تبریز ، آلبوم خانه های تاریخی ایران
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/12/22
فرهنگی.گردشگری.خانه های قدیمی
تبریز - وجود خانه های قدیمی و تاریخی منحصر به فرد از نظر معماری سنتی و
اسلامی در تبریز ، این شهر باستانی کشور را به آلبوم خانه های تاریخی
ایران با جذابیت های خاص گردشگری تبدیل کرده است.
تبریز، به عنوان یکی از مهم ترین شهرهای کشور با پیشینه غنی تاریخی و
فرهنگی از گذشته های دور بنیانگذار بسیاری از سبک های هنری و پیشگام در
عرصه های فرهنگی و اجتماعی بوده و به این خاطر میراث گرانبهایی از دوران
های مختلف به ارث رسیده است.
طبق شواهد تاریخی متعدد ، این شهر در دوره قبل از اسلام به خصوص زمان
ساسانیان از مراکز مهم نظامی و در دوره سلجوقیان، ایلخانیان، جلایریان،
ترکمانان و صفویه پایتخت رسمی کشور و در دوره قاجاریه ولیعهدنشین بوده
است.
تبریز در دوران پس از اسلام در گستره وسیع حکومت اسلامی به قبله الاسلام
مشهور بوده و به دلیل واقع شدن در مسیر جاده ابریشم محل تلاقی شرق با غرب
بوده است.
مبارزه های دلاورانه مردم تبریز در مقابل عثمانی ها و روس های مهاجم از
درخشان ترین فصول تاریخ این خطه از ایران زمین است.
در دوره معاصر نیز این شهر پرچمدار نهضت مشروطیت بوده و مردم آن به
پایمردی دلاورانی چون ستارخان و باقرخان در سرنگونی استبداد نقش مهمی ایفا
کردند.
خاطره رشادت ها و حماسه شیخ محمد خیابانی، مشروطه خواهان، ثقه ؟الاسلام و
دیگر پاکان این دیار به هیچ وجه از خاطر تاریخ محو نخواهد شد.
مردم تبریز در حرکت انقلاب اسلامی هم پیشگام بوده اند ، قیام تاریخی 29
بهمن سال 1356 زمینه سقوط رژیم طاغوت را فراهم و روند پیروزی انقلاب اسلامی
به رهبری امام خمینی (ره ) را سرعت بخشید.
تبریز را همچنین شهر نخستین ها نیز نامیده اند ، بر اساس اسناد تاریخی
بسیاری از نخستین جلوه های تمدن نوین برای اولین بار در کشور، در این شهر
شکل گرفته است.
نخستین روزنامه ملی و طنز، تئاتر، سالن نمایش، انجمن ادب فارسی، چاپخانه،
مدرسه به سبک نوین، مجموعه دانشگاهی، شهرداری، شورای شهر و کلانتری در
این شهر تشکیل و سپس در سراسر ایران رونق یافته است.
به دلیل وقوع زلزله های مهیب در طول سالیان گذشته، بسیاری از آثار تاریخی
این شهر با خاک یکسان شده و تنها توصیف و یاد آنها در کتب تاریخی به جای
مانده است، با این حال این شهر دارای آثار تاریخی دیدنی بسیاری است که
از گزند حوادث به دور مانده اند.
یکی از جاذبه های دیدنی تبریز، خانه های زیبا و قدیمی این شهر است که به
دلیل موقعیت ممتاز این شهر در دوران حکومت قاجار و صفویه در کشور کم
نظیر است.
خانه مشروطه، معروفترین و پرافتخارترین خانه تاریخی تبریز است که در اوج
انقلاب مشروطه محل تصمیم گیری های سرنوشت ساز سران مشروطه بوده است.
قدمت این خانه که اکنون در ضلع غربی بازار تبریز و در محلی به نام راسته
کوچه روبه روی مسجد جامع این شهر واقع شده به 110 سال می رسد. خانه
مشروطه در اصل متعلق به حاج مهدی کوزه کنانی، از فعالان مشروطه در تبریز
بود که در دوران مبارزه های آزادی خواهانه مردم تبریز در اختیار مشروطه
چیان قرار گرفته بود.
این بنا در سال های اوج جنبش مشروطه و پس از آن میعادگاه سران جنبش و
مبارز ان مشروطه خواه بود.
خانه مشروطه دارای سرسراها و اتاق های متعددی می باشد، اما زیباترین بخش
ساختمان، نورگیر و سرسرای آیینه کاری تزئینی آن است.
این بنا در سال 1375 به موزه مشروطیت تبدیل و جریان وقایع و رخدادهای
انقلاب مشروطیت در قالب آثار به جای مانده از آن دوران و تصاویر و عکس های
بی نظیر به نمایش گذاشته شده است.
خانه فدکی، دیگر بنای تاریخی تبریز است که در مرکز شهر و پشت عمارت
شهرداری در محله معروف مقصودیه واقع شده که این بنا در اواسط دوران حکومت
قاجار و در اوج حیات سیاسی و اقتصادی دارالسلطنه تبریز ساخته شده، با
سرستون های زیبا و طاق های متقارن خود تصویری زیبا از ساختمان سازی عصر
قجری را به نمایش می گذارد.
