به راستی كه انگار ساز سرنا و كرنا، سازی با آوازه و پرآوازه است، كه صدایش در بیشتر اشعار فارسی شنیده می شود و همواره با سرنا، نوای خوش خویش را منتشر می كنند.
همین نوروز كه لباس باستانی بر تن خویش دارد، آمدنش را از گلوی كرنا و سرنا فریاد كرده است و بسیاری آغاز تحویل سال نو را با این دو ساز بارها شنیده اند.
نوای آغاز سال نو با كرنا و سرنا در دستگاه موسیقایی و مقامی' چهارگاه' نواخته می شود و این صدا برای آنان كه نوروز را می شناسند نامی آشنایی است.
البته این حرفها را نوازنده معرف ' نوروزنامه ' یا موسیقی آغاز تحویل سال می گفت و ادامه می داد: این موسیقی را بیشتر در نوروز می نواختند كه به مرور زمان این موسیقی نیز، از دهه 40 با شلیك گلوله توپ در زمانهای گذشته در آستانه از بین رفتن و فراموشی قرار گرفت.
علی اكبر مهدی پور یكی از استادان سرنانواز و كرنا ایران بود كه برای نخستین بار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) نام او را در زمره نوازندگان برجسته موسیقی سال نو به جهان معرفی كرد.
' علی اكبر مهدی پور دهكردی ' نوازنده معروف كرنا و سرنا در ایران بود و بسیاری از مردم صدای ساز و موسیقایی سازهای سنتی او را در سریال ' روزی روزگاری ' به یاد دارند.
اما او با ملودی و آهنگ نوروزنامه و تحویل سال نو را به نام خود به ثبت رسانید و طنین ساز كرنا و سرنا را همواره به عنوان دو ساز ایرانی نواخت، آنچنان كه او را با نواهایش در بسیاری از كشورها می شناسند.
مهدی پور، در آخرین مصاحبه اختصاصی خود با گفت و گو با ایرنا گفت: ساز كرنا از زمانهای بسیار دور و طی قرنها در بین اقوام ایرانی همواره از جایگاه خاصی برخوردار بوده است.
وی گفت: كرناسازی سنتی با چهار قطعه می باشد، كه موسیقی و آهنگها و ریتم های حماسی و سنتی با آن اجرا می شود و ساز سرنا،از نظر شكل سازی كوتاهتر از كرنا می باشد، كه در بیشتر مراسم ها و آیین های شاد اجرا می شود.
به گفته وی، هم اكنون تنها در چهارمحال وبختیاری و استان فارس ساز كرنا به شكل گسترده نواخته می شود و این نقطه از كشور به ویژه در بین عشایر منطقه، خاستگاه تاریخی خود را حفظ كرده است.
مهدی پور، گونه هایش را پر از باد می كرد و موسیقی نوروزنامه یا نوروزیه را می نواخت و انگار نوید آمدن بهار از دهانه گشاده ساز كرنایش به بیرون پرت می شد.
او می گفت:ساز كرنا ریشه ای عمیق در تاریخ فرهنگ ایرانی دارد و ایرانیان حتی در دوران مختلف تاریخی نیز این ساز را می نواخته اند.
مهدی پور در آخرین مصاحبه اش با ایرنا یادآور شد:نوازندگان سازهای سرنا و كرنا را در مناطق مختلف با دهل می نوازند و با كمی تغییر در بخش ' قمی ' و بخش سوراخها می توان دستگاههای موسیقی مقامی و ستنی ایران را بر روی آن اجرا كرد.
مهدی پور، خودش این را كار كرده بود و دستگاههای هفتگانه و گوشه های دوازده تایی را بر روی سازهای كرنا و سرنا اجرا كرد و حتی 90 دست نوشته نیز برای اجرای دستگاههای موسیقی بر روی این دو ساز در كنج خانه اش نگه داری می كرد.
اما او با ملودی و آهنگ نوروزنامه و تحویل سال نو را به نام خود به ثبت رسانید و طنین ساز كرنا و سرنا را همواره به عنوان دو ساز ایرانی نواخت آنچنان كه او را با نواهایش در بسیاری از كشورها می شناسند.
مهدی پور، در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا ادامه داد:این ملودی و آهنگ كه هنگام تحویل سال نو پخش می شود حدود 26سال پیش در یكی از استودیوهای صدا وسیما در تهران ضبط و پس از آن در تمامی سالهای در آغاز فصل بهار پخش شد.
