با گذشت بیش از دو دهه از برقراری روابط دیپلماتیك میان روسیه و ارمنستان، این روزها شاهد گسترش هر چه بیشتر این مناسبات هستیم. در این رابطه به ویژه تلاش روسیه برای بهبود روز افزون روابط با ایروان، كاملا مشهود است. به نظر می رسد كه ارمنستان به عنوان كشوری در قفقاز جنوبی كه با قرار داشتن در میان دریای سیاه و دریای خزر، مرز میان آسیا و اروپا نیز محسوب می شود، از اهمیت بالایی برای روسیه برخوردار است. ازسوی دیگر، ثبات در ارمنستان به حفظ محیطی باثبات و آرام در قفقاز جنوبی كمك می كند و امنیت و ثبات در این منطقه بسیار مورد علاقه روسیه است.
این در حالی است كه نزدیكی ارمنستان به روسیه برای ایروان نیز سودمند خواهد بود. ارمنستان به دلیل محصور بودن میان دو رقیب منطقه ای ازجمله آذربایجان و تركیه، نیازمند پشتیبانی همه جانبه روسیه برای حفظ امنیت خود است. در این رابطه بسیاری از كارشناسان، حفظ امنیت منطقه ای ارمنستان را در گرو همكاری نزدیك و دوستی پایدار با روسیه می دانند.
به گزارش تارنمای خبری 'صدای روسیه' در اوایل آوریل سال 2012 میلادی (اواسط فروردین 1391)، از زمان به رسمیت شناخته شدن استقلال ارمنستان ازسوی روسیه (هجدهم دسامبر 1991م) و متعاقب آن برقراری روابط دیپلماتیك بین دو كشور (سوم آوریل 1992م) تاكنون، بیش از دویست قرارداد همكاری چند جانبه میان دو كشور تشكیل شده كه این قراردادها بیش از همه معطوف به موافقتنامه های بین دولتی و بین ادارات داخلی در زمینه های سیاسی- نظامی، سیاسی- اقتصادی و انسانی بوده اند.
به توصیف صدای روسیه، كیفیت روابط بین روسیه و ارمنستان در طول دو دهه گذشته به رتبه استراتژیك رسیده است.
هم اكنون روسیه دارای مقام اول در میان بزرگترین سرمایه گذاران خارجی در ارمنستان است.
باید خاطر نشان كرد كه ماهیت كنونی روابط روسیه و ارمنستان به گسترش مناسبات دو كشور در بخش های اصلی اقتصاد ارمنستان، ازجمله انرژی، حمل و نقل، مخابرات، بانكداری، بیمه و استخراج و بخش های های نظامی منجر شده است.
'ویاپیساف كوالنكو' سفیر كنونی روسیه در ارمنستان، چندی پیش در گفت و گو با صدای روسیه در تحلیل مناسبات رو به گسترش روسیه و ارمنستان گفت: 'این همكاری استراتژیك به یكباره برقرار نشد. این روابط گذشته ای داشته و اكنون نیز برقرار و رو به آینده است. وی با اشاره به اهمیت دو سویه روسیه و ارمنستان برای یكدیگر افزود، اگر ما از ارامنه بپرسیم روسیه برای شما چیست، ارامنه پاسخ خواهند داد كه روسیه ضامن امنیت آنهاست و اگر از یك روس بپرسیم ارمنستان برای شما چه حكمی دارد، خواهد گفت كه ارمنستان برای روسیه به منزله آرارات و قفقاز است.'
**روسیه-ارمنستان از مناسبات دوستانه تا روابط استراتژیك
--------------------------------------------------
توسعه بعد نظامی همكاری ها، میان روسیه و ارمنستان، موضوع بسیار مهمی است كه طی ماه های اخیر ازسوی محافل رسمی و غیررسمی به خصوص روسی بسیار در باره آن صحبت شده است.
به گزارش برخی محافل خبری داخلی و روسی در بیست و ششم دی ماه جاری، 'ولادیمیر پوتین' رییس جمهوری روسیه با پیشنهاد كابینه دولت، برای مذاكره و در نهایت امضای توافقنامه ای مربوط به توسعه همكاری‌های نظامی-فنی با ارمنستان، ضمن قایل شدن اهمیت ویژه به ایجاد سامانه دفاع هوایی مشترك میان دو كشورموافقت كرده است.
براساس دستور صادر شده ازسوی پوتین، دولت روسیه موظف شده است تا ضمن انجام مذاكرات همه جانبه با ارمنستان، توافقنامه ای با مضمون توسعه همكاری‌های نظامی- فنی با طرف ارمنستانی امضا كند.
یادآور می شود، در اواخر اكتبر سال گذشته میلادی(2012)، كابینه روسیه پیشنهادی مشابه را در خصوص امضای توافقنامه بین مقامات روسیه و قزاقستان در باره ایجاد سامانه دفاع ضدهوایی منطقه‌ای بین دو كشور، به پوتین ارایه داده بود كه پیشنهاد اخیر مقام های دولت روسیه در خصوص ایجاد سپر دفاع موشكی مشترك میان مسكو و ایروان نیز در ادامه پیشنهاد مذكور است.
رایزنی مقام های روسیه و ارمنستان در حاشیه نشست شورای امنیت سازمان پیمان امنیت جمعی، در اواخر آذر ماه سال جاری نیز موید تلاش مسكو برای افزایش همكاری های نظامی با ارمنستان است.
