با توجه به روایاتی كه در شان حضرت عباس (ع) از ائمه علیهم السلام رسیده و در آن به ایثار و فداكاری در راه امام خویش تصریح شده است، به روشنی، فضیلت و مقام آن بزرگوار آشكار می‌شود.
حضرت عباس (ع) فرزند كسی است كه آیه 207 سوره بقره در شانش نازل شد و از سلاله دودمانی است كه اسوه ایثار و از خودگذشتگی بودند و سوره هل اتی، در شان ایثار ایشان نازل شده است.
حضرت عباس (ع) با كمال معرفت در راه دین و امام خویش جانبازی كرده و مراحل كمال و تعالی را طی كرد.
روز عاشورا هنگامی كه حضرت عباس (ع) از اسب بر روی زمین افتاد، امام حسین (ع) فرمودند: 'اكنون پشتم شكست و چاره ام كم شد.' این جمله بیانگر اهمیت حضرت عباس (ع) و نقش ایشان در پشتیبانی از امام حسین (ع) است.
امام صادق (ع) عقل ابداعگر و اندیشمند اسلام و چهره بيمانند دانش بشري، همواره از عمویش عباس (ع) تجلیل به عمل ميآورد و با درود و ستایش هاي عطرآگین از او یاد ميكرد و مواضع قهرمانانهاش در روز عاشورا را بزرگ ميداشت.
از جمله سخناني كه امام درباره قمر بنيهاشم (ع) فرموده آن است كه 'عمویم عباس بن علي (ع) بصیرتي نافذ و ایماني محكم داشت. همراه برادرش حسین جهاد كرد، به خوبي از بوته آزمایش بیرون آمد و شهید از دنیا رفت...'
یكي دیگر از صفات بارز حضرت، ایمان استوار و پولادین اوست. از نشانه هاي استواري ایمان حضرت، جهاد در كنار برادرش، ریحانه رسول اكرم (ص) بود كه هدفش جلب رضایت پروردگار متعال به شمار ميرفت. و همانطور كه در رجزهایش روز عاشورا بیان داشت از این جانبازي كمترین انگیزه مادي نداشت و همین دلیلي گویاست بر ایمان استوار حضرت.
فضیلت دیگري كه امام صادق (ع) براي عمویش، قهرمان كربلا، عباس (ع) نام ميبرد، جهاد تحت فرماندهي سالار شهیدان، سبط گرامي پیامبر اكرم (ص) و سرور جوانان بهشت است. جهاد در راه آرمان برادر، بزرگترین فضیلتي بود كه حضرت ابوالفضل بدان دست یافت و نیك از عهده آزمایش به درآمد و در روز عاشورا قهرمانی هایي از خود نشان داد كه در دنیاي دلاوري و شجاعت بيمانند است.'
مصلح بزرگ، حجت خدا و بقیة الله الاعظم، امام زمان (عج) نیز در بخشي از سخنان زیباي خود درباره عمویش عباس (ع) چنین مي فرماید: 'سلام بر ابوالفضل، عباس بن امیرالمومنین، همدرد بزرگ برادر كه جانش را فداي او ساخت و از دیروز بهره فردایش را برگزید، آنكه فدایي برادر بود و از او حفاظت كرد و براي رساندن آب به او كوشید و دستانش قطع گشت. خداوند قاتلانش، 'یزید بن رقاد' و 'حیكم بن طفیل طایي' را لعنت كند...'
امام عصر (عج) صفات والاي ریشه دار در عمویش، قمر بنيهاشم و مایه افتخار عدنان را چنین بر ميشمارد و ميستاید: همدردي و همگامي با برادرش سید الشهداء (ع) در سختترین و دشوارترین شرایط تا آنجا كه این همگامي و همدلي ضرب المثل تاریخ گشت، فرستادن توشه آخرت با تقوا، خویشتنداري و یاري امام هدایت و نور، فدا كردن جان خود، برادران و فرزندانش در راه سرور جوانان بهشت، امام حسین (ع)، حفاظت از برادر مظلومش با خون خود و كوشش براي رساندن آب به برادر و اهل بیتش هنگامي كه نیروهاي ستمگر و ظالم مانع از رسیدن قطرهاي آب به خاندان پیامبر (ص) شده بودند.
* حضرت عباس (ع) از بدو تولد تا شهادت
حضرت عباس (ع) در سال 26 هجری قمری پای به عرصه گیتی نهاد. مادر گرامیش فاطمه، دخت حزام بن خالد بن ربیعه بن عامر كلبی و كنیه اش (ام البنین) بود.
چند سال پس از شهادت حضرت فاطمه (س) بود، كه امیرالمومنین از برادرش عقیل، كه به اصل و نسب قبایل آگاه بود، درخواست كرد زنی را از دودمانی شجاع برای او خواستگاری كند و عقیل، فاطمه كلابیه (ام البنین) را برای آن حضرت خواستگاری كرد و ازدواج صورت گرفت.
امیرالمومنین (ع) از این بانوی گرامی، صاحب چهار پسر به نام های عباس، عثمان، جعفر و عبدالله شد.
