به گزارش ایرنا، نمد و نمدمالی درچهارمحال و بختیاری به لحاظ بهره‌مندی از بسترها و زندگی متكی به دامپروری ونیز كوچ های طولانی، اقلیم سرد و كوهستانی و وجود مواد اولیه مورد نیاز قدمتی طولانی دارد.
نمد مالی كاری هنرو صنعتی كهن از میراث صنایع دستی ایران، شغلی طاقت فرسا و هنری است كه در چند سال اخیر با نوآوری هایی در چهارمحال وبختیاری رونقی دوباره یافته و با وجود اینكه در یك برهه از زمان كم رنگ شده و روبه فراموشی می رفت اماحیات دوباره یافته هنوز هم این هنر در میان صنایعدستی ایران حرفی های زیادی برای گفتن دارد.
نمد نوعی بافته سنتی و زیراندازاست كه با پشم تولید می‌شود، برای تهیه نمد یا به اصطلاح نمدمالی، عمل بافتن انجام نمی‌شود بلكه با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت، الیاف پشمی درهم كوبیده می شودكه دو خاصیت جعدیابی و پوسته‌ای شدن پشم امكان تولید نمد را فراهم می‌كنند.
نمد به لحاظ سهولت در فراهم آوردن ابزار و موادمورد نیاز، آن هم برای مردمی كه پیشه آنان دامداری و دامپروری است، از قدیمی‌ترین دست‌ساخته‌های بشری قلمداد می كنند كه با آن دو نیاز عمده تامین زیرانداز و پوشش رفع می‌گردید.
در سرزمین ایران دامداران بخصوص ایلات و عشایر كه معیشت آنان مبتنی بر دامداری است و لازمه آن كوچ های بلند است از پشم كه یكی از فرآورده های مهم و اصلی دام است در قالب نمد برای ساختن انواع كف‌پوش ها و تن‌پوش ها و حتی پوشش سكونت گاه ها بخصوص در بعضی از مساكن متحرك عشایری بهره می‌برند.
پشمی كه برای تولید نمد به كار می‌رود پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند است، از صابون و زرده تخم‌مرغ نیز می‌توان برای بهتر شدن كیفیت كار استفاده كرد.
مقدار پشمی كه برای هرمترمربع نمد لازم است با مقدار پشم لازم برای تولید قالی برابر است اما چون زمان تولید نمد بسیار كوتاه و حدود یك روز است قیمت آن از دیگر انواع فرش ها مناسب تر است.
برای تهیه نمد، نمد مالان در روش سنتی ابتدا نقش موردنظر را با پشم‌های رنگی روی یك پارچه كرباس طراحی می‌كنند، سپس پشم حلاجی شده را روی تمام سطح پارچه قرار داده و پارچه كرباس را می‌پیچند آنگاه نمدمال با ریختن آب جوش بر آن و فشردن مداوم كار، با كوبیدن دست و پا بر روی آن به مدت پنج تا شش ساعت بصورت مداوم فرشی از نمد را تولید می كند.
در روشی دیگر كه به نوعی روش صنعتی نیز است از همان ابتدا الیاف رنگینی را مطابق طرح و نقشه بر روی پارچه كرباسی گسترانده و پیش از پیچاندن مجموعه لایه ای در حدود 10 سانتی متر از پشم ساده بر رویش می گسترانند، پس از اینكه الیاف را مطابق طرح و نقشی آماده كردند محلول تهیه شده آب و صابون مخصوص را به جهت مرطوب ساختن قطعه مورد نظر بر جای جای آن می افشانند.
نمد مالان در ادامه لایه كرباس دوم را بر آن پهن كرده و با دقت و فشار متناسب آنرا لوله می كنند، استوانه لوله شده را با طنابی محكم كرده و آنرا به دستگاه نمدمالی می دهند، پس از مالش در حدود دو ساعت با دستگاه به جهت درهم تنیده شدن كامل الیاف و متراكم شدن آنها تا حدی كه ضخامت آن به یك سانتی متر برسد، این عمل ادامه می‌یابد.
نمد مالان برای تهیه نمدهای حجمی شكل مانند كلاه، بالاپوش و پاپوش از قالب های مخصوص و متناسب برای بستر كار استفاده می كنند.
نمد مالان استان چهارمحال و بختیاری مانند دیگر نمد مالان ایران، نمد را به دو صورت ساده و نقشدار با نقوش سنتی تولید می‌كنند.
نقوش بكار رفته در نمد به لحاظ محدودیت و سختی كار در ساختار، تقریبا باید ساده باشد و كمتر از نقوش پیچیده استفاده می شود.
رنگ آمیزی نمد و نقش های آن در اصل محدود به رنگ های طبیعی پشم، مانند سفید، سیاه، قهوه‌ای و خاكستری می‌باشد اما در بسیاری موارد نیز از الیاف رنگ آمیزی شده گوناگون، همچون قرمز، زرد، آبی، نارنجی و سبز در تزئین محصولات نمدی، خصوصاً آن دسته كه جنبه فرش و تزئینی دارد، استفاده می‌شود.
