گازگرفتگي، قاتل خاموشي كه سالانه جان هزاران نفر را مي گيرد

به گزارش خبرنگار ایرنا، گاز گرفتگی از جمله حوادثی است كه به طور عادی در اثر فقدان دودكش مناسب برای وسایل گازسوز به خصوص بخاری و آبگرمكن و عدم تهویه كافی در فضای اتاق روی می دهد.

سوختن ناقص گاز و تجمع گازهای مسموم كننده و یا حتی كمبود اكسیژن سبب مسمومیت افرادی كه در چنین فضایی تنفس می كنند شده و ممكن است به مرگ آنها منتهی شود و برای جلوگیری از خطرات ناشی از سوختن ناقص وسایل گازسوز و گازگرفتگی باید نكات ایمنی به صورت كامل رعایت شود.

هر ساله به دلیل نشست گاز منواكسید كربن از وسایل گازسوز به داخل خانه ها، تعدادی از هموطنانمان جان خود را از دست می دهند، آخرین مورد از گاز گرفتگی در استان كردستان جمعه شب همین هفته روی داد كه در این حادثه یك خانواده چهار نفره در سنندج به دلیل نشست گاز منواكسید كربن جان باختند.

بررسی های صورت گرفته از سوی پزشكی قانونی استان كردستان نشان می دهد كه در این حادثه، به دلیل كنده شدن لوله پكیج از دیوار، گاز مونوكسید كربن در داخل خانه پخش شده و مرگ تمامی اعضای این خانواده را به دتبال داشته است.

در جریان این حادثه حجت الاسلام علمداری از كاركنان شاغل در عقیدتی سیاسی انتظامی شهرستان سنندج به همراه همسر و دو فرزندش فوت كرد.

از ابتدای سال جاری تا كنون 20 نفر در استان كردستان به دلیل گازگرفتگی جان خود را از دست داده اند.

هر وسیله گاز سوز باید دارای یك دودكش استاندارد و مجزا و مجهز به كلاهك باشد و محل اتصال دودكش به وسایل گازسوز بازرسی و از آب بندی و ثبات آنها اطمینان حاصل شود.

مسدود شدن دودكش، سبب سوخت ناقص و ایجاد گازهای خطرناك و مسموم كننده و برگشت چنین گازهایی به داخل فضای زندگی شده و باعث گاز گرفتگی و مرگ می شود.

دودكش وسایل گاز سوز در محل عبور از شیشه های پنجره نباید به صورت مستقیم با شیشه در تماس باشد زیرا در چنین صورتی امكان شكستن شیشه در اثر حرارت و لق شدن و افتادن دودكش وجود دارد.

در صورتیكه دودكش از پنجره به بیرون هدایت شده است باید دارای حداقل یك متر ارتفاع عمودی از محل خروج از پنجره باشد.

هر چند وقت یكبار كلاهك دودكش های وسایل گازسوز را بازرسی و چنانچه كلاهك افتاده باشد آنرا در محل خود نصب كنید.

كلاهك علاوه بر اینكه از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیا به داخل دودكش جلوگیری می كند، در منظم سوختن وسیله گازسوز نیز موثر است.

از فشردن بیش از اندازه كلاهك كه باعث تغییر حالت و گرفتگی منافذ خروج گازهای دودكش می شود نیز خودداری شود و انتهای دودكش های تو كار باید حداقل یك متر از سطح پشت بام بالاتر باشد.

هر وسیله گازسوز بایستی دارای دودكش مناسب و بدون اشكال جهت تخلیه گازهای حاصل از احتراق به فضای آزاد باشد و هرگونه نقص و نارسایی و رعایت ننمودن استانداردها در این مورد، موجب حادثه خواهد شد.

در هنگام ساخت، خرید و اجاره منزل به دودكش وسایل گازسوز توجه نمائید و تا حد امكان از خرید و اجاره خانه هایی كه فاقد دودكش مناسب در داخل دیوار هستند خودداری كنید.

تمام دودكش های وسائل گازسوز بایستی مجهز به بخش عمودی متناسب و كلاهك با شكل H باشد.

