منابع آب قابل استفاده در دنیای كنونی به شدت و به طوری فزاینده باتوجه به رشد شهر نشینی و صنعتی شدن در معرض آلودگی آلاینده‌هایی نظیر فاضلاب‌های خام (تصفیه نشده)، پساب های صنعتی، باقیمانده‌های سموم و كودهای شیمیایی محلول قرار دارند.
باتوجه به افزایش روزافزون جمعیت، سهم دسترسی انسان به منابع خاك كشاورزی و آب مطلوب رو به كاهش است از این رو باید فناوری‌های نوینی را برای رویارویی با كاهش كمی و كیفی منابع آب و خاك به كار گیرند.
نتایج تحقیقات و مطالعات مختلف بیانگر آن است كه در بخش كشاورزی كشور، آب به شكل‌های مختلف و به میزان زیادی تلف می‌شود به نحوی كه بازده كل آبیاری در كشور بین 35 تا 40درصد تغییر می كند.
به اذعان صاحبنظران بخش كشاورزی، این وضعیت پر مخاطره گوشزد و تاكیدی جدی بر ضرورت مدیریت و بهره وری بیشتر از منابع موجود است به خصوص اینكه استفاده از روش رایج آبیاری غرقابی باعث هدر رفت 70درصد آب مصرفی می شود.
همچنین به دلیل استفاده نكردن از سیستم های نوین آبیاری به ازای مصرف یك متر مكعب در بخش كشاورزی كشور بین 500 تا 700 گرم محصولات كشاورزی تولید می‌شود كه این میزان با استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری به 1500 تا 2000 گرم افزایش می‌یابد.
به گفته كارشناسان برای جبران كم‌آبی در بخش كشاورزی كه بزرگترین و مهمترین مصرف‌كننده آب است تغییر الگوی كشت، بهبود راندمان آبیاری، افزایش بهره‌وری ضروری است.
به توصیه آنان استفاده از روش‌های نوین آبیاری بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد كه با اصلاح این سیستم‌ها راندمان آبیاری در بخش كشاورزی از 35 درصد كنونی، به 50 درصد افزایش می یابد به طوری كه هر یك درصد بهبود در راندمان آبیاری در بخش كشاورزی معادل ساخت سه سد بزرگ است.
نكته اینكه گسترش آبیاری‌های نوین و شبكه‌های آبیاری به‌عنوان یكی از استراتژی‌های رشد بخش كشاورزی در برنامه پنجم توسعه هم مورد توجه قرار گرفته ، چنانچه براساس این برنامه پیش‌بینی می‌شود بهره‌وری آب در بخش كشاورزی كه هم اكنون حدود 35 درصد است با اجرای طرح‌های آبخوان داری و اصلاح ساختار دشت‌های آبی تا پایان برنامه پنجساله پنجم به 65 درصد افزایش یابد كه در این برنامه هر ساله یك میلیون هكتار از اراضی كشاورزی كشور به سیستم مكانیزه آبیاری تجهیز خواهد شد.
همچنین برای اجرای طرح‌های آبیاری مكانیزه، سهم دولت در اعطای یارانه به كشاورزان از 50 به 70 درصد افزایش یافت؛ ضمن آنكه كشاورزان می‌توانند 30 درصد باقیمانده را از تسهیلات ارزان قیمت بانكی استفاده كنند.
همدان نیز از این بحران كم آبی و افت آب های زیرزمینی كه گریبان گیر كشور شده مستثنی نیست و معادله منفی افزایش روز افزون حفر چاه و بهره برداری نامناسب از آب برداشت شده در كنار كاهش بارندگی در دو دهه اخیر باعث افت سالانه منابع زیر زمینی آب در همدان شده تا آنجا كه در هشت دشت استان همدان میزان ورودی(بارش) از خروجی (برداشت از طریق چاه های مجاز و غیر مجاز) آنها كمتر است.
بر اساس این چشم انداز بحرانی در یك دهه گذشته مسوولان مرتبط و كارشناسان كشاورزان را به استفاده از روش های نوین آبیاری بارانی و تحت فشار تشویق كرده اند اما موانعی نظیر نداشتن سرمایه باعث كم میلی زارعان و كند بودن روند اجرای باعث عدم استقبال مناسب از این شیوه ها شده است.