نمد و نمد مالی در استان چهارمحال وبختیاری در شهرهای شهركرد و بروجن رواج دارد و تقریبا به صورت پوشاك نمدی، كلاه و زیر‌اندازهایی به نام زیرمنقلی و پادری صورت می گیرد.
هنرنمائی نمد مالان هنرمند بروجنی بر بستر نمد از حیث نقش و رنگ بیشتر محدود به نقوش اقتباسی از نقش مایه‌های فرش و عمدتا گلیم‌های قشقائی و فارس است كه برگرفته از نقوش رایج در میان عشایر قشقائی كه در حوضه جنوب غربی و غرب استان و شهر بروجن در سال های گذشته دامداری و كشاورزی می‌كرده‌اند، می باشد.
در نمدهای سنتی بروجن رنگ های نارنجی، قرمز و سبز به صورتی خام و پرتلالو استفاده شده است كه یادآور رنگ های پرهیجان گلیم‌های قشقائی است.
محصولات نمدی شهركرد با همان ساختار فرمی كه برای نمد بروجن توصیف شد، تهیه می‌شود ولی در نقوش و آرایه‌ها، تفاوت هایی با یكدیگر دارند .
به طور كلي نمدمالان در طول سال حدود پنج تا شش ماه از اوایل اردیبهشت تا اوایل مهر ماه به كار نمدمالي مي‌پردازند و معمولاً بقیه ماه‌هاي سال را با توجه به سرماي منطقه، بیكار مي‌‌مانند.
معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چهارمحال وبختیاری گفت: تولید نمد دراستان بیشتر شامل كف‌پوش، كپنك یا نمد كول، جلیقه و عرق‌‌گیر اسب و یا قاطر است.
'مهرداد ریسی' در گفت و گو با گزارشگر ایرنا، روی گرداندن عشایر از زندگی سنتی و چادرنشینی و نبود بازار سفارش محصولات قدیمی را از جمله دلایلی عنوان كرد كه هنرصنعت نمدمالی را كمرنگ كرده است.
وی، رونق یافتن بازارهای جدید به منظور حمایت از فعالان این عرصه و فروش تولیدات نمدمالی را در سال های اخیر در استان پررونق دانست.
ریسی با تاكید بر لزوم تغییر كاربری در تولیدات صنایع دستی افزود: امروزه نیاز مردم به كالاهای صنعتی افزایش یافته و تولید كنندگان نمد در استان نیز به سمت تامین نیازهای جامعه صنعتی و نوآوری در تولیدات روی آورده اند.
وی، تولید اقلام مصرفی همچون كیف، كفش، گلدان، كمربند، زیورآلات و تابلوهای نمدی را در استان از جمله نوآوری های جدید در این هنر صنعت عنوان كرد.
مسوول یك كارگاه نمد مالی در شهركرد نیز به ایرنا گفت: توسعه و رونق یافتن هنر نمدمالی در استان نیازمند توجه و حمایت است.
'علی اصغر علیاری' افزود: با وجود اینكه ایجاد نوآوری و خلاقیت در تولید محصولات جدید نمدی در 30 نوع محصول در استان صورت گرفته ولی حمایت و پشتیبانی مسوولان استانی برای تامین نقدینگی و تامین نیازهای اولیه این كارگاه باید افزایش یابد تا این هنر صنعت در جایگاه واقعی خود قرار گیرد.
این كارآفرین صنعت نمدمالی استان كه 36 نفر كارآموز و نمدمال در كارگاهش مشغول به كار می باشند، افزود: با رویكرد جدید تولیدات نمد در كارگاه های نمدمالی استان، دو نمونه نمدمحلی با نقش های گرافیكی جدید و بدون پرز و بو با استفاده از پشم های داخلی و پشم وارداتی تولید می شود.
علیاری كه كارآفرین برتر استان، نمد مال برتر كشور و دارای نشان ملی، كشوری و نشان یونسكو درنوآوری صنعت نمد مالی است، حمایت مسوولان را در توسعه هرچه بیشتر و بهتر این هنر سنتی و دستی در استان و كشور موثر می داند و بر آن تاكید دارد.
وی، فرهنگ سازی، اطلاع رسانی، تبلیغ و بازاریابی های جهانی را با توجه به عرضه محصولات با نیازهای روزانه از مهمترین اقدامات برای شناساندن هنر نمد مالی دانست.
علیاری، حمایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان را در رونق بخشی به هنر نمد و زنده شدن دوباره این صنعت دستی و كهن در چهارمحال وبختیاری اثرگذار عنوان كرد.
7361/558/
از نرگس كریمی
شهركرد - نمد نوعي بافته سنتي، به عنوان صنعت و هنر دست مردم ايران زمين است و نمد مالي حرفه و شغلي نسل هاي پيشن محسوب شد كه بعد از پشت سرگذاشتن يك دوره زمان فراموشي اكنون در چهارمحال و بختياري دوباره مورد استقبال قرار گرفته و احياء شده است.