از قرار دادن خروجی دودكش به صورت افقی با كلاهك و یا بدون كلاهك در زیر سقف و بالكن خودداری فرمائید.

دودكش در داخل دیوار و خارج آن و محل اتصال به وسیله گازسوز باید آب بندی شود چون هر درز كوچكی می تواند باعث خروج گازهای حاصل از احتراق و حادثه شود.

تا جایی كه امكان دارد از نصب زانوی اضافی در مسیر دودكش خودداری نمائید زیرا زانو، كارآیی دودكش را كاهش می دهد.

به هیچ عنوان دودكش وسایل گازسوز و هواكش (فن) را از یك لوله یا كانال مشترك عبور ندهید.

برای دودكش داخل و بیرون دیوار به هیچ عنوان از لوله های پلاستیكی و غیر مقاوم در برابر حرارت استفاده نشود، دودكش باید از ورق های ضد زنگ (گالوانیزه) و ضخیم انتخاب شود.

آبگرمكن و بخاری باید مجهز به دودكش باشد از نصب این وسیله ها بدون دودكش در محیط های بسته خودداری كنید.

استفاده از دودكش های مشترك بایستی با نظر متخصصین و مهندسین مشاور تأسیساتی انجام گردد.

استفاده از دودكش های آكاردئونی آلومینیومی بعلت عدم امكان آب بندی در ابتدا و انتها خطرناك است.

از قراردادن قطعات لوله دودكش بصورت لب به لب خودداری نمائید و از دودكش های نوع نر و ماده كه باعث آب بندی در محل اتصال و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق خواهد شد، استفاده نمائید.

از اضافه كردن به طول بخش افقی دودكش در قسمت های فوقانی ساختمان جهت ساخت اطاقك و انباری بر روی بام خودداری نمائید در هنگام ساخت طبقه های جدید دودكش های قدیمی را عمودی و استاندارد ادامه داده و در حین عملیات ساختمانی دودكش را در مقابل ریزش مصالح و نخاله ساختمانی و انسداد داخلی محفوظ نگهدارید.

هنگام عبور دودكش از داخل دیوار و تقاطع آن بایستی قطر لوله فلزی یكسان باشد كم كردن قطر لوله هنگام خروج از ساختمان دیوار یا سقف مجاز نیست.

از نصب دودكش در حیاط خلوت های رو بسته خودداری نمائید، داكت دودكش ها باید خروجی از بالا و پایین به هوای آزاد داشته باشد و به هیچ وجه هیچگاه بالای داكت مسدود نگردد.

دودكش ها را به صورت مرتب بازرسی نمائید و از آزاد بودن مسیر دودكش اطمینان حاصل نمائید.

اطراف لوله های دودكش موجود در موتورخانه بایستی آب بندی گردد تا از نفوذ گاز مونو اكسید كربن (CO) به داخل بنا و یا موتورخانه جلوگیری شود.

در هنگام هرگونه ساخت و ساز مراقب باشید، مصالح ساختمانی بداخل دودكش ها ریخته نشود و راه ورودی دودكش را مسدود نكرده باشد.

هر ساله قبل از روشن كردن وسائل گرمازا، مراقب باشید مسیر دودكش ها توسط پرنده ای لانه سازی و مسدود نشده باشد.

بخش عمودی (خروجی) دودكش حداقل بایستی سه برابر بخش افقی در نظر گرفته شود و حداقل ارتفاع بخش عمودی نبایستی از یك متر كمتر باشد، از تغییر قطر در خروجی دودكش و كم كردن سایز آن خودداری نمائید.

جهت جلوگیری از پدیده خطرساز «مكش معكوس» در ساختمان ها لازم است بر روی قسمت زیرین درب ورودی هر آپارتمان از دریچه تهویه كركره ای یا آیفونی مناسب به طول 50×20 سانتیمتر استفاده گردد همچنین زیر درب های ورودی اطاق خواب ها نیز حدود 3 تا 5 سانتیمتر باز باشد.

