در شهرهای آلوده با هر دم و بازدم حجم قابل ملاحظه ای از گازهای سمی خطرناك و ذرات معلق به بدن شهروندان وارد می شود كه پیامدهای مخرب و بیماری های ناشی از آن كمتر در بوته مطالعات علمی گذاشته شده است.
شهر اراك یكی از هشت شهر آلوده كشور شناخته شده كه در چند دهه اخیر چتری از هوای مسموم را بر بام خود دارد و آلاینده های ناشی از دودكش صنایع سهم 51 درصدی، تردد خودروها سهم 48 درصدی و منابع خانگی و تجاری سهم یك درصدی را در ایجاد آن دارند.
شهروندان اراكی بسیاری از روزهای سال را در فضای آلوده سپری می كنند و دیدن آسمان آبی و تنفس در هوای پاك برای مردم این شهر به رویایی تبدیل شده است.
اجرای اقدامات بهسازی و اصلاح معابر شهری و ترافیك، فیلتراسیون دودكش صنایع، جلوگیری از فعالیت صنایع آلاینده و توسعه فضای سبز به عنوان محورهای طرح جامع كاهش آلودگی هوای اراك در دست انجام است اما بدون پژوهش های كاربردی و شناخت پیامدهای آلودگی هوا بر سلامت انسان و محیط زیست چرخه مقابله با این معضل تكمیل نمی شود.
كارشناسان بهداشتی و زیست محیطی استان مركزی بر این باورند كه یكی از آسیب های جدی آلودگی هوا بر جامعه انسانی در حوزه سلامت مادر و جنین است كه در این بخش اطلاعات دقیق و مبتنی بر مطالعات علمی در اراك وجود ندارد.
آنان افزودند: شواهد بیانگر افزایش سقط جنین، زایمان های زودرس، ناباروری، و اختلالات و ناهنجاری های بارداری در سال های اخیر در اراك است اما برای برنامه ریزی و اقدام موثر پیشگیرانه و درمانی از این معضل مهم هیچ تحقیق پایه و معتبری انجام نشده است.
آنان خواستار همكاری نهادهای دانشگاهی و مراكز تحقیقات علمی كشور و استان برای مستندسازی پیامدهای آلودگی هوای اراك بر سلامت مادر و جنین شدند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی اراك و متخصص بیماری های زنان و زایمان گفت: بررسی نتایج مطالعات پراكنده در خصوص آثار آلودگی هوا بر سلامت مادر و جنین در جهان و كشور رابطه معنادار عوامل آلاینده هوا با تولد نوزادان كم وزن، سقط خود به خودی جنین، مرده زایی و ناباروری را تایید می كند.
دكتر ' مریم كرم علی' افزود: وجود آلاینده های گازی دی اكسید گوگرد، اكسیدهای ناكس، سرب، منواكسید كربن، دی اكسید كربن و ذرات معلق در هوا احتمال بروز ناهنجاری های مادرزادی، سقط جنین و افزایش بارداری پرخطر را بالا می برد.
وی توضیح داد: سموم گازی هوای آلوده اگر در سه ماه اول بارداری توسط مادر استنشاق شود خطرات زیادی را در بارداری ایجاد می كند.
دكتر كرم علی توضیح داد: در سه ماه اول بارداری اندام های اصلی كودك چون قلب و عروق، مغز و سیستم تنفسی جنین درحال شكل گیری است و آلاینده های گازی با ورود به خون مادر می تواند درصد ناهنجاری اندامی را افزایش داده و خطر تولد با جثه كوچك را به همراه داشته باشد.
وی ادامه داد: بیش از 80 درصد سقط های خود به خودی جنین در 12 هفته اول بارداری رخ می دهد و هیچ منشور علمی خصوص رابطه آلودگی هوا با این عارضه و سهم آن در كنار عفونت، اختلالات كروزمومی و پارازیت های موجود در هوا وجود ندارد.
این متخصص زنان و زایمان بیان كرد: نتایج تحقیقات موجود بیانگر آن است كه آلاینده های گازی موجود در هوا با تاخیر رشد داخل رحمی، زایمان زودرس و سقط جنین در ارتباط است و سكونت در فاصله كمتر از 50 متر تا بزرگراه های پرتردد در شهرهای آلوده با این آسیب ها رابطه معنادار دارد.
دكتر كرم علی تصریح كرد: برخی از مطالعات در آمریكا و برزیل بر رابطه معنادار وجود اكسیدهای ناكس با كاهش احتمال بارداری و تولد نوزاد زنده و نیز تاثیر سه آلاینده دی اكسید گوگرد، دی اكسید نیتروژن ومنواكسید كربن با مرگ و میر جنین صحه گذاشته است.
رییس بیمارستان زنان طالقانی اراك گفت: هرگونه اظهار نظر در خصوص رابطه آلودگی هوا با نازایی و بیماری های زنان، نیازمند پایش علمی است و جای مطالعه دقیق این موضوع در اراك خالی است.
