به بهانه صدمین سال تولد پروین اعتصامی
پروین ؟ شاعری که مرزهای جغرافیایی را در نوردیده است
#
خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/12/25
فرهنگی.ادبیات.شعر
تهران - پروین اعتصامی شاعره ای ادیب و تواناست که بلاغت و رسایی اشعار وی
سبب شده مرزهای جغرافیایی را درنوردد و با شاعران دیگر آن زمان برابری
کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، بیست و پنجم اسفند ماه، صدمین سالروز
تولد پروین اعتصامی شاعر پر آوازه ایران معاصر است که شورای فرهنک عمومی
در سال 1385، روز 25اسفند را روز پروین اعتصامی نامگذاری و دبیرخانه این
شورا مناسبت این نامگذاری را، یکصدمین سالروز تولد این شاعر معاصر اعلام
کرد.
پروین اعتصامی شاعره نامدار ایرانی است که اشعار وی با مضامینی نو و در
دفاع از حقوق سروده شده ، در اشعار وی درد و و غم رنج دیدگان و زحمتکشان
همواره به چشم می خورد .
او شاعری چیره دست بود که پا از دایره ادب فراتر نگذاشته و دخل و تصرفی
در شیوه شعری شاعران قدیم نکرد و همواره توانست عقاید و افکار خود را با
به نحوی دلنشین و با استحکام و متانتی خاص در چار چوب قالبهای شعری بیان
کند.
عبدالرضا رادفر استاد ادبیات دانشگاه آزاد کرمان و سنندج در خصوص خصوصیت
اشعار وی می گوید: پروین به عنوان یک شاعر آنچه را که می بیند و حس می
کند به شعر در می آورد و در حقیقت نگاه ویژه پروین است که به وی هویت
شاعرانه می بخشد.
وی می گوید: صداقت در نوع نگاه وی مشهود است و نوع زبان وی به باور بعضی
منتقدین زبان مردانه است اما این زبان مردانه همان قالب قطعه است که
شاعران گذشته از آن استفاده کرده اند، شکل شعر پروین به خودش بر می گردد.
این استاد دانشگاه گفت: به عنوان یک شاعر و استاد ادبیات که دستی در این
حوزه دارم بر خلاف دیگران به دنبال زنانگی در اشعار پروین نیستم بلکه به
دنبال انسانیت هستم، معتقدم که زن بودن از اشعار وی استخراج نمی شود،
پروین در اشعارش به هنر فراتر از جنس نگاه کرده، هنر مرز نمی شناسد و
متعلق به انسان است.
رادفر اضافه کرد: روحیات زنانه را می توان در اشعار وی دید موضوعاتی که
زنان آن روزگار مبتلا بوده اند، مفاهیمی در حوزه زندگی، نخ وسوزن و مناظره
های زنانه نیز در این اشعار به چشم می خورد.
پروین نگاه حکیمانه و معرفت آمیز به اشعار دارد و وقتی حکمت و معرفت بن
مایه نگاه هنرمند شد، خیلی از ظرفیتهای انحصاری و فردی را پشت سر می
گذارد و شاعر به جهان بینی می رسد.
این استاد دانشگاه افزود : یکی دیگر از نکاتی که در اشعار وی به چشم نمی
خورد مسئله زمان است، آنچه را که پروین می بیند موضوعات فخیم و بزرگی است
که هیچگاه کهنه نشده و انسان دائما با آن درگیر است.
رادفر در خصوص خصوصیات رفتاری وی اظهار داشت: در حوزه رفتار اجتماعی عرصه
برای سرودن شعر توسط یک شاعر زن فراهم نبود اما با توجه به اینکه وی
دختر اعتصام الملک ادیب و شاعر آن دوره بود و ادیبانی بزرک به منزل وی
آمد و شد می کردند، از این رو پروین در محیطی اجتماعی بزرک شد.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: در اشعار وی آزادیخواهی به چشم می خورد
اما در حوزه رفتار شخصی بسیاری اشعار سروده شده را به پروین متعلق نمی
دانستند اما این شاعره نامدار به واسطه روح شاعرانه همواره با صبر و هنر
ناملایمات را پشت سر میگذاشت و همواره از آزمونهای اینچنینی سربلند بیرون
می آمد.
