طاق بستان کرمانشاه آغوش خود را به روی مهمانان نوروزی گشوده است
#
خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/01/04
فرهنگی.میراث فرهنگی.گردشگری 88
کرمانشاه- درشمال شهر کرمانشاه و در مکانی بسیار خوش آب و هو ا که
چشم اند از ی از چشمه ا ی پر آب و درختانی انبوه د ارد،
مجمو عه تاریخی با شکوه طاق بستان دیده می شود.
به گزارش خبرنگار ایرنا این شا هکار تاریخی که از دوره ساسانیان در
استان کرمانشاه بر جا ی مانده همو اره به ویژه در ایام نوروز
پذیر ا ی خیل عظیم گردشگر ان د اخلی و خارجی است .
طاق بستان ار جمله آثار تاریخی ملی است که به دلیل ویژگیها
ی خاص و منحصر به فرد آن اکنون در نوبت بر ا ی ثبت در فهرست
آثار جهانی کشور از سو ی یونسکو قر ار د ارد.
شکوه و شهرت این مجمو عه بیشتر به خاطر شا هکارها ی حجار ی شده
دوره ساسانی می-باشد که در دل کوه طاق بستان ایجاد شده اند
در این محوطه ، آثار ی از دوره ساسانی وجود د ارد که شامل سنک
نگاره اردشیر دوم و دو ایو ان سنگی بنام ها ی ایو ان کوچک و
بزرک است .
ایو ان کوچک در سمت چپ سنک نگاره ادشیر دوم و ایو ان بزرک در
سمت ر است ایو ان کوچک قر ار د ارد.
مورخین و جغر افی نویسان دوره اسلامی ضمن توصیف سنک نگاره ها ی
طاق بستان ، از این محوطه با نام ها ی متفاوتی یاد کرده
اند ، بطوریکه ابن فقیه و ابن رسته این مکان ر ا ، شبدیز، و
یاقوت آن ر ا ، قصرشیرین ، نامیده است .
همچنین حمد الله مستوفی آنجا ر ا ، طاق وسطام، عده ا ی دیگر
آن ر ا ، طاق بهستون ، طاق بیستون و تخت بستان نامیده اند.
ا هالی محل نیز محوطه ر ا با نام طاق وسان و طاق بسان می
شناسند زیر ا سان در لفظ محلی به معنی سنک است و به این ترتیب
طاق وسان یعنی طاقی که در سنک کنده شده است .
امروزه نیز در اکثر محافل ایر ان شناسی از این مکان با نام
طاق بستان یاد می شود.
سنک نگاره اردشیر دوم :
در سمت ر است ایو ان کوچک ، سنک نگاره ا ی وجود د ارد که صحنه
تاج ستانی اردشیر دوم ( 383 - 379 م ) نهمین شاه ساسانی ر ا نشان
می د هد، در این صحنه ، شاه ساسانی به حالت ایستاده با صورتی
سه ربعی و بدنی تمام رخ در مرکز صحنه نقش شده که دست چپ ر ا
بر رو ی قبضه شمشیر گذ اشته و با دست ر است حلقه روبان د ار ی ر
ا از ا هور ا مزد ا می گیرد.
شاه ساسانی چشمانی درشت و ابرو انی برجسته د ارد ، ریش او مجعد
و موها ی سرش به صورت انبوه بر رو ی شانه ها آویخته شده
است .
و ی گوشو اره ا ی بر گوش و گردنبند ی در گردن و دستبند ی در مچ
د ارد . گوشو اره او به شکل حلقه مدور ی است که گو ی کوچکی به
آن آویز ان است . گردنبند او نیز شامل یک ردیف مهره ها ی
مرو ارید ی درشت است .
شاه تاجی بر سر د ارد که در قسمت پائین آن به صورت نو ار ساده
ا ی است و قسمت بالا ی تاج به شکل کوریمبوسی است که بخشی
از موها ی سر به صورت انبوه در آن قر ار گرفته و به وسیله دو
رشته روبان بسته شده است ، همچنین به تاج شاه در قسمت پشت ،
روبانی آویخته شده است .
