دانه روغنی سویا، گیاهی جادویی
...............................................
گرگان ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 13/10/86
داخلی.اقتصادی.کشاورزی.دانه روغنی.سویا.
سویا از انواع حبوبات است که محل کشت اولیه آن در آسیا و در کشور چین
بود، اما کشت انبوه آن در ایالات متحده آمریکا آغاز شد و به مرور زمان،
کشت آن در سایر کشورهای جهان رواج یافت.
سویا، یکی از مهمترین گیاهان روغنی پروتئینی را، "دانه ای همه کاره"
می نامند که از آن می توان در مواد غذایی مختلف و روغن های خوراکی استفاده
کرد.
تحقیقات نشان داده است که این محصول، گذشته از آن که غذایی کامل و
سرشار از پروتئین است، هیچ نوع چربی مضری نداشته و روغن آن، جزو چربی های
اشباع نشده به شمار می رود.
فواید استفاده از سویا از نظر علمی به اثبات رسیده که از جمله آن
می توان به کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، جلوگیری از بروز سرطان
پروستات، تامین سلامتی استخوانهای بدن و تقویت سیستم ایمنی بدن اشاره کرد.
هم اینک نیز با بهره گیری از فناوری مدرن، امکان تولید انواع مختلف
فرآورده های سویا با طعم های مختلف ایجاد شده است و با توجه به فواید سویا
در حفظ سلامتی بدن، حداقل برای یک بار هم که شده می توان آن را امتحان کرد.
از جمله مواد غذایی که می توان از دانه روغنی سویا تهیه کرد، شیر سویا،
آرد سویا، جوانه سویا، سس سویا، خمیر سویا و آجیل سویا را نام برد.
کارشناسان بر این باورند که توسعه بخش کشاورزی در ارتباط مستقیم با
تولید و بکارگیری فناوری مناسب و ایجاد مهارت لازم در کاربران و تولید
کنندگان این بخش است.
بهبود کمی و کیفی محصولات کشاورزی مستلزم بکارگیری یافته های تحقیقاتی
سازگار، دانش بومی و تجارب برتر در واحدهای بهره برداری است.
وجود فاصله زیاد تولیدکنندگان برتر و متوسط در استان گلستان گویای این
نکته است که می بایستی با استفاده از روشهای مختلف، فاصله بین آزمایشگاهها
و ایستگاههای تحقیقاتی و مزارع کشاورزان را کم کرد و با تغییر وسیع در
تولید، به تولیدکنندگان متوسط و پایین، بهبود کمی و کیفی را در استان
شاهد بود.
استان گلستان با سطح کشت حدود 55 هزار هکتار، مهمترین منطقه کشت این
گیاه در کشور محسوب می شود که برای تسریع انتقال یافته های تحقیقاتی این
محصول به مزارع، به سراغ دو تن از محققان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع
طبیعی گلستان رفته ایم.
"ابراهیم هزارجریبی" محقق این مرکز می گوید: بذر سویا بر مبنای وزن خشک،
بطور متوسط دارای 40 درصد پروتئین، 30 درصد هیدروکربن و 20 درصد روغن است
که از کنجاله آن به طور گسترده ای برای تغذیه دام و طیور استفاده می شود.
وی می افزاید: علاوه بر آن، به دلیل تثبیت ازت خاک بوسیله غده های موجود
در ریشه، نقش مهمی در حاصلخیزی و بهبود خاک دارد.
وی ادامه می دهد: سویا اساسا گیاه خاص مناطق گرم است و در مناطق معتدل
نیز عملکرد خوبی دارد و دما از عوامل مهم در زراعت سویاست که میزان مطلوب
آن 30 تا 32 درجه سانتیگراد براساس دمای متوسط روزانه است.
این کارشناس به همراه "سامیه رئیسی" دیگر محقق مرکز تحقیقات کشاورزی
گلستان، با تهیه دستورالعمل فنی زراعت سویا، بهبود کمی و کیفی تولید این
محصول را بررسی کرده است.
براساس این تحقیق، خاک حاصلخیز مورد نیاز برای زراعت سویا با بافت
متوسط و PH بین شش تا هفت، ضروری بوده و کمبود مواد آلی در خاک، PH
قلیایی و شوری، باعث کاهش عملکرد خواهد شد.