'سیران اوهانیان' وزیر دفاع ارمنستان و 'سرگئی شویگو' وزیر دفاع روسیه، در این دیدار ضمن تاكید بر ادامه همكاری‌های نظامی، برنامه‌های آتی دو كشور را در این زمینه بررسی كردند. از این رو می توان حدس زد كه روسیه مصمم است با انجام مذاكره با برخی كشورهای آسیای مركزی و قفقاز ازجمله ارمنستان و جمهوری‌های قرقیزستان، تاجیكستان و ازبكستان، سامانه ای تدافعی در سطح منطقه نفوذی اش ایجاد كند.
گمانه زنی ها بر آن است كه استقرار چنین سامانه موشكی و دفاع ضدهوایی ازسوی روسیه می تواند به تقویت توان بازدارندگی مسكو در قبال سامانه دفاع موشكی ناتو در منطقه اروپای شرقی، آسیای مركزی و قفقاز كمك برساند. آمریكا طی سال های متمادی به دنبال جای پا در كشورهای منطقه نفوذ روسیه برای نصب تجهیزات سپر دفاع موشكی مدنظر خود است؛ ضمن اینكه مقام های واشنگتن در مواضعشان، این سامانه موشكی قاره پیما را خطری برای مسكو نمی دانند.
در مقابل روسیه ضمن مخالفت سرسخت با اجرایی شدن سامانه دفاع موشكی ناتو و آمریكا در نزدیكی مرزهایش، آن را خطری جدی برای امنیت خود و كل منطقه بر می شمارد.
شاید به همین دلیل است كه بحث ها در باره احداث سامانه موشكی مشابهی ازسوی روسیه در برخی كشورها ازجمله ارمنستان بالا گرفته است؛ به نظر می رسد روسیه كه تاكنون با رایزنی های سیاسی و دیپلماتیك نتوانسته است آمریكا را از اقدامات مداخله جویانه در مناطق پیرامونی خود بر حذر دارد، حال به فكر اقدامی متقابل در به راه اندازی سامانه های موشكی در برخی كشورهای منطقه افتاده است تا در صورت نیاز از آن بهره ببرد.
روسیه با داشتن روابط دوستانه با ارمنستان نه تنها شریكی استراتژیك در حوزه نفوذش برای خود می یابد، بلكه با تقویت همه جانبه ارمنستان می تواند محوری قوی در منطقه قفقاز جنوبی تشكیل دهد و حداقل تا حدودی خیالش از بابت امنیت و ثبات در این منطقه آسوده گردد.
**منافع ایروان از دوستی با مسكو
--------------------------------
از طرف دیگر، دوستی میان ارمنستان با روسیه به عنوان كشوری قدرتمند در منطقه، تا حد زیادی ایروان را از تهدیدهای منطقه ای در مناقشه های خود با همسایگانش در امان نگاه داشته است. یكی از این مناقشه ها، مناقشه ارمنستان با جمهوری آذربایجان بر سر منطقه قره باغ است.
منطقه كوهستانی قره باغ تا فوریه سال 1992 میلادی جزیی از خاك جمهوری آذربایجان به شمار می رفت و پس از آن به اشغال نظامیان ارمنستان در آمد. بسیاری معتقدند كه اشغال منطقه قره باغ توسط ارمنستان در سال 1992 با كمك و مساعدت روسیه انجام شد. روسیه اگرچه از آغاز مناقشه قره باغ میان ارمنستان و آذربایجان، كوشیده است چهره یك میانجی در حل مناقشه قره باغ را به خود گیرد، اما همواره در رابطه با مناقشه قره باغ، به گونه ای ضمنی، منافع ارمنستان را به عنوان دوستی قدیمی و شریكی راهبردی، بر منافع و خواست جمهوری آذربایجان در بازگردانده شدن منطقه قره باغ به این كشور ترجیح داده است.
این درحالی است كه مقام های روسیه همچنان از تلاش برای حل مناقشه قره باغ سخن می گویند؛ به عنوان مثال 'سرگئی لاوروف' وزیر امور خارجه روسیه، در اواسط دی ماه جاری در اظهاراتی كه ازسوی خبرگزاری 'اینترفاكس' روسیه منتشر شد، اعلام كرد، روسیه در امور حل و فصل مناقشه قره باغ نقش فعال تری انجام خواهد داد، اما با وجود نزدیكی روز افزون جمهوری آذربایجان به غرب و فاصله گرفتن این جمهوری از مسكو، به نظر نمی رسد روسیه در حل موضوع قره باغ اقدامی به نفع باكو انجام داده و ارمنستان شریك استراتژیك خود را در این میان تنها بگذارد.
**سخن آخر
------------
روسیه همواره در سیاست خارجی پیچیده و اغلب واقع بینانه خود نشان داده است كه دوستان راهبردی خود در منطقه را حفظ كرده و می كوشد تا از نفوذ غرب در كشورهای همپیمان خود در منطقه با استفاده از ابزارهای مختلفی كه در دست دارد جلوگیری كند.
از اینرو، مسكو می كوشد به طور فعال در عرصه های مختلف با ارمنستان به عنوان شریك دیرینه خود در منطقه همكاری كند؛ با توجه به این خواست مسكو است كه در حال حاضر و با توجه به واقعیت های موجود در بستر روابط دو جانبه روسیه-ارمنستان، شاهد پیشرفت روابط دو كشور از وضعیت دوستی به سوی مناسبات و همكاری های گسترده استراتژیك هستیم.
تحقیق**9282**9123
گروه تحقيق و تفسير خبر – گسترش زمينه هاي همكاري دو جانبه ميان روسيه و ارمنستان، طي سال هاي اخير، نشان مي دهد كه دو كشور به پيشرفت افق مناسبات راهبردي با يكديگر مي انديشند.