قسمت عمودی دودكش باید بر روی پایه های مناسب قرار گیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود و از كج شدن آن جلوگیری بعمل آید، بخش عمودی دودكش بر روی نماها باید توسط بست های مناسب به دیوار محكم گردد همچنین مراقب چرخش كلاهك به سمت زمین باشید، در این صورت اینگونه دودكش ها كارآیی لازم را ندارند و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق جان شما را تهدید می كند.

رعایت موارد فوق موجب جلوگیری از پس زدن و بازگشت گازهای سمی وسایل گازسوز بداخل منازل (مكش معكوس) می گردد.

عبور دودكش از فضای داخل سقف كاذب و علی الخصوص حمام به دلیل امكان پوسیدگی و نشت گاز منو اكسیدكربن خطرناك است.

دمپر خروجی دودكش (شومینه) قبل از روشن كردن باید كنترل شود تا از سلامت حركت دمپر (دریچه داخلی كه توسط زنجیرباز و بسته می شود) و باز و بسته شدن آن اطمینان حاصل شود ، در صورت باز نشدن دمپر، گاز منو اكسید كربن فضای ساختمان را مسموم می نماید.

جهت تأمین هوای مورد نیاز وسایل گازسوز از قبیل آبگرمكن دیواری و بخاری در آپارتمان های محدود ضروری است دریچه تهویه ای در محل مناسب كه به هوای آزاد مرتبط می باشد تعبیه گردد.

دودكش بایستی مجهز به بست نگهدارنده باشد و در محل خود محكم گردد، برای شومینه به دلیل امكان پسزدن گازهای حاصل از احتراق بهتر است از دودكش به قطر 15 سانتی متر استفاده كرد.

اتصال خروجی دودكش به درز انبساط بین دو ساختمان می تواند باعث نفوذ گاز منواكسیدكربن از منافذ به هر كدام از این ساختمان ها گردد.

به منظور وجود هوای كافی و پرهیز از سوختن ناقص در وسایل گازسوز بایستی راه ورود هوا به داخل اتاق ها توسط روزنه های مناسب در زیر درب ها، دریچه های كركرهای پایین درب ها ایجاد شود، این موضوع بویژه در اتاق های كوچك و فضاهای زیر زمینی از اهمیت و حساسیت فوق العاده ای برخوردار است.

در این راستا لازم است توجه نمائید كه یك بخاری در حدود 15 برابر حجم گاز مصرفی به هوای تازه جهت سوختن نیاز دارد یك بخاری معمولی خانگی بایستی در حدود 15متر مكعب در ساعت هوای تازه دریافت كند تا قادر به سوزاندن مناسب گاز طبیعی باشد، بنابراین ملاحظه می شود كه منافذ ورود هوا چه تأثیر حیاتی در این رابطه دارند.

مسدود شدن دودكش لوازم گازسوز حتی درحد جزئی باعث ناقص سوزی و پسزدن گازهای سمی به فضای اتاق می شود، همواره از مسدود نبودن دودكش ها اطمینان حاصل نمائید.

به منظور نصب دودكش وسایل گازسوز از كمترین تعداد زانو استفاده شود زیرا در غیر اینصورت مكش دودكش كم شده و موجب پسزدگی گازهای خطرناك حاصل از احتراق می شود.

توصیه می شود در طراحی و ساخت ابنیه نوساز، دودكش وسایل گازسوز پیش بینی شود و نقشه مربوطه توسط مهندس ناظر تأیید گردد.

مراقب باشید البسه آویزان شده شما در تراس ، دودكش همسایه پایین را مسدود ننماید.

دودكش و اتصالات مربوطه در حیاط خلوت و داكت ها باید دارای بست و تكیه گاه مناسب باشد.

دودكش های آجری به دلیل نفوذ گاز از درزها به سایر قسمتها خطرساز می باشد.

دودكش شوفاژ براساس ظرفیت مربوطه و بایستی دارای قطر مناسب باشد حداقل قطر برای كمترین مصرف دستگاه های شوفاژ لوله به قطر20 سانتیمتر پیشنهاد می شود.