وی می گفت: این آهنگ در دستگاه چهارگاه از دستگاههای دوازدهگانه موسیقی ایرانی نواخته شد و تنظیم آن براساس یكی از قدیمی ترین ردیف های موسیقایی ایرانی انجام شد.
نوازنده نوروزنامه می گفت:دلیل به تداعی این موسیقی در اذهان مردم نیز به خاطر لحظات شاد مردم هنگام آغاز سال نو می باشد.
به گفته وی، این آهنگ در آن سالها با سرساز سرنا به همراه نقاره نواخته شد و ضبط آن تنها در یك مرحله اتفاق افتاد و این آهنگ یادآور نوروز می باشد دیگر هرگز در مرحله ضبط استودیوی قرار نگرفت.
این نوازنده نوروزنامه ایران یادآور می شد: سازهای سرنا و كرنا از زمانهای بسیار دور و طی قرنها در بین اقوام ایرانی همواره از جایگاه خاصی برخوردار بوده است.
وی ادامه می داد: كرناسازی سنتی با چهار قطعه می باشد، كه موسیقی و آهنگها و ریتم های حماسی و سنتی با آن اجرا می شود و ساز سرنا،از نظر شكل سازی كوتاهتر از كرنا می باشد، كه در بیشتر مراسم ها و آیین های شاد اجرا می شود.
به گفته وی، ساز سرنا در بیشتر مناطق و نواحی ایران نواخته می شود وتنها در چهارمحال و بختیاری و استان فارس ساز كرنا به شكل گسترده نواخته می شود و این نقطه از كشور به ویژه در بین عشایر منطقه، خاستگاه تاریخی خود را حفظ كرده است.
به گفته او، ساز كرناسازی مختص به حماسه و آوردگاه های نبرد و میدان اسب سواركاری بوده و پیوندی دیرینه با نوروز و بهار داشته است.
وی در ان مصاحبه می گفت:اجرای آیین سنتی' چوب بازی' یا' تركه بازی ' كه یكی از آیینهای سنتی عشایری ایران می باشد نیز با ساز كرنا اجرا می شود و ساز كرنا خود همواره نوایی غرور انگیز برای مخاطبان دارد.
مهدی پور می گفت: ساز سرناسازی با رویكرد مجلسی است و ساز كرنا بیشتر در فضاهای باز و در آیین هایی كه در دشت دمن و كوه مانند سواركاری اجرا شده، نواخته می شود.
او برایمان شرح می داد كه كرنا و سرنا از قابلیت و ظرفیتهای بسیار بالایی برای اجرای موسیقی برخوردارند، به گونه ای كه بخشی از این ظرفیتهای موسیقایی ساز كرنا توسط استاد ' علی حافظی ' با نی نوازی اجرا شده است.
به گفته وی، برخی از موسیقدانان استان نیز با برگردان ملودی های كرنا بر روی ساز كمانچه در این زمینه موفقیت خوبی را در كشور برای اجرای موسیقی مقامی و محلی بدست آورده و این نشان از ظرفیت بالای ملودی سازهای سرنا و كرنا است، كه باید مورد توجه موسیقیدان قرار گیرد.
وی می گفت: ملودی های اصیل ایرانی ساز كرنا باید حفظ شود و به صورت علمی به ثبت برسد، مانند تلاش برادران 'كامكارها' برای حفظ و ثبت موسیقی ' كردی ' و تلاش ' علی اكبری شكارچی' و دوستانش برای ثبت موسیقی لرستانی و خرم آبادی كه در این راه گامهای بلندی برداشته اند.
مهدی پور یادآور كرد: باید ملودی هایی كه با ساز كرنا و سرنا در بین عشایر بختیاری رایج است، توسط هنرمندان رشته موسیقی ضبط و برای نگهداشت آن اقدام شود.
به گزارش ایرنا،هم اكنون تعداد كرنانوازان و سرنانوازان در كشور بسیار اندك است و بسیاری از جوانان از این دو ساز كمتر استقبال می كنند.
یاد و خاطره این نوازنده كرنا و سرنا و ملودهای بختیاری كه در بیشتر آیین ها و مراسم ها نوای حماسی ساز او به گوش می رسید در آغاز سال نو گرامی باد.
از محمود رییسی
7359
شهركرد- از محمود رييسي - نواخته شدن موسيقي سال نو براي بسياري كه پاي سفره هفت سين نشسته اند خاطره انگيز و نوستالژيك است و با آغازين صداي سرنا و دهل نشاط و شادي نوروزي در خانواده ها منتشر مي شود.