پنجره های اروسی مشجر، نقش طرحهای زیبا بر دیوار آجری، قرینه سازی فضای
سبز دو طرف حوض حیاط بنا و ستون های پیچی از جمله ویژگی های بارز خانه
فدکی است که چشم بازدیدکنندگان این بنای باشکوه را نوازش می دهد.
به عقیده کارشناسان این بنا یکی از بهترین نمونه های معماری ایرانی برای
سکونت در اقلیمی با شرایط آذربایجان محسوب می شود.
خانه فدکی اکنون به عنوان موزه سنجش، پذیرای انبوه گردشگران داخلی و
خارجی تبریز است.
ویژگی های منحصر به فرد معماری همراه با کاربرد موزه ای خانه فدکی، این
بنا را به یکی از جاذبه های مهم گردشگری تبریز در سال های اخیر تبدیل
کرده است.
خانه بهنام از دیگر خانه های تاریخی تبریزمی باشد که از اواخر دوران
قاجار به یادگار مانده است.
این خانه که امروزه به دانشکده معماری دانشگاه صنعتی سهند تبدیل شده به
دلیل معماری ظریف، پنجره های مشجر و طاق ها و ایوان های بلند و بزرگ خود
جلوه ویژه ای دارد. فضاهای اندرونی و بیرونی این ساختمان عهد قجری علاوه
بر تزئینات داخلی به دلیل طراحی متناسب با فصول مختلف سال برای تعادل
درجه حرارت و چشم انداز زیبای خود نیز چشم بازدیدکنندگان را هنگام دیدار
از این بنای باعظمت خیره می کند.
وسعت اعیانی خانه بهنام 300 مترمربع و منظره بیرونی آن به دلیل گچبری های
هنرمندانه، نمای آجری سرخ گون و حوض آسمانی رنگ وسط حیاط، وضع تبریز در
سال های اول قرن چهاردهم شمسی را در ذهن گردشگران تداعی می کند.
گره سازی خانه بهنام از مهمترین ویژگی های معماری این بنای تاریخی می
باشد که بازی نور را با هنر منبت کاری و ایجاد طرحهای هندسی و تزئینی
مختلف در هم آمیخته است.
خانه گنجه ای زاده :
این بنای تاریخی هم اکنون بخشی از دانشکده معماری دانشگاه صنعتی سهند
تبریز بوده و معماری این خانه ترکیبی از معماری سبک قاجار و پهلوی است.
استفاده از زاویه های تیز در ساخت خانه گنجه ای زاده و پنجره های مستطیلی
شکل بدون خمیدگی های معمول بناهای ایرانی در ساختمان این بنا، شاهد زنده
آغاز معماری مدرن و فاصله گرفتن از معماری سنتی ایرانی در تبریز است.
هر چند تاریخ ساخت خانه گنجه ای زاده به اواخر قاجاریه بازمی گردد، ساخت
زیرزمین های خاص دوره پهلوی رنگ و بوی معماری عصر پهلوی را در مقایسه با
معماری قاجار در این بنای تاریخی بیشتر می کند.
خانه گنجه ای زاده، 3 هزار مترمربع مساحت دارد و اعیانی آن در 3 طبقه
متشکل از تعدادی اتاق در یک ردیف بدون اندرونی و بیرونی است.
خانه اردوبادی:
خانه اردوبادی در خیابان ارتش جنوبی و نزدیکی منطقه باغ شمال در یک قرن
قبل نیز نمونه ای دیگر از ظریف کاری و چیره دستی معماران ایرانی به ویژه
هنرمندان عرصه ساختمان این خطه است.
در ساختمان این بنا تلفیقی از سنگ و آجر به کار رفته که همین امر نمای آن
را از سایر خانه های تاریخی تبریز متمایز کرده است.
این بنا در سال های جنگ جهانی دوم و در زمان اشغال تبریز به دست روس ها،
سفارت عراق بوده است.
قدمت خانه اردوبادی به اوایل حکومت پهلوی بازمی گردد و استحکام این بنای
تاریخی حاکی از زبردستی معماران هنرمندان در زمینه ساخت بناهای بلندمرتبه
در حدود 84 سال پیش است.
خانه اردوبادی یک هزار و 600 مترمربع وسعت دارد و اعیانی آن در 3 طبقه
بنا شده است.
این بنا هم اکنون به عنوان مرکز اسناد ملی شمال غرب مورد استفاده قرار می
گیرد و با جای دادن اسناد تاریخ پرفراز و نشیب منطقه شمال غرب کشور، به
پیوند خود با گذشته پرافتخار این خطه عینیت بخشیده است.
خانه پروین اعتصامی ،خانه شهریار ،خانه ثقه الاسلام ،خانه ختایی ،خانه
گمپانی ،خانه حیدرزاده ،خانه صدقیانی از دیگر ساختمان های تاریخی و قدیمی
تبریز بوده که برای توصیف پیشینه تاریخی آنها باید زمان طولانی صرف کرد.
گزارش از پیمان پاکزاد
7223/245/ 1645
شماره 021 ساعت 10:36 تمام