عباس (ع) از برادران دیگرش بزرگ تر بود و هر چهار برادر به امام خویش، حسین (ع) وفادار بودند و در روز عاشورا در راه آن امام جان خود را نثار كردند.
ارادت قلبی ام البنین (س) به خاندان پیامبر (ص) آنقدر بود كه امام حسین (ع) را از فرزندان خود بیشتر دوست می داشت؛ به طوری كه وقتی به این بانوی گرامی خبر شهادت چهار فرزندش را دادند فرمود: مرا از حال حسین (ع) باخبر سازید و چون خبر شهادت امام حسین (ع) به او داده شد، فرمود رگ های قلبم گسسته شد، اولادم و هر چه زیر این آسمان كبود است، فدای امام حسین (ع).
در روزهاي كودكي عباس، پدر گرانقدرش چون آیینه معرفت، ایمان، دانایي و كمال در مقابل او قرار داشت و گفتار الهي و رفتار آسمانياش بر وي تاثیر مي گذاشت. او از دانش و بینش علي(ع) بهره ميبرد. حضرت درباره تكامل و پویایي فرزندش فرمود: 'همانا فرزندم عباس در كودكي علم آموخت و به سان نوزاد كبوتر، كه از مادرش آب و غذا ميگیرد، از من معارف فرا گرفت.'
در آغازین روزهایي كه الفاظ بر زبان وي جاري شد، امام(ع) به فرزندش فرمود: بگو یك. عباس گفت: یك حضرت ادامه داد: بگو دو عباس خودداري كرد و گفت: شرم ميكنم با زباني كه خدا را به یگانگي خوانده ام، دو بگویم.
پرورش در آغوش امامت و دامان عصمت، شالوده اي پاك و مبارك براي ایام نوجواني و جواني عباس فراهم كرد تا در آینده نخل بلند قامت استقامت و سنگربان حماسه و مردانگي باشد. گاه كه علي(ع) با نگاه بصیرت آمیز خود آینده عباس را نظاره ميكرد، با لبخندي رضایت آمیز، سرشك غم از دیدگان جاري ميكرد و چون همسر مهربانش از علت گریه ميپرسید، ميفرمود: دستان عباس در راه یاري حسین(ع) قطع خواهد شد.
آنگاه از مقام و عظمت پسر دلبندش نزد خداوند چنین خبر ميداد: پروردگار متعال دو بال به او خواهد داد تا به سان عمویش جعفر بن ابيطالب در بهشت پرواز كند. محبت پدري گاه علي(ع) را بر آن ميداشت تا پاره پیكرش را ببوسد، ببوید و با آداب و اخلاق اسلامي آشنا سازد.
از این رو لحظهاي عباس را از خود دور نميساخت. فرزند پاكدل علي(ع) در مدت 14 سال و چهل و هفت روز، كه با پدر زیست، همیشه در حرب و محراب و غربت و وطن در كنار او حضور داشت.
در ایام دشوار خلافت، لحظه اي از وي جدا نشد و آنگاه كه در سال37 هجري قمري جنگ صفین پیش آمد، با آن كه حدود دوازده سال داشت، حماسهاي جاوید آفرید.
حضرت عباس (ع) در خانه ای زاده شد كه جایگاه دانش و حكمت بود. آن حضرت از محضر امیرمومنان (ع) و امام حسن (ع) و امام حسین (ع) كسب فیض كرد و از مقام والای علمی برخوردار شد.
از خاندان عصمت (ع) در مورد حضرت عباس (ع) نقل شده است كه فرموده اند: 'همان طور كه پرنده به جوجه خود مستقیما غذا می دهد، اهل بیت (ع) نیز مستقیما به آن حضرت علوم و اسرار را آموختند.'
علامه محقق، شیخ عبدالله ممقانی، در كتاب نفیس تنقیح المقال، در مورد مقام علمی و معنوی ایشان گفته است: آن جناب از فرزندان فقیه و دانشمندان ائمه (ع) و شخصیتی عادل، مورد اعتماد، با تقوا و پاك بود.
حضرت عباس (ع) در روز عاشورا در برابر دشمنان كوردل با شجاعت و از خودگذشتگی مقاومت كرد و سرانجام به شهادت رسید، شهادت حضرت عباس (ع) براي امام حسین (ع)بسیار ناگوار و شكننده بود.
پیكر آن حضرت پس از شهادت كنار نهر علقمه ماند و سید الشهدا به سوي خیمه آمد و شهادت او را به اهل بیت علیهم السلام خبر داد، هنگام دفن شهداي كربلا نیز، در همان محل دفن شد از این رو امروز حرم ابوالفضل (ع) با حرم سید الشهدا فاصله دارد.
فراهنگ 1883**1588
تهران - شناخت و معرفت يافتن نسبت به مقام و منزلت حضرت عباس (ع) را بايد تنها از منظر و ديدگاه امامان معصوم (ع) دريافت چرا كه آنان به زيباترين بيان ويژگي هاي شخصيتي برادر و ياور امام حسين (ع) را تبيين و تشريح كرده اند.
