این در حالی است كه نوشیدن چای سیاه و چای سبز در میان خانواده های ایرانی متداول تر است.
'چای ' گیاهی است بوته‌ای كه گاهی ارتفاع آن تا 8 متر می‌رسد. برگهای آن به صورت بیضی شكل، نیزه‌ای و نوك تیز، سفت و سخت هستند.
چیدن برگهای سبز و جوان گیاه چای به وسیله دست انجام می شود و این برگ ها پس از جمع آوری برای آماده سازی به كارخانه تحویل داده می‌شوند. در كارخانه این برگهای جوان و سبز پس از انجام كارهایی همچون پژمرده كردن، لوله كردن، برشته كردن، تخمیركردن، بخار دادن، خشك كردن و بسته بندی كردن تبدیل به چای سیاه می‌شوند.
برای تهیه چای سبز، برگ های سبز چای را كمی برشته و سپس خشك می‌كنند، به همین دلیل چای سبز، رنگ خود را حفظ می‌كند.
در حال حاضر چای ایرانی در جهان پرآوازه است و آنچه به عنوان چای ایرانی در جهان شناخته می‌شود، چای شمال ایران، به ویژه منطقه لاهیجان است.
انواع مرغوب چای ایرانی در مقایسه با چای‌های خارجی خالص و دارای عطر و طعم بسیار خوبی است هرچند كه ایرانیان طبق یك رسم قدیمی گاهی از برگهای تازه گل یاس ، بهارنارنج ، دارچین وزعفران برای معطر كردن چای استفاده می‌كنند.
** خواص چای سیاه
دكتر 'قاسم فدوی ' متخصص صنایع غذایی در مورد استفاده از چای سیاه گفت: چای سیاه مقداری زیادی كافئین دارد از این رو اثر آرام بخشی برروی سیستم بدن برجای می گذارد .همچنین نوشیدن چای منجر به رفع خستگی افراد می شود و از همه مهمتر می تواند به بدن ' پلی فنول ' ( مواد آنتی اكسیدان‌هایی كه موجب محافظت از سلول‌های انسان می شوند ) برساند.
وی خاطرنشان كرد : تاكنون 51 خاصیت برای چای سیاه گزارش شده است كه مهم ترین این خواص عبارت از ضد درد، ضد آمیب، ضد آلزایمر (ضد فراموشی)، ضد آرتریت ، ضد تصلب شرائین، ضد باكتری، ضد سرطان ، ضد افسردگی، ضد قند خون ، ضد التهاب، ضد جهش ژنی، ضد نیتروزآمین، ضد اسپاسم، ضد ویروس، مقوی قلب، محرك سیستم عصبی مركزی، ادرار آور، محافظ كبد ، كاهنده‌ی پرفشاری خون ، محرك قدرت ایمنی بدن، كاهش دهندهی چربی خون، كاهش دهندهی تری گلیسریدها و محرك مجاری تنفسی است .
این متخصص صنایع غذایی یادآور شد : مصرف بیش از اندازه هر نوع ماده غذایی و یا نوشیدنی می تواند مضر واقع باشد از این رو مصرف بیش از اندازه چای در شبانه روز به افراد بستگی دارد و كافئین موجود در چای اضطراب ، تپش قلب و عوارض پوستی و مشكلات گوارشی را تشدید می كند.
به گفته وی یكی از مضرات چای این است كه مصرف آن موجب می شود كه آهن موجود در غذا جذب نشود .
فدوی افزود : پس از صرف غذا باید تا دو ساعت از نوشیدن چای خودداری كرد تا بدن فرصت جذب آهن غذا را داشته باشد . استفاده بیش از اندازه چای برای خانم هایی كه در معرض خطر كم خونی قرار می گیرند ، خطرناك است زیرا از جذب آهن غذا جلوگیری می كند .
وی گفت : ولی باید گفت آنتی اكسیدان های موجود در چای سیاه با آزاد كردن رادیكال ها منجر به تاخیر بیماری قلبی و عروقی می شود و عوامل پیش ساز را خنثی می كنند .
این متخصص صنایع غذایی افزود : این در حالی است كه مصرف زیاد چای داغ باعث زخم اثنی عشر و مشكلات دستگاه گوارش می شود و در زردی دندان موثر است . همچنین مصرف چای مانده بیش از 24 ساعت تولید مواد سم می كند و موجب مسمومیت می‌شود.
فدوی در مورد چای عطری و كیسه ای موجود در بازار گفت : منظور از چای عطری ، طعم دار شدن چای با مواد اسانس دار است كه در فرآیند خشك كردن چای ، اسانس های مختلف عطری به آن اضافه می كنند كه در بسیاری موارد این اسانس ها از لحاظ كیفیت بسیار پایین هستند .
وی خاطر نشان كرد : برگ های فرآوری شده چای را برای تهیه چای كیسه ای در دستگاهی به نام ' سی .تی . سی ' می ریزند . این دستگاه چای را به صورت ذرات كوچك و ریز در می آورد و سپس دستگاه این ذرات را در كیسه های چای جای می دهد .