به ازای هر زانوی درجه90 در دودكش ، لازم است به ارتفاع بخش عمودی اضافه گردد.

حتی الامكان در آپارتمان های زیر 50 متر مربع سیستم گرمایش بوسیله شوفاژ انجام شود و از وسایل گرمایشی همچون بخاری یا آبگرمكن دیواری استفاده نشود.

ساخت حمام در كنار شوفاژخانه خطرناك و حادثه ساز است، نصب دو وسیله گاز سوز شومینه و بخاری در آپارتمان های كوچك و استفاده همزمان از آنها می تواند آثار زیانباری را به بار آورد.

نسبت به مشاهده شعله زرد رنگ در وسائل گازسوز بی تفاوت نباشید چون این مشكل ناشی از نرسیدن هوای كافی یا نقص در دستگاه گازسوز است.

هرگونه نشتی لوله های آب گرم خطرناك است چون در این صورت باعث مدام سوزی آبگرمكن گازی می شود این موضوع باعث مصرف سوخت بیشتر، اكسیژن بیشتر و در نهایت خطر احتمالی می شود.

اگر در منزل دچار سردرد، سرگیجه ، تهوع و ... می شوید علت در وسایل گازسوز نیز می تواند باشد، در اثر نبودن هوای كافی و عیوب وسایل گازسوز عمل احتراق مختل می گردد و گازهای مضر و خطرناك تولید و در سطح خانه پخش می شود كه موجب عوارض بعدی می گردد.

داكت مسیر دودكش ها و آپارتمان ها در بالای بام و طبقه همكف در ابتدا و انتها باید باز و به فضای آزاد راه داشته باشد تا اگر نشتی در مسیر دودكش بوجود آمد به بیرون هدایت شود و به داخل ساختمان نفوذ نكند.

برای پكیج منازل بدلیل مصرف بالا حتی الامكان بایستی از دودكش به قطر 15 سانتیمتر و بیشتر استفاده شود.

استفاده از زانوهای متوالی برای عبـور دودكش عمودی از مجــاور شناژهای افقی حالت U باعث كم كردن كارآیی دودكش می شود قبل از بتن ریزی در ساخت منازل مسیر دودكش را انتخاب نمائید.

استفاده از گچ و مصالح ساختمانی برای پركردن فواصل و درزهای ما بین دودكش ها در داخل دیوار ساختمان موجب گرفتگی شده و حوادث بسیاری را باعث شده است از این كار خودداری نمائید.

استفاده از سطل آب و قراردادن دودكش در آن جهت تصفیه گازهای سمی به جای نصب دودكش استاندارد خطری جدی برای مصرف كنندگان گاز طبیعی حتی در فضاهای كوچك نظیر مغازه و فروشگاه است حوادث مرگباری از این باور غلط تاكنون بروز كرده است.

برای اطمینان از صحت عملكرد دودكش سه آزمایش آسان ذیل را می توان انجام داد؛

ساده ترین آزمایش هر دودكش دستزدن و لمس آن است. سردی دودكش نشانه عدم عبور گازهای سمی حاصل از احتراق وسیله گازسوز و زنگ خطری برای شما است. وقتی وسیله گازسوز كار می كند بایستی دودكش داغ باشد و نوك انگشتان داغی آنرا حس كند.

آزمایش بعدی استفاده از شمع و یا شعله كبریت در محل دریچه و مبدأ دودكش در اتاق محل مصرف است، با قرار دادن كبریت روشن در ابتدای دریچه بایستی شعله به سمت داخل دودكش كشیده شود . این موضوع نشانه كـاركردن و مكش مناسب دودكش و در صورتیكه تغییری در شعله ایجـاد نشود نشان دهنده عدم مكش مناسب دودكش است.

هنگام خرید و یا اجاره خانه و قبل از وصل وسایل گازسوز به دودكش، مسیر دودكش ها را با یك وزنه و طناب محكم از پشت بام تا محل دریچه و مبدأ دودكش كنترل نمائید تا از بازبودن آن كاملاً مطمئن شوید.ك/4

7346/533

گزارش از فرزاد نویدی