دكتر ' مرضیه نوربخش' افزود: عوامل متعددی نظیر عفونت ها، استرس، عوامل محیطی بر سقط جنین و اختلالات بارداری اثرگذار است و تنها با نتایج یك مطالعه علمی است كه می توان مداخله هدفمندی در حوزه سلامت مادر و جنین داشت.
یك كارشناس مامایی هم گفت: مطالعات علمی انجام شده در سال 2005 نشان داده كه مواجهه دائم با آلودگی هوا منجر به آسیب DNA اسپرم و در نتیجه افزایش ناباروری و سقط جنین می شود.
'سپیده خائفی'افزود: گاز منواكسید كربن در سه ماه اول بارداری به راحتی از جفت عبور می كند و با شدت گرفتن مسمومیت خطر سقط را افرایش می دهد.
وی اضافه كرد: توصیه به مادران باردار در هشت هفته اول پرهیز از مواد شیمیایی و مصرف دارویی است چرا كه اندام های جنینی در این ایام ساخته می شود و مواد سمی احتمال بروز ناهنجاری اندامی و بیماری ها را افزایش می دهد.
وی عنوان كرد: تحقیقات علمی انجام شده در دانشگاه تربیت مدرس تهران نیز نشان می دهد كه افزایش غلظت منواكسید كربن، احتمال سقط جنین را بالا می برد.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی اراك نیز گفت: آمار موجود از مراكز درمانی دولتی اراك بیانگر آن است كه در روزهایی كه شاخص كیفیت آلاینده های هوای این شهر بیش از حد مجاز است مراجعات اورژانسی 20 تا 30 درصد افزایش می یابد.
دكتر سید 'محمد جمالیان' افزود: هیچ الگوی علمی برای بررسی مخاطرات احتمالی آلودگی هوا بر سلامت مادر و جنین در اراك وجود ندارد و دادن شاخص در این زمینه نیازمند كار پژوهشی است.
وی اضافه كرد: این دانشگاه از محققانی كه برای انجام این مطالعات اعلام آمادگی كنند حمایت می كند.
وی تصریح كرد: برنامه ریزی پیشگیرانه و درمانی درحوزه سلامت مادر و جنین نیازمند شناخت عوامل خطر محیطی و رفتاری در جامعه هدف است.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی نیز گفت: روند افزایش آلودگی هوا در شهر اراك در سایه رشد بی رویه جمعیت، توسعه نامتوازن صنعت و نبود تعادل رشد زیرساخت های شهری حاصل شده ولی پیامدهای آن بر سلامت انسان مورد تحقیق قرار نگرفته است.
'امیرانصاری' افزود: شهروندان اراكی در روزهای آلوده با مشكلاتی چون تنگی نفس، سوزش گلو و چشم، آلرژی، سردرد و سرگیجه دست و پنجه نرم می كنند و دلیل تاكید متخصصان از عدم حضور زنان باردار در فضاهای باز آلوده اثرات مخرب آن برای سلامت مادر و كودك است.
وی یادآور شد: واقع شدن اراك در حاشیه كویر میقان و محاصره شدن این شهر با زنجیره ای از صنایع آلاینده در كنار مشكلات ترافیكی و پدیده وارونگی دمایی شرایط آلوده ای را فراهم می كند كه به شدت سلامت ساكنان این شهر را تهدید می كند.
وی توضیح داد: 'دی اكسید گوگرد' ،'ذرات معلق'، 'ازن'، 'فلوئور'، 'منواكسید كربن'و 'بخارات سمی' متعدد از مهمترین تركیبات آلایندگی هوای اراك است.
انصاری ادامه داد: بر اساس استانداردهای جهانی قرار گرفتن حتی یك روز در مجاورت هوای آلوده برای سلامت مضر است و متاسفانه از اول امسال تاكنون اراك 61 روز آلوده را پشت سر گذاشته بدون اینكه آثار این آلودگی بر سلامت شهروندان و محیط طبیعی آن در قالب مطالعه علمی ارزیابی شود.
وی عنوان كرد: آسیب های جدی به دستگاه تنفسی، افزایش بیماری های قلبی و عروقی، سرطان ها و مخاطرات مادر و جنین از شایع ترین عوامل شناخته شده مرتبط با آلودگی هوا است.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی خاطرنشان كرد: سلامت انسان بزرگترین سرمایه است و مسوولان اجرایی و بهداشتی باید حساسیت بیشتری برای حفظ و ارتقای آن و كاهش و حفظ عوامل تهدید آن داشته باشند.
كارشناسان بهداشتی و زیست محیطی استان مركزی تاكید كردند كه انسان سالم محور توسعه پایدار است و برای داشتن نسلی پویا و اثر گذار در پیشبرد اهداف توسعه و سند چشم انداز كشور، شناخت عوامل تهدید كننده سلامت شهروندان ضرورتی اجتناب ناپذیر است. ك/4
560/559 / 1449
اراك - آلودگي هوا يكي از چالش هاي زيست محيطي ومشكلات جدي كشور است كه بر اثر توسعه نامتوازن و دخالت هاي نابجاي انساني ايجاد شده و سلامت گونه هاي گياهي، جانوري و مردم را در معرض خطر قرار داده است.
