خط ثلث سفید معرق بر زمینه گل و برگ آجری
که قسمتهای زیادی از آن ریخته است.
با توجه به تزیینات و نحوه معماری آن، کارشناسان میراث فرهنگی زمان ساخت
این اثر مربوط به دوران مغولها ارزیابی می کنند.
510/607/ 1645
شماره 042 ساعت 11:14 تمام