آماده سازی زمین سویا می تواند از عملیات کامل زراعی، تا بدون عملیات
زراعی، قابل تغییر باشد، در عملیات کامل زراعی، ابتدا زمین شخم خورده و
پس از چند بار دیسک عمود بر هم، خاک کاملا نرم شده و بستر کشت آماده
می شود.
همچنین با شخم زدن، تهویه خاک بخوبی صورت می گیرد و رشد ریشه ها آسان
می شود اما این روش دارای معایبی از قبیل هزینه زیاد، تخلیه رطوبتی و
تاخیر در کشت است.
در کشت تابستانه که تسریع در آماده سازی زمین مهم است، حتی می توان پس
از برداشت محصول قبلی و خارج کردن بقایای حاصل از آن، بدون هیچ عملیات
زراعی اقدام به کشت کرد.
در این روش باید بافت خاک سنگین نباشد و در صورت وجود علفهای هرز از
علفکش های مناسب استفاده کرد.
میزان بذر 50 کیلوگرم در هکتار با فاصله کشت 50 سانتیمتر برای تراکم
150 تا 200 هزار بوته در هکتار توصیه می شود.
براساس این تحقیق، زراعت سویا احتیاج به آبیاری دارد و به جز در مناطق
پرباران، زراعت دیم آن امکانپذیر نیست.
حساس ترین زمان های آبیاری سویا، در مراحل اولیه کاشت به منظور تامین
رطوبت جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه و همچنین مراحل تشکیل غلاف ها تا پر
شدن دانه است.
کمبود آب در این مراحل باعث کاهش شدید عملکرد خواهد شد و آبیاری زیاد
نیز باعث کمبود اکسیژن در خاک، کاهش رشد ریشه، کاهش فعالیت باکتری های
تثبیت کننده ازت و توسعه بعضی بیماریها شده و در نتیجه از عملکرد می کاهد.
این تحقیق یادآور می شود که میزان آب مورد نیاز سویا به وضعیت آب و هوا،
طول دوره رویش و مدیریت مزرعه بستگی دارد و برای تامین آب سویا مقدار شش
تا هفت هزار مترمکعب آب طی سه الی چهار بار آبیاری نیاز است.
آفات و بیماریها در تمام مراحل رشد و نمو سویا به آن خسارت می زند که
از جمله آفات مهم سویا می توان به "تریپس، عسلک، کرم های طوقه بر، برگخوار و
دانه خوار" اشاره کرد.
شدت آفات با توجه به منطقه، فصل کشت و شرایط اقلیمی متفاوت است که برای
مبارزه با آنها باید از حشره کش های مناسبت و بموقع استفاده نمود.
بیماریها نیز دارای تنوع شدت آلودگی در مناطق و فصول کشت و همچنین
شرایط آب و هوایی است که کمتر توسط سموم، کنترل می شود و برای مبارزه با
آنها، بایستی از تناوبهای زراعی مناسب، اصول به زراعی و ارقام مقاوم بهره
گرفت.
عمده ترین بیماریهای سویا را می توان "پیتیوم، فیتوفترا، فوزاریوم،
ریزوکتونیا و ماکروفومینا یا پوسیدگی ذغالی" و همچنین برخی از بیماریهای
ویروسی را نام برد.
درباره برداشت این محصول می توان گفت که با قهوه ای شدن رنگ غلاف ها،
رسیدگی بذر شروع می شود و پس از رسیدگی کامل غلاف ها و ریزش برگها، معمولا،
محصول پنج تا ده روز بعد، آماده برداشت است.
بهترین زمان برداشت، رسیدن رطوبت دانه به 12 درصد است که تعجیل در
برداشت باعث افت کیفیت دانه و مشکلات انبارداری بواسطه رطوبت زیاد می شود.
برداشت محصول در زمانی که رطوبت کمتر از 12 درصد است نیز باعث شکافتن
غلاف ها و ریزش بذر می شود.
برداشت سویا معمولا بطور مستقیم توسط کمباین انجام شده و در این روش
برداشت مستقیم، بایستی توجه داشت که زمین مسطح بوده و بوته از ارتفاع
پایین قطع شود تا غلاف های کمتری در زمین باقی بماند.
در روش دیگر، می توان ابتدا بوته ها را با وسایل دستی برداشت کرد و سپس
توسط کمباین، دانه ها را جدا نمود.
در استان گلستان امسال 55 هزار هکتار از مزارع به زیر کشت سویا رفت که
از این سطح 120 هزار تن دانه روغنی برداشت شد.ک 4
506/602/ 579
شماره 180 ساعت 12:32 تمام