**خواص معجزه گر چای سبز
فدوی در مورد خواص چای سبز گفت : امروزه مصرف چای سبز از نظر سلامتی بسیار مفید و با ارزش تر از چای سیاه است زیرا میزان 'پلی فنول' آن بیش از چای سیاه است .
وی افزود: چای سبز به دلیل این كه در عمل آوری و فرآوری كارخانه مرحله تخمیر را ندارد ، دارای خواص بیشتری است زیرا پلی فنول آن از بین نمی رود. در چای سبز حداكثر مقدار آنتی اكسیدان ها و پلی فنول ها حفظ می شود .
فدوی اظهار داشت :چای سبز به عنوان پیشگیری كننده از حمله قلبی وسرطان شناخته شده و یك نقویت كننده بسیار مفید است. این چای دارای خاصیت ضد چربی (از هر نوع) و مقوی اعصاب است و با مصرف چای سبز كلسترول خون به میزان قابل توجهی كاهش می یابد.
به گفته وی پژوهشگران براین باورند كه نوشیدن چای سبز حتی باعث ترمیم سلول های آسیب دیده رگ ها و قلب می شود و روند ترمیم سلول ها را تسریع می كند.
این متخصص صنایع غذایی خاطرنشان كرد : چای سبز، معده را تقویت و ضمن دفع سموم بدن، نفخ معده را نیز برطرف می‌كند. چای سبزباعث تقویت حافظه می شود و برای افراد افسرده، یك داروی ضد افسردگی است زیرا نوشیدن چای سبز باعث نشاط می‌شود.
وی گفت : خواص چای سبز شامل ضد پوسیدگی دندان به علت فلوراید بالا، ضد سرطان معده و پوست ،ضد خارش و التهاب حاصل از گزش حشرات، تقویت سیستم ایمنی بدن به همراه سیستم دستگاه گوارش و هاضمه و قوه بینایی و جلوگیری از تجمع چربی های زیاد در خون است .
فدوی اظهار داشت : چای سبز نیز همانند چای سیاه مانع از جذب آهن بدن می شود و بهترین زمان برای مصرف این چای یكی تا دو ساعت قبل یا بعد از غذاست به طوری كه مصرف چای با غذا اصلا مناسب نیست .
به گفته وی با نوشیدن چای سبز، متابولیسم (سوخت و ساز) چربی های بدن سریع تر می شود و به این ترتیب چربی اضافی در بدن ذخیره نمی شود. همچنین نوشیدن این چای به تنظیم قند خون، كاهش فشار خون، افزایش قدرت سیستم عصبی، كند كردن روند پیری، مقابله با ویروس سرماخوردگی و آنفلوآنزا و حتی درمان بیماری‌های لثه و جلوگیری از اختلالات تنفسی نیز كمك می كند .
**خواص چای سفید
چای سفید در اصل جوانه‌های گیاه چای است؛ یعنی قبل از این كه برگ چای باز شود، جوانه آن كه دارای یك غلاف كرك‌دار نقره‌ای است ، می‌چینند.در فرآیند تخمیر (از زمانی كه برگ چای چیده می‌شود تا زمانی كه در معرض هوا قرار می‌گیرد و تخمیر می‌شود) تغییراتی در تركیبات چای رخ می‌دهد به نحوی‌كه در چای سبز و سفید مقدار كافئین به حداقل ممكن می‌رسد.
دكترفدوی در مورد خواص این چای گفت : چای سفید خاصیت درمانی بیشتری نسبت به چای سبز دارد و اما به لحاظ گران بودن در ایران مورد استفاده زیادی قرار نگرفته است و تنها در عطاری ها به فروش می رسد .
وی خاطر نشان كرد :چای سفید بیش از چای سبز و سیاه حاوی مقادیر زیادی پلی فنول است . این نوع چای ، یك آرام بخش قوی و موثر برای اعصاب است وآنتی‌اكسیدان‌های موجود در چای سفید باعث كاهش فشارخون و در نتیجه كاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی و نیز سكته مغزی می‌شود.
این متخصص صنایع غذایی خاطر نشان كرد :چای سفید از ایجاد آسیب‌های درونی سلول‌‌ها ناشی از وجود رادیكال‌های آزاد پیشگیری می كند و باعث به حداقل رساندن تغییرات ناگهانی و مضردر بدن می شود . همچنین از ابتلا به انواع سرطان‌ها مانند سرطان روده، شكم یا پروستات جلوگیری می كند .
به گفته وی چای سفید خواص ضد باكتری و ضد ویروسی دارد . همچنین در كاهش كلسترول ، سلامتی پوست ، جوان سازی ، محافظ پوست در برابر اشعه ماورای بنفش ، سلامتی دهان ودندان و استحكام استخوان ها موثر است .
علمی (5)**1354**1581
تهران - چاي پس از آب پرطرفدار ترين نوشيدني جهان به شمارمي آيد . چنان چه امروزه بيشترايرانيان حداقل يك ليوان چاي را در روز مي نوشند و براين باورند كه با نوشيدن چاي ، خستگي هاي روزمره برطرف مي شود.