پروین زنی آزادیخواه بود و خود را به عنوان زن هنرمند ایرانی در آن عرصه
ثبت کرد و منش و بلندی طبع وی به حدی بود که او دعوت دربار را رد کرد،
شعر پروین بازتاب و آینه تمام نمای شخصیتی اوست.
رادفر در خصوص وضعیت آن دوره و نظر شاعران مرد گفت: برای برخی بسیار سنین
بود که زنی هم نسل و هم وزن و برابر آنها هنرمندی کند و چه بسا که در آن
دوره اتهاماتی نیز به وی زده شد.
این شاعر معاصر در ادامه گفت: پروین خودش را با شعر تثبیت کرد، امروزه در
حوزه نقد عده ای بر این باورند که پروین شعرش در حوزه مفاهیم انسانی،
آموزش و پند و حکمت و اخلاق است و برخی نیز معتقدند که وی شاعر زمان خود
نیست بلکه آرمانخواه و ایده آلیست است.
این استاد ادبیات در ادامه افزود: خارج از رویکردها پروین روحش چکیده
شاعرانگی است، ایده شاعرانه وی لطیف است و نابی اشعار وی مرزها را در می
نوردد و فراتر از یک نگاه ادبی است.
وی معرفی اشعار و آثار هنرمندان عرصه ادب را بر عهده مسوولان فرهنگی دانست
و گفت: علاوه بر معرفی آنها در کتاب های درسی در نشستهای ادبی وجوه بارز
شخصیت پروین و اشعار وی را بیان کنند.
مسئول آفرینش های ادبی حوزه هنری استان کرمانشاه نیز اشعار پروین را به
لحاظ ساختاری منحصر به فرد دانست و گفت: 2 شاعر هستند که قالب قطعه در
اشعار آنها بیش از دیگر شاعران به چشم می خورد و به نوعی قالب قطعه با
اشعار این دو دوباره زنده شده است یکی ابن یمین فریومدی و دیگری پروین
است و تا به امروز هیچ شاعری همانند این دو روی این قالب مانور نداده اند
همت علی اکرادی افزود: در اشعار وی بیشترین مفاهیم اجتماعی و سیاسی به
همراه سمبل و نشانه ها دیده می شود وی با اشعارش از طریق سمبلها با
دیکتاتوری مبارزه می کرد که شعر روزی گذشت پادشهی از گذرگهی / فریاد شوق
از سر هر کوی و بام برخواست نمونه ای از این اشعار است.
این شاعر و نویسنده معاصر عنوان کرد: شعر پروین زنانه است و اگر امضا و
اسم شاعر در انتهای مطلب هم نباشد می توان پی برد که این شاعر زن است،
اصطلاحاتی نظیر سیر و پیاز، نخ و سوزن و... که در اشعار پروین متجلی شده
اند، موضوع شعر پروین بیان کننده جنسیت شاعر است.
مسوول آفرینش های ادبی حوزه هنری استان کرمانشاه عنوان کرد: اگر پروین
عمر بیشتری می داشت بیشتر زنده می ماند و کارهای شگفتی خلق می کرد، اصحاب
شعر همواره افسوس می خورند که کاش می ماند و بیشتر می گفت و کارش
سرانجام پیدا می کرد.
وی بهترین راهکار برای معرفی شاعران را راه اندازی نهضت ترجمه دانست و
گفت: در ترجمه اشعار باید از متخصصینی که دستی در ادب نیز دارند بهره
گرفت، در مورد اشعار سهراب این کار تا حدی انجام شده واشعار وی ترجمه شده
اما برای اشعار پروین اقدامی صورت نگرفته است.
این نویسنده و شاعر معاصر گفت: مفاهیم عرفانی، اجتماعی در اشعار پروین
آنقدر زیاد است که فکر می کنم اگر ترجمه شود شاید جهانی شود، ما پروین
ایرانی داریم اما جهانی نداریم.