لباس او شامل پیر ا هن چین د ار ی است که تا رو ی ز انو اد
امه د اشته و قسمت پائین آن مدور می باشد ، شلو ار نیز بلند و چین
د ار است که به وسیله نو ار روبان د ار ی به کف پا بسته شده
است .
کمربند او باریک و به وسیله ردیفی از مهره ها ی مرو ارید ی
تزئین شده است ، همچنین در قسمت جلو پاپیونی به کمربند آویخته
شده است . در قسمت پائین کمربند ، حمایلی جو ا هر نشان بسته که
شمشیر ی به آن آویخته است .
در سمت ر است شاه ، پیکره ا هور ا مزد ا به حالت ایستاده با
صورتی سه ربعی و بدنی تمام رخ نقش شده که دست چپ ر ا به کمر
زده و با دست ر است حلقه روبان د ار ی ر ا به شاه ا هد ا می
کند.
او د ار ا ی صورتی کشیده و ریش بلند ی است ، موها ی سرش مجعد
و به صورت انبوه بر رو ی شانه ها آویخته شده است ، او نیز
گوشو اره ا ی بر گوش و گردنبند ی در گردن د ارد . تاج ا هور ا
مزد ا از نو ع تاج ها ی کنگره د ار است ، به طوریکه پایه تاج
به وسیله ردیفی از مهره ها ی مرو ارید تزئین شده و در بالا ی
تاج نیز بخشی از موها ی سر به صورت انبوه و بدون پوشش ر ها
شده است .
لباس او شامل پیر ا هن چین د ار ی است که تا رو ی ز انو اد
امه د اشته و شلو ارش چین د ار و شبیه به شلو ار شاه می باشد ،
همچنین کمربند او شبیه به کمربند اردشیر دوم است .
در سمت چپ اردشیر دوم پیکر ایزد مهر با صورت و بدنی سه ربعی نقش
شده که بر رو ی گل نیلوفر بزرگی ایستاده است . متاسفانه
جزئیات صورت او آسیب دیده ولی بر اساس آنچه که باقی مانده
، ریش او کوتاه و مجعد است ، همچنین جزئیات تاج او از بین
رفته و تنها روبان ها ی آویخته شده در پشت تاج دیده می شود .
بر دو سر این ایزد هاله ا ی از نور دیده می شود ، در دست ها
ی او دسته ا ی از شاخ ها ی نباتی مخصوص ا عمال مذ هبی که
برسم نامیده می شود ، قر ار د ارد . لباس ایزد مهر شبیه لباس ا
هور ا مزد ا است . در زیر پا ی ا هور امزد ا و اردشیر دوم ، پیکره
دشمن شکست خورده ا ی نقش شده که متاسفانه بخش زیاد ی از آن
از بین رفته است .
جزییات صورت او آسیب دیده ولی با توجه به آنچه که باقی
مانده ریش او ساده و با خطوط مو اج عمود ی نشان د اده شده است
، همچنین موها ی سر او ساده است . تاج او به شکل سربند ی
است که به وسیله سه ردیف مهره ها ی مرو ارید ی و پلاک مدور ی
در مرکز تزئین شده است .
این شخص گردن بند ی بر گردن د ارد که شامل یک ردیف مهره ها ی
مدور است ، لباس او شامل پیر ا هن بلند ی است که تا قوزک پا
اد امه د ارد . این شخص چکمه ها ی ساقه کوتا هی پوشیده و
شمشیر ی بر کمرش بسته است .
درباره هویت و اقعی این شخصیت ، اختلاف نظرهایی وجود د ارد
برخی از محققین این پیکره ر ا متعلق به یکی از شا هان شکست
خورده کوشان می د انند ولی امروزه بسیار ی از محققین آن ر ا
به جولیانوس امپر اطور روم نسبت می د هند که در سال 362 م به
دست اردشیر دوم کشته شده است .
این تفسیر تازه به سر عت ر اه خویش ر ا در محافل ایر ان شناسی
باز کرده است .