به گزارش ایرنا، مسوولان اجرایی استان و متولیان بخش كشاورزی در استان همدان ضمن تاكید بر اهمیت تجهیز 200 هزار هكتار اراضی آبی استان به آبیاری تحت فشار از زمینه سازی برای حمایت از كشاورزان به منظور افزایش میزان تحت پوشش اراضی زراعی استان باتوجه به نقش كلیدی آن در كاهش مصرف آب خبر می دهند.
مدیر آب و خاك و امور زیربنایی سازمان جهاد كشاورزی استان همدان گفت: سالانه 300 میلیون متر مكعب آب در اثر اجرای آبیاری تحت فشار در این استان صرفه جویی و استفاده بهینه شده و این میزان آب صرفه جویی شده معادل 10 برابر آب سد اكباتان همدان است.
'محمود فیروزفر' افزود: باوجودی كه سطح اراضی آبی استان به علت كاهش نزولات جوی و همچنین افت آب های زیرزمینی كاهش یافته، میزان تولید محصولات كشاورزی افزایش یافته است.
وی علت اصلی افزایش تولید با وجود كاهش سطح زیركشت را بهره گیری از سیستم آبیاری تحت فشار در اراضی زراعی استان دانست.
وی اظهار داشت: در نتیجه بهره گیری و تجهیز مزارع آبی استان به سیستم آبیاری تحت فشار با استفاده آب كمتر محصول بیشتر و با كیفیت بالاتر در استان تولید شده است.
مدیر آب و خاك و امور زیربنایی سازمان جهاد كشاورزی استان همدان همچنین ادامه داد: 11 هزار و 302 هكتار از اراضی زراعی این استان زیرپوشش آبیاری تحت فشار قرار گرفت.
فیروزفر اضافه كرد: افزود: 470 میلیارد ریال اعتبار برای تجهیز این میزان از اراضی استان به آبیاری تحت فشار هزینه شده است.
وی اظهار داشت: سهیمه استان همدان در سال جاری برای تجهیز مزارع به آبیاری تحت فشار 12 هزار و 678 هكتار اراضی آبی بوده كه تاكنون بیش از 90 درصد آن محقق شده است.
وی بیان كرد: استان همدان در استفاده از روش‌های آبیاری تحت فشار در هشت سال اخیر رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص داده و امسال نیز با استفاده از روش‌های آبیاری نوین برای افزایش راندمان آبیاری در سطح مزارع تلاش می شود.
وی با اشاره به اینكه سال گذشته 11 هزار هكتار از اراضی، زیر پوشش سیستم‌های آبیاری تحت فشار بود اضافه كرد: امسال بیش از 90 هزار هكتار از اراضی استان تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرار دارد.
فیروزفر از اختصاص تسهیلات دولتی به 85 درصد هزینه های تجهیز مزارع به این سیستم آبیاری نوین مزارع خبر داد و گفت: اختصاص این میزان كمك بلاعوض كشاورزان را در بهره گیری از مزیت های این سیستم آبیاری یاری می دهد.
وی سطح زیر پوشش آبیاری تحت فشار اراضی آبی استان را 107 هزار هكتار عنوان كرد و افزود: 200 هزار هكتار از اراضی آبی استان باید به این سیستم آبیاری مجهز شود.
وی در ادامه میزان صرفه جویی در مصرف آب ناشی از آبیاری تحت فشار در هر هكتار را سه هزار و 700 مترمكعب اعلام كرد و افزود: باتوجه به تجهیز 11 هزار هكتاری اراضی آبی استان به آبیاری تحت فشار میزان قابل توجهی از آب در استان صرفه جویی شده است.
فیروزفر تصریح كرد: باتوجه به تاكیدهای رییس جمهوری و همچنین افت شدی آب های زیر زمینی در استان و ضرورت افزایش تولید به منظور تحقق امنیت غذایی از كشاورزان برای تجهیز مزارع به آبیاری تحت فشار حمایت می شود.
استان همدان دارای 700 هزار هكتار اراضی زراعی است كه 250 هزار هكتار آن آبی است و سالانه 5/3 میلیون تن انواع محصولات زراعی شامل گندم، جو و سیب زمینی در استان تولید می شود.
همدان در تولید محصولات زراعی رتبه ششم را در كشور و رتبه نخست را در منطقه غرب كشور دارد.
7521/576
همدان- كاهش نزولات جوي، افزايش تبخير به دليل افزايش گرمايش زمين ، كاهش حجم آب رودخانه‌ها و درياچه‌ها، افزايش مصرف آب شهري و ديگر آثار منفي زيست محيطي، ضرورتي براي بهينه سازي مصرف آب است.