پروین اعتصامی، شاعره نامدار معاصر ایران از شاعران قدر اول زبان فارسی
است. وی فرزند یوسف اعتصام الملک فرهیخته و ادیب است و علاوه بر استعداد
خدادادی از تربیت خوبی نیز برخوردار بوده است.
رخشنده اعتصامی مشهور به پروین اعتصامی از شاعران بسیار نامی معاصر در
روز 25 اسفند سال 1285 شمسی در تبریز تولد یافت.
در کودکی با پدر به تهران آمد. ادبیات فارسی و ادبیات عرب را نزد وی قرار
گرفت و از محضر ارباب فضل و دانش که در خانه پدرش گرد می آمدند بهره ها
یافت و همواره آنان را از قریحه سرشار و استعداد خارق العاده خویش دچار
حیرت می ساخت. در هشت سالگی به شعر گفتن پرداخت و مخصوصا با به نظم کشیدن
قطعات زیبا و لطیف که پدرش از کتب خارجی (فرنگی- ترکی و عربی ) ترجمه می
کرد طبع آزمائی می نمود و به پرورش ذوق می پرداخت.
در تیر ماه سال 1303 شمسی برابر با ماه 1924 میلادی دوره مدرسه دخترانه
آمریکایی را که به سرپرستی خانم میس شولر در ایران اداره می شد با موفقیت
به پایان برد و در جشن فراغت از تحصیل خطابه ای با عنوان زن و تاریخ
ایراد کرد.
او در این خطابه از ظلم مرد به شریک زندگی خویش که سهیم غم و شادی اوست
سخن می گفت.
پروین در تمام سفرهایی که با پدرش در داخل و خارج ایران می نمود شرکت می
کرد و با سیر و سیاحت به گسترش دید و اطلاعات و کسب تجارب تازه می پرداخت.
این شاعر آزاده، پیشنهاد ورود به دربار را با بلند نظری نپذیرفت و مدال
وزارت معارف ایران را رد کرد.
پروین در نوزده تیر ماه 1313 با پسر عموی خود ازدواج کرد و چهار ماه پس
از عقد ازدواج به کرمانشاه به خانه شوهر رفت.
شوهر پروین از افسران شهربانی و هنگام وصلت با او رئیس شهربانی در
کرمانشاه بود. اخلاق نظامی او با روح لطیف و آزاده پروین مغایرت داشت،
همراهی این دو طبع مخالف نمی توانست دوام یابد و سرانجام این ازدواج
ناهمگون به جدایی کشید و پروین پس از دو ماه و نیم اقامت در خانه شوهر با
گذشتن از کابین طلاق گرفت.
با این همه او تلخی شکست را با خونسردی و متانت شگفت آوری تحمل کرد و تا
پایان عمر از آن سخنی بر زبان نیاورد و شکایتی ننمود.
در سال 1314 چاپ اول دیوان پروین اعتصامی، شاعره توانای ایران، به همت
پدر ادیب و گرانمایه اش انتشار یافت. پروین مدتی در کتابخانه دانشسرای
عالی تهران سمت کتابداری داشت و به کار سرودن اشعار خود نیز ادامه می داد
. تا اینکه دست اجل او را در 34 سالگی از جامعه ادبی گرفت. به هرحال در
شب 16 فروردین سال 1320 خورشیدی به بیماری حصبه در تهران زندگی را بدرود
گفت و پیکر او را به قم بردند و در جوار قبر پدر دانشمندش در مقبره
خانوادگی بخاک سپردند.
پروین برای سنک مزار خود نیز قطعه اندوهباری سروده که هم اکنون بر لوح
نماینده مرقدش حک شده است.
اینکه خاک سیهش بالین است
اختر چرخ ادب پروین است
گر چه جز تلخی ز ایام ندید
هر چه خواهی سخنش شیرین است
صاحب آنهمه گفتار امروز
سائل فاتحه و یاسین است
روحش شاد
مریم زباندان