ایو ان کوچک :
این ایو ان به صورت فضا ی مستطیل شکلی به عرض 96/5 متر ،
عمق 80/3 متر و ارتفا ع 30/5 متر است ، در دوطرف ورود ی این
ایو ان ، دو جرز چهار گوش به پهنا ی 9 سانتی متر و بلند ی 37/2متر
وجود د ارد، بر بالا ی این جرزها اتاقی با قوس نیم د ایره ا ی
قر ار گرفته که 10 سانتی متر از سطح د اخلی جرزها عقبتر رفته
است .
دیو ار انتها ی این ایو ان به دو بخش تقسیم شده است ،در بخش
فوقانی ، طاقچه ا ی به عمق 30 سانتی متر و بلند ی 93 /2 متر
ایجاد شده است ، در د اخل این طاقچه ، پیکره ها ی شا هپور سوم
و پدرش شا هپور دوم و همر اه با کتیبه هایی به خط پهلو ی و به
زبان فارسی میانه حجار ی کرده اند.
در این صحنه هر دو شخصیت به حالت ایستاده با صورتی نیم رخ و
بدنی تمام رخ نقش شده اند ، هر دو ،دست ر است ر ا بر قبضه
شمشیر و دست چپ ر ا بر قسمت فوقانی غلاف قر ار د اده اند.
پیکره شاپور دوم ، د ار ا ی چشمانی درشت ، ابرو انی کمانی و ریش
بلند ی است که انتها ی آن در حلقه ا ی فرو رفته است .
موها ی سر او مجعد و به صورت انبوه بر رو ی شانه ها آویخته
شده است .
تاج او از نو ع تاج ها ی کنگره د ار است که پایه آن به
وسیله مهره ها ی مرو ارید ی تزئین شده و در بالا ی تاج نیز گو ی
بزرگی قر ار گرفته است . به پشت تاج نیز روبان بلند ی آویز ان
است . شاپور دوم گوشو اره ا ی بر گوش و گردن بند ی در گردن د
ارد که شامل یک ردیف د انه ها ی مرو ارید درشت است .
لباس او شامل پیر ا هن چین د ار ی است که تا رو ی ز انو اد
امه د اشته و در قسمت پائین مدور می باشد، به کمر او نیز کمربند ی
بسته شده که در قسمت جلو پاپیونی به آن آویخته است ،
همچنین شلو ار او بلند و چین د ار می باشد .
پیکره شاپور سوم نیز شبیه پیکره پدرش است تنها تفاوت این پیکره
ها در شکل تاج آن ها می باشد که متاسفانه جزئیات تاج شاپور
سوم آسیب دیده است .
مطابق با نوشته ها ی کنار این پیکره ها ، می تو ان هویت و
اقعی آنها ر ا شناسایی کرد .
سنک نوشته مربوط به شاپور دوم شامل 9 سطر است که ترجمه آن
چنین است : این پیکر ی است از بغ مزد ا پرست . خد ایگان
شاپور ، شا هنشاه ایر ان و انیر ان که چهر از یزد ان د ارد.
فرزند بغ مزد ا پرست ، خد ایگان هرمز ، شا هنشاه ایر ان و انیر
ان که چهر از ایزد ان د ارد ، نوه خد ایگان نرسه شاه شا هان .
سنک نوشته مربوط به شا هپور سوم شامل 13 سطر است که ترجمه آن
چنین است : این پیکر ی است از بغ مزد ا پرست ، خد ایگان
شاپور ، شا هنشاه ایر ان و انیر ان که چهر از یزد ان د ارد ،
فرزند بغ مزد ا پرست خد ایگان شاپور ، شا هنشاه ایر ان و انیر ان
که چهر از ایزد ان د ارد ، نوه خد ایگان هرمز و شا هنشاه .
ایو ان بزرک :
مهمترین اثر در طاق بستان ، ایو ان بزرک است که از نظر معمار
ی اطلا عات بیشتر ی ر ا در اختیار ما قر ار می د هد . این ایو ان
به شکل فضا ی مستطیلی به عرض 85 /7 متر و عمق 65/7 متر است
که ارتفا ع آن 90/11 متر می باشد.
در دو طرف ورود ی این ایو ان دو جرز چهار گوش به ارتفا ع 27/4
