پوكی استخوان یا استئوپروز (osteoporosis) شایع ترین بیماری متابولیكی استخوان است؛ در این بیماری تراكم استخوان كاهش می یابد و در واقع تخریب استخوانی شدیدتر از حالت طبیعی می شود.
خطرناك ترین تظاهر این بیماری شكستگی ران و دیگر نشانه آن انحنای پشت، درد كمر و شكستگی های استئوپروتیك ساعد و بازو است.
نكته مهم اینجاست كه 50 درصد افرادی كه پوكی استخوان دارند و دچار شكستگی می شوند، از نظر توانایی های كلی هیچگاه آدم قبلی نمی شوند. باقیمانده یا كاملا ناتوان می شوند مثلا روی ویلچر می نشینند و یا متأسفانه در همان سال اول از دست می روند.
عوامل مستعد كننده پوكی استخوان به دو دسته قابل كنترل و غیرقابل كنترل تقسیم می‌شود.
ورزش نكردن، كمبود كلسیم و ویتامین D، سیگار كشیدن و رژیم غذایی نامناسب در گروه قابل كنترل قرار می گیرد كه با اصلاح آنها می توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری كرد. اما سن، جنس، یائسگی، سابقه فامیلی، نژاد، وزن و اندازه استخوانها، بیماری های مزمن و داروها از عواملی است كه در بروز پوكی استخوان نفشی غیر قابل كنترل دارد.
'سیامك عطایی' پزشك ارتوپد با بیان اینكه كاهش تراكم استخوان، روندی طبیعی در بدن است افزود: كاهش تراكم استخوان با افزایش سن در همه افراد رخ می دهد اما وقتی این كاهش تراكم از حدی فراتر رود، به آن بیماری می گویند.
وی با بیان اینكه پوكی استخوان بیشتر در زنان دیده می شود، گفت: یكی از عوامل خطر اصلی پوكی استخوان یائسگی زودرس زیر 45 سال است. بنابراین، این عارضه در خانم های یائسه بیشتر است اما مردان هم در صورت نداشتن تغذیه صحیح و فعالیت بدنی خوب ممكن است به این بیماری مبتلا شوند.
عطایی همچنین سابقه وجود پوكی استخوان در خانواده و همچنین سابقه شكستگی در بستگان درجه یك را از نشانه های احتمال بروز پوكی استخوان در افراد عنوان كرد.
این پزشك با بیان اینكه زنان بیش از 65 سال و مردان بیش از 70 سال باید از نظر تراكم استخوان مورد سنجش قرار گیرند تاكید كرد: باید در كودكی و جوانی تراكم استخوانی را آنقدر بالا برد كه كاهش طبیعی تراكم استخوان در زمان میانسالی و پیری، منجر به پوكی استخوان نشود.
'آزاده علیفر' متخصص اطفال نیز ابتلای كودكان به بیماری پوكی استخوان را بسیار نادر عنوان كرد و افزود: این بیماری ممكن است در مبتلایان به بیماری های خاص مانند تالاسمی و یا بیماران پیوندی و یا كودكانی كه از كورتون استفاده می كنند، بروز كند.
'لیلا شهری' كارشناس تغذیه نیز با بیان اینكه انسان برای تامین سلامت استخوان ها به روزانه هزار و 200 میلی گرم كلسیم نیاز دارد افزود: علاوه بر لبنیات، سبزی های دارای برگ سبز، مركبات، لوبیا چیتی و سویا دارای مقادیر قابل توجهی كلسیم هستند.
وی با اظهار تاسف از اینكه هم اكنون نوجوانان دو برابر بیشتر از مصرف شیر، نوشابه می نوشند، افزود: باید به این نكته هم توجه داشت كه مصرف بیش از اندازه كلسیم می تواند باعث ایجاد سنگ كلیه شود.
پرداختن به ابعاد مختلف بیماری پوكی استخوان و یادآوری هشدارهایی در مورد آن از آنجا اهمیت دارد كه بدانیم سن شیوع پوكی استخوان در كشور به زیر 30 سال رسیده است.
بنا بر آمار مركز مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، كاهش تراكم استخوان كه منجر به پوكی استخوان می شود در 25 درصد افراد زیر 50 سال و نیمی از افراد بالای 60 سال دیده می شود.
كاهش تحرك بدنی، استعمال سیگار، كاهش دریافت ویتامین D حاصل از نور آفتاب، آلودگی هوا كه موجب كاهش جذب ویتامین می شود باعث شده اسكلت از تكیه گاه استواری برای بدن، به قامتی لرزان تبدیل شود.
بیستم اكتبر ( 29 مهر ) به عنوان روز جهانی پوكی استخوان نامگذاری شده است؛ 'شكستگی مچ قابل درمان است' به عنوان شعار این روز تعیین شده است. ك/4
7340/599/608/508
سمنان - به آن 'بيماري خاموش' هم مي گويند، چون تا وقتي شكستگي رخ ندهد، معمولاً متوجه آن نمي شويم،شايع ترين نشانه آن اين است كه مهره ها خود بخودي يا با ضربه خفيفي بشكند، اينگونه است كه مي فهميم ستون اسكلتمان پوك شده و توخالي است.
